İşitme Cihazı

İşitme Cihazı Nedir?

İşitme cihazı ve sistemleri, işitme rahatsızlığı veya duyma engelli olan hastalara özellikle işitme konusunda yardımcı olan cihaz ve sistemlerdir. Bu dijital işitme cihazları, günümüz teknolojisinde farklı işitme sorun ve kayıplarına yönelik olarak hem farklı teknik özelliklerde hem de farklı görünümlere sahip tasarımlarla üretilmektedir.

Ses işitme cihazları, tüm sesleri öncelikle bir mikrofon aracılığıyla almakta ve sonrasında bu sesi, elektrik sinyallerine çevirmektedir. Daha sonrasında ise amplifikatör (işitme cihazının sesleri işleyip yükselten bölümü) yardımı sayesinde seslerin kuvvetini artırmaktadır. Bu artırdığı ses şiddetini ise hoparlör aracılığıyla kulak kanalı içerisine iletmektedir.

İşitme kaybı sorunu yaşayan kişilerin, Odyoloji ve KBB hekimleri tarafından gerçekleştirilen değerlendirmeleri sonucunda sorunu ortadan kaldırabilecek cihaz seçimi yapılmaktadır. İşitme cihazları, kişinin mevcut hastalığını iyileştirmemektedir.

İşitme cihazları hem çeşitlere ayrılır hem de beraberinde pek çok aksesuar kullanımını da gerektirir. Buna göre işitme cihazı aksesuarları, işitme cihazı beraberinde kullanılan ekipmanlardır. Dolayısıyla işitme cihazı seçimi sırasında cihaz dışı etmenlerin, yani bu aksesuarların da önemi vardır ve dikkate alınması gerekir. İşitme cihazları, aksesuarları ile beraber, cihaz kullanıcılarına yeni ve kaliteli bir ses ve iletişim dünyası sunabilmektedir.

Buna göre kullanıcıların gerek uzaktan kumandalara ve ses ile tv sistemlerine gerekse tablet gibi çok sayıda cihaza anında şekilde bağlantı kurmasına olanak tanıyan işitme cihazı aksesuarları vardır. Dolayısıyla görüşme, müzik dinleme ya da tv izleme gibi tüm gereksinim durumlarına dair farklı aksesuarlar tasarlanmıştır. Bu noktada en önemli aksesuar ise cihaz pilleridir.

İşitme Cihazı Çeşitleri

İşitme cihazı çeşitleri, hastaların sorunlarını ortadan kaldırmak ve kolay kullanım sağlamak açısından değişkenlik göstermektedir. İşitme cihazı çeşitleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Kulak İçi İşitme Cihazı: Kulak içi modeller olarak ifade edilebilir. Bu modeldeki cihazlar, kulak kanalı elverişli durumda olan, işitme sorunu ise hafif düzeyde bulunan kişiler açısından uygun cihazlardır. İleri yaş grubundaki bazı hastalar ise elleri ve parmaklarıyla küçük nesneleri kullanma aşamasında zorluk yaşayabildiğinden dolayı küçük boyutlu bu kulak içi modeldeki cihazları kullanmakta zorluk çekebilirler. İşitme uzmanı, hastaya daha rahat şekilde kullanım sağlayabileceği işitme cihazı çeşitleri sunacaktır.
• Kanal İçi İşitme Cihazı: Kanal içi işitme cihazları, hastanın kulak ölçüsü üzerinden özel olarak yapıldığı için çok rahat şekilde bir kullanılabilir. Ayrıca dışarıdan bakıldığında da fark edilmesi zordur. Bu nedenle görünmeyen işitme cihazı olarak da ifade edilir.
• Hoparlör Kanal İçinde İşitme Cihazı: Bu işitme cihazları, RIC işitme cihazları olarak da ifade edilir. Bu cihazlarda hoparlör kısmı, cihaz kabininin dışında yer alır ve direkt olarak kulak kanalı içine yerleşir. Hoparlör kısmının dışarıda olması nedeniyle de cihaz boyutu, bir başka çeşit olan kulak arkası modellere nazaran çok daha küçük olmaktadır. Hoparlör seçenekleri sayesinde pek çok işitme sorunlu hasta açısından uygundur. Bu RIC cihaz modelleri, çok kolay ve hızlı bir şekilde ayarlanabilir. Ayrıca görünmezlik, gerekli güç ve konforlu kullanım sağlamaktadır.
• Kulak Arkası İşitme Cihazı: Bu cihazlar, hafif dereceden çok ileri dereceye kadar işitme sorunu olan hastaların tamamında kullanılabilecek seviyede uyumludur. Farklı güçlerde modelleri bulunmaktadır. Bu cihazların çoğu gelişmiş ses seviyesine sahiptir. Bu sayede gürültülü olan ortamlarda dahi konuşmalar, kişi açısından çok daha kolay bir şekilde anlaşılabilir.
• Cep Tipi İşitme Cihazları: Bu cihazlar, çantada, elde ya da cepte taşınabilen ve daha büyük ebatları olan işitme cihazlarıdır. Bu model cihazlar görüntüleri itibariyle kasetçalar gibidir. Yaşlılar ve çocuklar açısından kolay bir kullanım sağlar. Bu anlamda hem teknolojinin gelişmesi hem de estetik kaygılar açısından günümüzde çok kullanılmayan bir modeldir.
• Gözlük Tipi İşitme Cihazları: Bu cihazlar, tasarımları ve görünümleri açısından çok şıktır; yüksek performanslı işitme cihazını ise içerisinde saklamaktadır. Diğer adıyla kemik iletimli işitme cihazlarıdır. Bu model cihazlar, mükemmel bir ses kalitesi sayesinde kişilerin yüksek konforda duymalarına yardımcı olur.

