Jigantizm (devlik hastalığı), çocukluk veya ergenlik döneminde aşırı büyüme hormonu (GH) salgılanması nedeniyle boyun normalin üzerinde uzamasıyla karakterize nadir bir endokrin bozukluktur. Genellikle hipofiz bezindeki tümörlerden kaynaklanan bu durum, tedavi edilmediğinde kalp yetmezliği, eklem sorunları ve hormonal dengesizlikler gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

Jigantizmin Nedenleri

• Hipofiz Adenomu: Hipofiz bezinde bulunan iyi huylu tümörler, aşırı büyüme hormonu üretiminin en yaygın nedenidir.
• Genetik Sendromlar: McCune-Albright sendromu veya MEN-1 (Multiple Endokrin Neoplazi) gibi nadir hastalıklar.
• Beyin Tümörleri: Hipofiz dışında hipotalamus veya çevre dokularda oluşan tümörler.

Jigantizm Belirtileri

• Aşırı Boy Uzaması: Yaşıtlarına göre belirgin şekilde uzun boy (örneğin, 10 yaşında 180 cm üzeri).
• Eklem ve Kas Ağrıları: Hızlı büyümeye bağlı eklem deformiteleri ve yorgunluk.
• Yüz Şeklinde Değişimler: Alın kemiğinin çıkıntılı hale gelmesi, çene genişlemesi.
• Baş Ağrısı ve Görme Sorunları: Hipofiz tümörünün optik sinirlere baskı yapması.
• Adet Düzensizlikleri veya Ergenlik Gecikmesi: Hormonal dengenin bozulması.

Teşhis Yöntemleri
Jigantizm şüphesinde ilk adım fizik muayene ve boy-kilo persentil eğrilerinin değerlendirilmesidir. Kan testlerinde IGF-1 (insülin benzeri büyüme faktörü) seviyelerinin yüksek çıkması tanıyı destekler. Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ile hipofiz bezindeki tümörlerin boyutu ve konumu belirlenir. Oral glukoz tolerans testinde büyüme hormonu seviyelerinin düşmemesi tipik bir bulgudur.

Tedavi Seçenekleri

1. Cerrahi Müdahale: Transsfenoidal cerrahi ile hipofiz tümörünün çıkarılması, birinci basamak tedavidir. Başarı oranı tümör boyutuna göre %60-90 arasında değişir.
2. İlaç Tedavisi:
   • Somatostatin Analogları (Ocreotide): Büyüme hormonu salgılanmasını baskılar.
   • Dopamin Agonistleri (Cabergoline): Özellikle küçük tümörlerde etkilidir.
   • GH Reseptör Antagonistleri (Pegvisomant): Hormonun dokulara etkisini bloke eder.
3. Radyoterapi: Cerrahi sonrası kalan tümör hücrelerini hedef alır. Ancak hipopituitarizm gibi yan etki riski nedeniyle son seçenektir.

Jigantizmde Yaşam Kalitesini Artırmak İçin Öneriler

• Fizik Tedavi: Eklem ve kas ağrılarını hafifletmek için düzenli egzersiz programları.
• Psikolojik Destek: Sosyal uyum sorunları ve özgüven eksikliği için terapist eşliğinde danışmanlık.
• Beslenme Düzeni: Kalsiyum ve D vitamini takviyeleriyle kemik sağlığının desteklenmesi.

Jigantizm ile Akromegali Arasındaki Fark
Jigantizm ve akromegali aynı hormonal bozukluğun farklı yaşlarda ortaya çıkan formlarıdır. Jigantizm, büyüme plakları kapanmadan önce (çocuklukta) gelişir ve boy uzamasına neden olur. Akromegali ise yetişkinlikte başlar; el-ayak büyümesi, çene genişlemesi gibi belirtilerle kendini gösterir.

Erken Teşhisin Önemi
Büyüme hızının takip edilmesi, özellikle ebeveynlerin boyuna göre çocuğun persentil eğrisinin üzerinde seyretmesi durumunda endokrinoloji uzmanına başvurulmalıdır. Tedavide gecikme, kalıcı iskelet deformiteleri ve kardiyovasküler sorunlara yol açabilir.