Jinekolojik Muayene Nedir?
Jinekolojik muayene, her kadının 6 ile 1 yıllık aralıklarla doğum uzmanına vajinal bölge kontrolü ve incelemesi yaptırması işlemidir.
Jinekolojik muayene, bekar veya evli her kadının minimum 6 ay ila 1 yıl kadar aralıklarla doğum uzmanına belli yöntem ve aletler kullanılarak genital bölge/vajinal bölge kontrol ve incelemesi yaptırması işlemidir. Bu anlamda 6 ayda bir defa ya da en fazla 1 yılda bir defa her kadının jinekolojik muayene olması önemlidir. Bu muayene ile olası pek çok hastalık engellenebilir; bu noktada konulan erken tanı ile yapılan erken tedaviler, hastalıktan kurtarıcı olabilmektedir. Ancak pek çok kadın vajinal muayene olmaktan çekinmekte, korkmakta ya da rahatsız olmaktadır.
Senelik olarak yaptırılan jinokolojik muayeneler sayesinde kadınların türlü vajinal rahatsızlıklarının, hatta hayatını riske edebilecek tehlikedeki hastalıkların tanısı konulabilir. Bu hastalıkların ortaya çıkaracağı olumsuz belirti ve sonuçları da engellenebilir. Bu noktada bazen genital bölge üzerindeki küçük bir yara kadınlarca pek önemsenmemektedir. Ancak önemsenmeyen bir yara bile bir zaman sonra kişide enfeksiyon oluşturabilir. Bu da ciddi sorunların başlangıcı olabilir.
Vajinal muayene ile yine önemsenmeyen bir genital bölge kaşıntısının türlü nedenlerden ya da kanser dokusu gibi nedenlerden olduğu anlaşılabilmektedir. Bu gibi türlü sorun ve hastalıklardan kaçınılabilmesi açısından kadınların jinekolojik muayeneye önem vermesi, korkmaması ve düzenli şekilde yaptırması gerekir. Bu muayenenin süresi çok kısa olduğu gibi işlemleri de acı vermemektedir. Söz konusu muayeneler ise kadın hastalıkları uzmanları ya da kadın doğum uzmanları (yani jinekologlar) tarafından gerçekleştirilir.
Jinekolojik Muayene Nasıl Yapılır?
Jinekolojik muayene yapılışı öncesinde hazırlık aşaması gelir. Bu noktada hem hazırlık adımları hem de muayene sırasında yapılacak işlemler şunlardır:
- Kadının ilk olarak hasta öyküsü dinlenir.
- Hasta hazırlanır, muayene için tasarlanmış jinekolojik muayene masası üzerine yerleştirilir. Bu vajinal muayene masası, hastanın farklı pozisyonlarına uygun olan hareketleri mümkün kılan mekanik motor sistemlere sahiptir. Hastaya olduğu gibi doktora da hasta pozisyonları için seçime bağlı farklı opsiyonlar sunar ve kumanda edebilme özelliği ile konforludur.
- Sonra hasta, sözü geçen bu jinekolojik muayene masası üzerine (gerekli yardımların yapılması sonucunda) litotomi denilen pozisyonda yerleştirilir.
- Doktor muayene için öncelikle hastanın karın kısmına ve genital bölge organlarına bakmaktadır.
- Bu kontrol sonrasında hastaya spekulum muayenesi gerçekleştirilir.
- Spekulum muayenesi için spekulum aleti kullanılır ve vajinanın iç kısmına bakılır. Vajina iç bölgesindeki akıntı durumu ile başka patolojik bulgular incelenir. Rahim ağzı ile rahim çevresi de kontrol edilir. Rahim bölgesinde bir yara ya da sorun varsa tespit edilir.
- Bu aşamada doktor, gerek bulursa rahim ağzı bölgesinden smear testi yapılır veya bir kültür örneği alınabilir.