İşitme Cihazı Hangi Durumlarda Kullanılır?

Kişiler, genetik faktörlerden ya da sonradan yaşanan travmatik olayların sonucunda kısa veya uzun süreli işitme kaybı yaşayabilirler. Ancak her işitme kaybı için işitme cihazı kullanılmaz. İşitme cihazının kullanıldığı durumlar aşağıdaki gibidir:

• Kişide mevcut bulunan işitme kaybının verilen ilaçlarla veya yapılacak bir ameliyatla düzelme olasılığının bulunmaması,
• Hastadaki işitme sorununun ameliyatla düzelme olasılığının olduğu ama bu ameliyatların riskli görülmesi,
• Genel olarak sensörinöral, yani iç kulakla alakalı işitme kaybı olduğu durumlarda,
• Bazı orta kulak sorunları olduğu durumlarda işitme cihazı kullanılır.

İşitmenin tamamıyla kaybolmuş olduğu durumlarda hastanın işitme cihazı kullanması, herhangi bir fayda vermez.

İşitme Cihazı Nasıl Çalışır?

İşitme cihazı çalışma şekli, hemen her cihaz türünde, sonuçlarının her hastada farklı olması gerekiyor olsa da benzer bir biçimde gerçekleşir. Dijital ve analog olmak üzere iki şekilde sınıflandırılan cihazların çalışma şekli aşağıdaki gibidir:

• Analog işitme cihazları: Çalışırken dış sesleri algılar. Sonrasında bu sesleri tamamıyla yükseltir. Daha yüksek şekilde hastaya iletim sağlarlar.  
• Dijital işitme cihazları: Bu cihazlar, yazılım bazlı şekilde çalışır. Sesleri işleyip süzer. Sonrasında hastanın konforlu şekilde dinleyip duymasına olanak tanıyacak biçimde kulağa iletir.

Bu bilgiler, iki ayrı sınıfta yer alan işitme cihazlarının nasıl çalıştığı ile ilgilidir. Haricinde bir de işitme cihazlarının hem bölümleri hem de bu bölümlerin cihaz çalışırken üstlendiği işlevleri bakımından genel çalışma şekillerinden şu şekilde bahsedilebilir:

• İşitme cihazları, 3 temel bölümden meydana gelir: Mikrofon, hoparlör ve amplifikatör.
• Buna göre her bir bölümün de ayrı görevi vardır.
• Mikrofon bölümü; dış ortamdaki sesleri alır ve sonrasında amplifikatör bölümüne iletim sağlar.
• Amplifikatör bölümü; işlemci ile beraber bu dış sesleri işler ve sonrasında yükseltir.
• Hoparlör bölümü; yükseltilmiş olan sesleri, kişinin kulağına iletir.
• Seslerin kulağa iletilmesi esnasında ise şu materyaller kullanılır: Boynuz ve hortumlar, kulak kalıpları, domlar ve tüpler.
• İşitme cihazının güç kaynağı ise pildir.

İşitme Cihazı Nasıl Takılır?

İşitme cihazı takma şekli, cihaz modellerine göre değişiklik gösterir. İşitme cihazları için hasta kişinin kulak kalıbı ve ölçüleri alınmaktadır. Sonrasında en uygun biçimiyle kişinin kullanımına sunulmaktadır. Kişide kullanım öncesi gereksinimlere en üst seviyede katkı verebilecek biçimde tasarlanmış olan cihazlar, sağ ile sol kulaklar açısından ayrı ayrı olacak şekilde uyarlanır.

