Jinekomasti

Jinekomasti Nedir?

Erkekte meme dokusunun artmasına bağlı olarak normalden daha büyük meme görüntüsüne sahip olmasıdır. Bu artış bir hastalığa bağlı olarak olabileceği gibi tamamen doğal sebeplerden de olabilir. Tek bir memede büyüme görülebileceği gibi iki memede birden de büyüme görülebilir. 

Bu duruma benzer başka bir şikâyet de psödojinekomastidir. Bu şikayette de memede büyüme vardır fakat memenin kendine has dokusunda değil de memedeki yağ dokuda artış görülür. Jinekomasti ile psödojinekomastiyi (yalancı jinekomasti) birbirinden ayıran konu, muayenede ele gelen meme dokusu olup olmadığıdır. Ayrıca iki şikâyetin kesin ayrımını ultrasonografi ile yapabiliriz. 

Jinekomasti toplumda sık görülen bir durumdur. Erkeklerin üçte birinde görülebildiği bildirilmiştir. Jinekomasti bebeklik döneminde, ergenlikte ve yaşlılıkta görülmesi doğal olan bir durumdur. Yalancı jinekomasti ise daha çok şişman erkeklerde görülen bir durumdur.

Jinekomasti Belirtileri Nelerdir?

Jinekomastinin belirgin şikâyetleri vardır. Kişide aşağıdaki durumlar görülebilir:

• Meme dokusunda büyüme en belirgin özelliğidir. 
• Memede doku artışına bağlı memede hassasiyet ve ağrı oluşabilir.
• Bazen de meme başından sıvı akımı ile meme bölgesinde akıntı benzeri ıslanma oluşturabilir.
• Meme başının altında elle dokunmayla hissedilebilen bir kitle görülebilir.
• İki meme arasında, özellikle tek taraflı jinekomastilere bağlı simetrik farklılıklar görülebilir.
• Meme ucu normalde erkeklerde pek belirgin değildir, jinekomastide meme ucunda ve çevresindeki koyu alanda büyüme görülür.
• Aşırı büyüme olan memede sarkma durumu da görülebilir. 
• Aşırı artmış meme dokusu kişiye kadınsı bir görünüm verir. 

Jinekomasti Nedenleri

Jinekomasti yani erkekte meme büyümesi şikâyeti toplumda her üç erkekten birinde görülebilen bir durumdur. Bu, bazı yaşlarda doğal olabileceği gibi bazen de altta yatan bir nedene bağlıdır. Jinekomastiye sebep olabilecek durumlar:

• Doğal nedenli: Bazı yaş gruplarında görülmesi doğaldır ve altta belirli bir hastalık düşündürmez. Bu yaş grupları daha çok bebeklik, ergenlik ve yaşlılık dönemine denk gelir. Fakat bu yaş dönemindeki bireylerde de bazı hastalıkların dışlanması gerekir.
• Hormon dengesizliğine bağlı: Vücuttaki kadınlık ve erkekliğin belirleyicilerinden biri de bulunan hormonlardır. Erkek bireylerde testosteron, erkeğe özgü özelliklerin gelişimini sağlar. Testosteron eksikliğinde jinekomasti görülebilir. Testosteron eksikliği, Klinefelter sendromu gibi kalıtsal sebeplerle olabileceği gibi enfeksiyon, cerrahi, travmaya maruz kalma veya radyoterapi alımı gibi sebeplerle sonradan da olabilir.
• Östrojen miktarı artışı: Erkeklerde özellikle bebeklik döneminde doğumda anneden plasenta yoluyla geçen östrojen hormonuna bağlı olarak jinekomasti görülebilir. Bu, bebeklerde normal bir durumdur ve artan meme dokusu belli bir süre sonra geriler. Fakat vücutta östrojen artışına sebep olacak şekilde östrojen üretimi yapan bir tümör olabilir veya yenilen besine, kullanılan ilaçlara bağlı östrojen miktarı artabilir.
• Meme dokusunun testosterona duyarlılığında azalma olması
• Testisi tutan hastalıklara sahip olunması: Erkeklik hormonlarından testosteron, testislerde üretilir. Bu sebeple testislerde ilgili bir rahatsızlık testosteron üretimini azaltacak ve bu da testosteron ile östrojen dengesini bozacaktır. Bunun sonucunda da jinekomasti görülür.
• Hipertiroidi: Tiroid hormonu artışı da serbest testosteron miktarını azaltarak jinekomastiye sebep olur.
• Alkolik siroz: Alkole bağlı siroz hastalığında da serbest testosteron miktarı azalır ve jinekomasti oluşur.
• Adrenal bez ve testis tümörleri: Jinekomastinin nadir nedenlerinden biri de tümör oluşumlarıdır. Bunlar testiste, adrenal bezlerde, karaciğerde olabilir.
• Paraneoplastik HCG salımı: Paraneoplasti, kanser hastalıklarında kansere bağlı gelişen ek durumlar demektir. Tümöre bağlı jinekomastilerde en sık bu sebeple ortaya çıkar.
• İlaçlardan prostat büyümesinde kullanılan bazı ilaçlar, steroid ilaçlar, bazı depresyon ilaçları, bazı antibiyotikler, kaygı bozukluğu ilaçları, kemoterapötik ilaçlar veya hipotiroidide verilen bazı ilaçlara bağlı olarak erkek bedeninde jinekomastiye sebep olabilirler.
• Karaciğer yetmezliği veya böbrek yetmezliği gibi hastalığı olanlarda da jinekomasti görülebilir.