- Spekulum muayene, alttan olduğu için bakire kadınlara uygulanmamaktadır.
- Bu muayene bitince ise sırada elle muayene aşaması vardır. Manuel muayene de denilir. Kadının yumurtalık ve rahmindeki kist veya miyom gibi yapılar, ancak elle muayenede hissedilebilir.
- Elle muayene için hekim, iki parmağını hastanın vajina iç kısmına yerleştirir. Diğer eliyle ise hastanın karın alt kısmına dokunur. Neticede hem dokuları hem de organları değerlendirir.
Doğum Öncesi Vajinal Muayene
Doğum öncesi vajinal muayene, kadının çatı kemiklerinin incelenmesi ile ilgili olduğu için “çatı muayenesi” şeklinde de adlandırılmaktadır. Bu muayenede bebeğin içerisinden geçeceği anne çatı kemiklerinin gerçekleşecek doğum açısından değerlendirilmesi yapılır. Halk arasında bu muayeneye “alttan muayene” de denilir. Genellikle 37.hafta sonrasındaki zamanlarda yapılan bu muayenenin yapılma amaçları ise şu şekilde sıralanabilir:
- Anne adaylarının doğumu, normal veya sezaryen olarak yapılacak doğum şeklinin tespiti ve belirlenmesi için yapılır.
- Bebeğin hangi pozisyonda olduğunun görülmesi ve bebeğin baş seviyesinin anlaşılması için yapılır.
- Bebeğin, anne içinde doğum kanalı içine doğru girip girmesinin görülmesi için yapılır.
- Rahimde herhangi bir enfeksiyon oluşup oluşmadığının anlaşılması için yapılır.
- Anne adayının rahim ağzı bölgesinde bir açılma olup olmadığının görülmesi için yapılır.
Gebeliğin İlk Haftalarında Vajinal Muayene
Gebeliğin ilk haftalarında vajinal muayene, hamilelik sürecinin daha sağlıklı olarak takibi açısından yapılan medikal tip kontrollerden bir tanesidir. Özellikle gebeliğin ilk haftaları içinde ya da daha ileriki zamanlarında bazı hâllerde vajinal muayene yapılması gerekebilmektedir. Çünkü bu vajinal yol üzerinden ultrason sayesinde rahme ve yumurtalık bölgesine çok daha fazla yaklaşılabilir. Karın üstünden muayeneye göre bebek hakkında daha net bilgiler elde edilir.
Bu noktada gebeliğin ilk haftaları içerisinde yapılan jinekolojik muayene, şunları da mümkün kılmaktadır:
- Bebeğin kalp atış sesinin daha net olarak duyulması,
- Hamilelik kesesine dair bulguların net değerlendirilmesi,
- Hamilelikte problem oluşturabilecek kist vb. sorunların net görüntülenebilmesi,
- Hamilelikte istenmeyen diğer patolojik bulguların tespit edilmesi…
Vajinal Muayene Olamayanlar
Vajinal muayene olamayanlar, türlü nedenlere bağlı olarak vajinal bölge muayenesinin yapılmasından korkan, endişe duyan ya da rahatsız olan kişilerdir. Bu nedenle çok sayıda kadın, bu kontrollerini geciktirir ya da erteler.
Az olmakla beraber bazı kadınlar için ise vajinal muayene masasına yatmak, neredeyse imkânsızdır. Bu kadınlar, aslında vajinusmus değillerdir. Genelde eşleri ile cinsel hayatlarında sorun yaşamayan bu kişiler, sadece muayene karşı fobik kaçınma yaşarlar. Vajinal muayene olamayanlar, muayene sırasında titrer, kasılır, bağırır, tepki verir ve neticede muayeneye veya vajinal ultrasona müsaade etmezler. Bunun için bir psikolojik destek almak düşünülebilir.
Jinekolojik Muayene ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Jinekolojik muayene bakirelerde nasıl yapılır?