Pil yuvasının iç kısmında yer alan renkli işaret sayesinde sağ ile sol işitme cihazları ayırt edilebilir. Bu durumda kırmızı renk olan sağ kulağa, mavi renk olan ise sol kulağa takılır. İşitme cihazlarının kulaklara takılması esnasında gerçekleştirilen işlemler ise kulak içi cihazlarda ve kulak arkası cihazlarda şu şekilde sıralanabilir:

Kulak İçi Cihazlarda;

• Cihazın dış kısmına bakan kısmında bir misina yer alır. Bu misina kısmından cihaz tutulur.
• Sonrasında filtre uç kısmı kulağın iç kısmına bakacak biçimde ayarlanır.
• Kulak iç kısmına doğru yavaş bir biçimde itilerek yerleştirilir.

Kulak Arkası Cihazlarda;

• Cihaz-Kalıp-Hortum bütünlüğü konusunda emin olunması gereklidir.
• Sonrasında işitme cihazı, kişinin kulak arkası kısmına yerleştirilmelidir.
• Cihazın kulak arkası kısma yerleşmiş olduğundan emin olunmasının ardından ise kalıp, kulak iç kısmına doğru yavaş bir biçimde itilir ve yerleştirilir.
• Eğer cihaz ötüyorsa veya kalıp kulak üzerine tam oturup yerleşmemişse takma işlemi başarısız olmuş demektir.

İşitme Cihazı Zararları ve Olumsuz Yönleri

İşitme cihazı zararları konusunda yanlış kullanım kaynaklı bazı olumsuz etkilerden bahsedilebilir. Bu noktada işitme cihazları, hastaların mevcut işitme kaybı üzerinde herhangi kalıcı olabilecek bir tedavi sağlayamaz. Bu nedenle gereksiz beklenti, cihazın getirdiği fayda ve etkilerin de olumsuz değerlendirilmesine neden olabilir.

Ayrıca kullanılacak işitme cihazının, kulak arkası ya da kulak içi gibi farklı modellerde de olsa, kullanacak kişiye özgün biçimde uyarlanması, sonuçlardan alınacak memnuniyet ve faydanın da artırılması açısından en önemli olan basamaktır. Kişinin öncelikle işitme testlerinden geçirilmesi ve bu testlerin sonuçlarına göre yola çıkılıp en uygun cihazın seçilmesi, olumlu sonuçlar alınmasını garantiler.

Haricinde işitme cihazlarının doğru ve uygun pillerle çalıştırılıp kullanılması ve bu pillerin son kullanma tarihlerinin de henüz geçmemiş olması, dikkat edilmesi gereken noktalardır. Bu noktada saat pili de kullanılmaması gerekir. Yoksa işitme cihazı üzerinde kalıcı zararlar oluşabilir. Bu da sağlıklı değil, zararlı bir kullanım getirir.

Bebeklerde İşitme Cihazı

Bebeklerde ve çocuklarda işitme cihazı kullanımı, ihtiyaç hâlinde söz konusu olabilmektedir. Bu noktada hem bebekler hem de yeni yürümeye başlamış olan çocuklar, etrafındaki dünyayı, gerek verilen komutlar gerekse tepkilerinin etkileşimleri sonucunda anlamlandırır. Dolayısıyla işitme sorunu yaşayan bu yaş grubundaki hastalar, hem konuşma netliği sağlanabilmesi hem de çevrelerini daha iyi anlayabilme olanağına kavuşabilmesi açısından işitme cihazı kullanımına gerek duyarlar. Bu sayede de ulaşabilecekleri tepki ve komutları, en üst seviyeye çıkarabilirler.

Çocukların güvenilir, konforlu ve emniyetli biçimde, bütün gün takılması amacıyla tasarlanmış işitme cihazlarının olması; dinleme ortamından bağımsız bir biçimde tamamıyla katılım sağlamaları için çok önemlidir. Bu durumdaki çocukların cihaz kullanması sayesinde kendini güvende hissetmesi de sağlanmış olur.  

İşitme kaybı yaşayan bir çocuk açısından işitsel uyarımın en kısa sürede mümkün hâle getirilmesi önemlidir. Bu noktada çocukların kendi kulak yapılarına en uygun cihazları kullanması gerekir. Ayrıca bu yaş grubu için güvenliği, konforu ve sabitliği sağlaması açısından en iyi çözüm ise kulak arkası işitme cihazları (BET) olabilir.

İşitme cihazları, etrafına merak duyan çocukların sürekli kullanımına maruz kalacağı için dayanıklılık seviyesi önemlidir. Çocuk açısından bir işitme cihazı tipi seçilirken, burada ailenin dinamikleri ve yaşam şekli de göz önüne alınmalıdır. Nasıl bir ortamda yaşadığı, ses ve gürültü seviyesi, çocuğun alışkanlık ve ihtiyaçları gibi etmenler dikkate alınabilir. Kolay ve doğal bir aile iletişimi ise uzmanlarca önerilen pediatrik çözümlerle mümkün olabilir.