Jinekomasti Teşhisi

Jinekomasti teşhisinde öncelikli yapılacak olan hastadan ayrıntılı ve iyi bir hasta hikayesi alınmasıdır. Burada kişiye; ilaç kullanımına dair ve kullanıyorsa hangi ilaçların kullanıldığını, ergenlik başlangıç yaşını, genetik bir hastalığının olup olmadığını, ek bir hastalığı olup olmadığını, testisleri ile ilgili bir şikâyetinin olup olmadığını, meme boyut artışının ne kadar zamandır olduğunu sormak gereklidir.

Ardından fizik muayeneye geçilir. Fizik muayenede meme boyutlarına, meme ucu altında sert meme dokusu olup olmadığına bakılır. Meme başından akıntı olup olmadığı kontrol edilebilir. Fizik muayenede ikincil cinsiyet karakterlerinin ayrıntılı incelemesi yapılır. Bunlar ses kalınlığı, sakal gelişimi, kas kütle artışı gibi özelliklerdir. Ayrıca kişinin testis boyutları ve patolojik bir durum olup olmadığı da incelenir. 

Ardından laboratuar tetkikleri istenir. Bu testler oldukça geniş tutulmalıdır. Çünkü jinekomastiye sebep olabilecek çok çeşitli hastalık grubu vardır ve hepsinin tek tek kontrol edilmesi gereklidir. İstenebilecek bazı laboratuar tetkikleri şunlardır;

• LH, FSH, testosteron, östradiol, B-beta-HCG gibi hormonal tetkikler
• Karaciğer fonksiyon testleri, böbrek foksiyon testleri, tiroid fonksiyon testleri istenebilir.

Görüntüleme için meme ultrasonu ve meme manyetik rezonans görüntülemesi istenebilir. Karın ve testis görüntülemesi istenebilir. Ayrıca genetik anormallikleri ekarte etmek için kromozom analizi de istenebilir.

Jinekomasti Tedavisi

Jinekomastide altta yatan hastalık oluşturucu bir neden yoksa ve kişinin estetik olarak rahatsız olma durumu gibi bir durumu yoksa tedavi uygulanmayabilir. Ama kişide altta yatan sorunlu bir neden varsa veya kişi dış görünüşünden rahatsız oluyorsa tedavi uygulanmalıdır.

Jinekomastide esas tedavi altta yatan hastalık tedavisidir. Bunun için kişinin öncelikle bir endokrinoloji uzmanına görünmesi faydalıdır. Tedavi için öncelikle hastalık sınıflamasının bilinmesi gereklidir. Jinekomasti için kullanılan sınıflama 4 gruba ayrılır. Bunlar;

• 1. grup hastalarda memede az bir büyüme vardır. Hafif formdur ve meme dokusunun olduğu cilt bölgesinde sarkma veya gevşeme durumu yoktur.
• 2. grup Hastalarda ilk gruptan daha fazla büyüme durumu var. Fakat o bölgenin cildinde gevşeme, sarkma durumu görülmez. 
• 3. grup hastalarda büyüme ilk iki gruptan daha fazladır ve o bölge cilt dokusunda gevşeme oluşmuştur.
• 4.grup hastalarda ise meme dokusu oldukça büyümüştür ve tam bir kadın memesi gibi durur. Meme dokusunun olduğu cilt bölgesinde sarkma ve gevşeme olmuştur.