Hasta eğer cinsel hayat bakımından aktif durumda değilse, doktor, muayeneyi karın bölgesinden yapmaktadır. Ayrıca vajinal muayene olabilmek için bekar ya da evli olma kuralı yoktur. Bakire kadınlarda vajinal yol üzerinden elle bir muayene yapılamamaktadır. Bu yüzden doktor, ya rektumdan ya da karın bölgesinden muayene gerçekleştirebilir.
Adetliyken jinekolojik muayene nasıl yapılır?
Jinekolojik muayene/vajinal muayene, kişi, adet dönemindeyken ya da adetli hâlde değilken yapılabilen bir muayenedir. Ancak hasta, adetli durumdayken kanama sebebiyle rahim ağzı bölgesi net şekilde görülemeyebilir. Bu durumda smear testi de hastadan alınamamaktadır. Dolayısıyla acil bir vaziyet yoksa, kişinin adet dışı zamanları bu muayene için tercih edilir.
Jinekolojik muayene aletleri nelerdir?
Jinekolojik muayene aletleri, jinokolog uzmanın hastanın vajinal bölge muayenesi sırasında işlemler için kullandığı aletlerdir. Bu muayene için öncelikle dış genitallerin incelemesi; introitus göz ile incelenir. Sonrasında spekulum muayene ile rahim ağzına ve vajen bölgeye bakılabilmesi için tek kullanımlık olan spekulum aleti kullanılır. Bimanuel muayene sonrasında son olarak ise vajinal ultrason aleti kullanılarak yumurtalık ile rahim kısmı, kist ve kitle gibi sorunlar açısından incelenir.
Vajinal muayene sonrası kanama olur mu?
Vajinal muayene sonrası kanama bulgusuna dair net bir veri bulunmamaktadır. Nadiren bazı hastalarda görülebilir. Özellikle de “çatı muayenesi” olarak da adlandırılan hamilelikte yapılan vajinal muayeneler, sadece (az sayıda da olsa) bazı hastalarda görülebilir. Ancak bu kanama sorunu çok kısa süreli olabilmektedir.
Vajinal muayene sonrası kahverengi akıntı olur mu?
Vajinal muayene sonrası kahverengi akıntı görülebilmektedir. Ancak bu şikâyet, çok sık görülen bir şikâyet değildir. Genellikle de gebelikte yapılan vajinal muayeneler sonrasında kahverengi akıntı belirtisi görülebilmektedir.
Gebelikte vajinal muayene kaçıncı haftada yapılır?
Gebelikte vajinal muayene, halk arasında “çatı muayenesi” şeklinde bilinir. Çatı muayenesi ise anne adayının hamileliğinin son haftaları içerisinde annenin doğum yollarının (yani pelvis/çatı kemiklerinin) değerlendirilmesi amacıyla yapılır. Ortalama 37.haftasından sonra yapılmaktadır.
Jinekolojik muayene korkusu nasıl yenilir?
Jinekolojik muayene korkusu, kadınların sağlıklarını ihmaline ve pek çok sağlık probleminin de geç vakitte yakalanmasına neden olmaktadır. Jinekolojik muayene ise kadınlarda kısırlıktan kansere kadar pek çok ciddi rahatsızlığın erken dönem içerisinde teşhis edilmesi mümkün olur. Bu nedenle öncesinde hekimden bilgi almak ve gerekirse doktordan psikolojik bir destek almak, hasta açısından rahatlatıcı olabilir.
Vajinal muayene ile gebelik testi olur mu?
Vajinal muayenenin ya da vajinal ultrason yönteminin gebeliğe kesinlikle bir zararı bulunmaz. Gebelik sırasında cinsel ilişkiye dahi müsaade edilmektedir. Vajinal muayene ise cinsel ilişkiye nazaran çok daha az derecede travmatiktir. Dolayısıyla doktorun da tavsiyesiyle gebelik testi açısından ve gebelik sürecinde vajinal muayene tercih edilebilir.