Klinik sınıflamaya göre tedavi planı da değişir. Memede aşırı dokunun olmadığı 1. ve 2. gruptaki hasta profilinde meme dokusunu azaltmak amacıyla yağ alma (liposuction) işlemi ile fazla olan yağ dokusu alınabilir. 

3. ve 4. gruptaki hastalarda yağ dokusu ile beraber meme dokusu da artacağı için yağ almaya ek olarak mamoplasti de kullanılmalıdır. Bu fazlalık dokuların ameliyatla alınmasıdır.

Hormon dengesizliği varsa uygun hormonun yerine konması da tedavide uygulanabilecek bir diğer yöntemdir. Genellikle tedaviye başlamak için ergenlik döneminin geçmesini beklemek faydalıdır. Testosteron uygulaması hormon tedavisi ile ilgili yapılabilecek yöntemlerdendir.

Jinekomasti Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Jinekomasti şikâyeti olan kişilerde altta yatan daha kötü bir durum yoksa kişinin estetik olarak şikâyetçi olup olmadığına bakılmalıdır. Bu durumda kişi şikâyetçi değilse tedavi uygulanmayabilir. Fakat, zayıf hastalarda son zamanda başlayan, hızlı büyüyen ve belirgin jinekomasti şikayetlerinin araştırılması gerekir. 

Jinekomasti özellikle bebeklik, ergenlik ve yaşlılık dönemlerinde belli bir süreye kadar kendiliğinden gerileyebilen bir hadisedir. Eğer, sürekli hale gelirse belli bir süre sonra kendi kendine geçemez ve sabit halde kalır. Bu aşamada tek seçenek cerrahidir.

Jinekomastiye Ne İyi Gelir?

Özellikle yalancı jinekomasti gibi meme dokusu değil de sadece yağ dokusu bulunduran meme görüntüsünde, jinekomasti gibi normal boyutlara göre artış vardır. Bu gibi hastalarda genellikle yağ doku miktarı artmıştır. Bu hastalarda şişmanlık olabilir ve jinekomasti de buna bağlı görülür. Kişinin kilo vermesi ve kas miktarını artıracak şekilde egzersiz yapması faydalıdır. 

Ayrıca jinekomasti atletlerinin özellikle hafif gruptaki bireylerde(grup 1 ve grup 2) kullanımı da kişilerin kendini estetik açıdan daha iyi hissettirmesini sağlar 

Jinekomastiye Ne İyi Gelmez?

Kas kütlesini arttırma amaçlı egzersiz yapan kişilerin steroid almaları jinekomastiye neden olabilir. Östrojen içeriği fazla olan bazı besinlerin (bunlara tavuk eti, lavanta yağı, çay ağacı yağı gibi besinler dâhildir.) erkekler tarafından oldukça fazla tüketimi de vücutta östrojeni arttırarak meme büyümesi yapabilir. 

Jinekomasti için İlaçlar

Jinekomasti aslında tek bir bulgu olabileceği gibi kişide altta yatan bir hastalığa bağlı olarak da görülebilecek bir bulgu olabilir. Altta yatan sebebe bağlı olarak jinekomasti görülüyorsa bu sebebin tedavisi jinekomastinin de gerilemesine sebep olur. Hormonal düzensizlik için erkek hormonları (androjenler) kullanılabilir. Bunlardan testosteron tedavisi faydalı sonuçlar doğurur. Ayrıca bu sebeple dihidrotestosteron da  kullanılabilir.

Selektif östrojen reseptör modülatörleri de kullanılabilecek bir diğer ilaç grubundandır. Bu amaçla tamoksifen adlı etken madde kullanılabilir. Ayrıca ilaç tedavisine aromataz inhibitörleri de eklenebilir.

Özellikle tamoksifen oldukça kısa sürede etkisini gösteren bir ilaçtır. Bir aydan kısa sürede etki eder. Fakat 1 yıldan daha uzun zamandır jinekomasti varsa ve özellikle grup 3 ve grup 4 gibi ileri boyutlardakilerde etkisiz olduğunu unutmamalıdır.

Jinekomasti Ameliyatı

Jinekomasti ameliyatları genellikle şu hasta gruplarında uygulanmalıdır;

• 1 yıldan daha uzun süredir jinekomasti varsa,
• Kişi estetik görünümünden oldukça rahatsızlık duyuyorsa,
• İlaç tedavisi ile jinekomastide gerileme oluşmuyorsa ve
• Kendiliğinden geçen türden bir meme büyümesi yoksa cerrahi seçeneği düşünülebilir.

Jinekomasti ameliyatında mamoplasti yapılır. Bu ameliyatta meme başı düzeltilmesi, deri sarkmalarının alınması, meme dokusunun fazla kısmının çıkarılması işlemleri yapılır. Ameliyat genel veya lokal anestezi altında uygulanır. Genellikle ameliyat süresi 1.5 saati geçmez.

Kişi ameliyat sonrası gün içinde taburcu olabilir. Ameliyat sonrası ameliyata bağlı ödem ve ağrılar olabilir. Bunlar da genellikle 1 hafta içinde azalır. Jinekomasti ameliyatı için genellikle ergenliğin bitiminin beklenmesi önerilir.

Jinekomasti ameliyatı sonrası kişilerin yaklaşık 4 hafta kadar gece-gündüz tüm aktiviteleri esnasında jinekomasti korsesi kullanması gerekir. Bu korselerin kullanımında devamlılık oldukça önemlidir. 1 aylık süreçten sonra yaklaşık olarak 3-4 hafta kadar da sadece gündüzleri kullanımı faydalıdır.

Bebeklikte Jinekomasti

Bebeklik döneminde jinekomasti görülebilecek bir durumdur. Buna daha çok anneden östrojenlerin plasenta yoluyla bebeğe geçmesi sebebiyet verir. Bu yüzden genellikle altta yatan başka bir hastalık değil de doğal sebepli bir meme büyümesi vardır. Bir süre sonra bu meme büyümesinde gerileme olur.

Ergenlikte Jinekomasti

Genellikle 12-14 yaşları arasındaki erkek çocuklarda oldukça sık görülebilen bir durumdur. Bunda, ergenlik döneminde erkekteki testosteron üretiminin henüz yeterli seviyede olamaması etkendir. Yaş ilerledikçe, yaklaşık 1-2 yıl içerisinde testosteron üretim artışıyla jinekomastide gerileme olur. 

Yaşlılıkta Jinekomasti

Yaşlanma ile beraber kişide yağ dokusu miktarı artar. Yağ dokusu artışı vücuttaki östrojen miktarında artış yapar. Ayrıca testosteron miktarındaki azalmaya bağlı olarak da yaşlılıkla beraber jinekomasti görülme ihtimali oldukça artar. Bu süreçte altta ek bir şikâyet yoktur ve doğal bir süreçtir.

Jinekomasti için Hangi Doktora Gidilir?

Jinekomasti pek çok sebebe bağlı olarak gelişebilir. Bu yüzden birçok bölüm jinekomasti ile ilgilenir. Hastalar ilk olarak genel cerrahi bölümüne başvurulabilir. Ayrıca, hormonal sebepleri dışlamak için endokrinoloji bölümüne de gidilebilir veya ilk doktor bu bölüme yönlendirebilir. Altta yatan hastalıkların teşhisi-tedavisinden sonra büyüyen meme dokusunu azaltmak için plastik ve estetik cerrahi bölümüne başvurulabilir.

Jinekomasti belirtileri ortaya çıkmaya başladığında doktora başvurmak gerekir. Belirtiler genellikle gözle görülür. Memede büyüme doğal ve zararsız sebeplerle olabilir. Fakat altta yatan başka bir hastalık da olabilir. Bu nedenle belirtilerin önemsenmesi ve testlerin yaptırılması gerekir.