Jinekolojik muayene sonrası ağrı olur mu?
Jinekolojik muayene gerçekleştirilirken hastaya spekulum takılmadan öncesinde vajen bölgeleri gevşetilmeli ve muayene için hazır vaziyette olduğundan iyice emin olunmalıdır. Çünkü hasta gevşek ve rahat hissederse o zaman bu muayenede hiçbir şekilde ağrı hissi de duymaz.
Jinekolojik muayene metodları nelerdir?
Jinekolojik muayene, 3 ayrı işlemden, dolayısıyla 3 ayrı yöntemin kullanılmasından oluşmaktadır. Bunlar ise sırasıyla şu şekilde gerçekleşir:
- Hastanın genital organlarının muayenesi,
- Hastanın spekulum incelemesi,
- Hastanın bimanuel muayenesi.
Jinekolojik muayene pozisyonu nedir?
Jinekolojik muayene için hasta muayene masası üzerine yatırılır. Bu durum, muayene masası özelliklerine bağlı olarak hastanın bacakları veya ayak taban bölgeleri, muayene masasının özel kısımlarına yerleştirilir. Bu muayene için hastanın bu duruş şekline ise tıp literatüründe “litotomi pozisyonu” ismi verilmektedir.
Doğum öncesi vajinal muayene nasıl olur?
Doğum öncesi vajinal muayene, hamlileliğin 37.haftasından sonra, anne adayının doğum kanallarının inceleme ve değerlendirmesi için gerçekleştirilir. Bu muayene sonucunda doğum yaklaşırken, annenin normal doğum yapabilme ihtimali incelenmiş olur. Ancak sezaryen ile doğum yapacağı kesinleşmiş olan bir anne adayında çatı muayenesi (alttan muayene) yapılması gerekmez.
Evlilik öncesi jinekolojik muayene gerekir mi?
Evlilik öncesi (özellikle de) bakire olan ya da hastalık durumu, genital sorunları vb. hâlleri olma ihtimali bulunan kadınların bu muayene girmesi önerilir. Bakire bir kadının ise rutin vajinal muayenesi ile kızlık zarının durumuna bakılabilir. Bu noktada halka biçiminde olmayan, elek şeklinde pek çok küçük deliği olan ya da ortasında perde bulunan kızlık zarlarının tespiti de sağlanabilmektedir. Bu tespitlerin evlilik öncesi saptanması ve gerekirse tedavisi sağlanmalıdır. Bu riskler göz önüne alındığında önceden tedbirli ve hazırlıklı olunması ve muayene olunması oldukça önemlidir.
Jinekolojik muayene için hasta hazırlığı nasıl yapılır?
Vajinal muayene için hasta hazırlığı sırasında öncelikle hastanın öyküsü, doktor tarafından dinlenir. Sonrasında hasta, jinekolojik muayene masası üzerine yatırılır. Bu aşamada hastanın hem kıyafetlerini çıkarması hem de masaya yerleşmesi için doktor asistanı ya da hemşiresi yardımcı olur. Hastanın belden aşağı bölgesi steril olan bir örtü ile kapatılır. Son olarak hastanın bacaklarını, muayene masasının her iki tarafında yer alan destek kısımlarına koyması sağlanır. Böylece hazırlıklar tamamlanmış olur.
Gebelikte vajinal muayene nasıl yapılır? Yapılır mı?
Gebeliğin ilk trimesterinde anne karnındaki bebeğin sağlığını ve kalp atışlarını, net şekilde değerlendirmek amacıyla vajinal muayeneye ihtiyaç duyulabilir. Gebeliğin ilerleyen zamanlarında şüphe duyulan farklı durumların olması hâlinde ise detaylı bir analiz gerçekleştirilmesi için “vajinal muayene” (alttan muayene) tercih edilebilmektedir.