Karaciğer fonksiyon testleri, karaciğerin sağlığını değerlendirmek ve olası hastalıkları teşhis etmek için kullanılan bir dizi kan testidir. Bu testler, karaciğerin protein üretme yeteneğini, enzim seviyelerini ve safra üretimini ölçerek doktorlara kritik bilgiler sağlar. Karaciğer hastalıkları genellikle erken evrelerde belirti vermediğinden, bu testler özellikle risk altındaki kişiler için hayati önem taşır.

Karaciğer Fonksiyon Testlerinin Temel Bileşenleri
Karaciğer fonksiyon testleri (KFT), farklı bileşenlerin analizini içerir. İşte en sık kullanılan testler ve neyi ölçtükleri:

• ALT (Alanin Aminotransferaz): Karaciğer hücre hasarı durumunda kana salınan bir enzimdir. Normal değer aralığı erkeklerde 10-40 U/L, kadınlarda 7-35 U/L’dir.
• AST (Aspartat Aminotransferaz): Karaciğer ve kalp dokusunda bulunur. Yüksek seviyeler karaciğer hastalığı veya kalp krizi şüphesi uyandırır.
• ALP (Alkalen Fosfataz): Safra kanallarındaki tıkanıklıkları gösterir. Kemik hastalıklarında da yükselebilir.
• GGT (Gama Glutamil Transferaz): Safra yolu hastalıklarında ve alkol kullanımına bağlı karaciğer hasarında artar.
• Bilirubin: Sarılık durumunda yükselen bir safra pigmentidir. Direkt ve indirekt olarak iki formu ölçülür.
• Albümin ve Total Protein: Karaciğerin protein sentezleme kapasitesini yansıtır. Düşük seviyeler kronik karaciğer hastalığına işaret edebilir.

Bu Testler Neden İstenir?
Karaciğer fonksiyon testleri, hepatit, siroz, karaciğer yağlanması veya safra yolu tıkanıklığı gibi durumların teşhisinde kullanılır. Ayrıca alkol veya ilaçların karaciğere verdiği zararı izlemek veya kemoterapi öncesi organ fonksiyonlarını değerlendirmek için de istenebilir.

Test Sonuçları Nasıl Yorumlanır?

• ALT ve AST Yüksekliği: Akut hepatit, alkolik hepatit veya toksik ilaç reaksiyonlarında görülür. AST/ALT oranı >2 ise alkole bağlı karaciğer hasarı düşünülür.
• ALP ve GGT Yüksekliği: Safra yolu tıkanıklığı (koledokolityazis) veya primer biliyer kolanjit gibi durumlarda artar.
• Düşük Albümin: Kronik karaciğer hastalığı (siroz) veya yetersiz beslenme ile ilişkilidir.
• Yüksek Bilirubin: Hepatit, safra taşı veya hemolitik anemi belirtisi olabilir.

Test Öncesi Hazırlık ve Süreç
Karaciğer fonksiyon testleri için genellikle 8-12 saatlik açlık önerilir. Kan örneği kol damarından alınır ve sonuçlar 24-48 saat içinde çıkar. Test öncesi ağır egzersiz veya alkol tüketimi sonuçları etkileyebileceğinden, doktorun talimatlarına uymak önemlidir.

Karaciğer Sağlığını Korumak İçin Öneriler

• Alkol tüketimini sınırlandırın veya tamamen bırakın.
• Dengeli beslenme ile trans yağlardan ve işlenmiş gıdalardan kaçının.
• Hepatit A ve B aşılarını yaptırın.
• Düzenli egzersiz yaparak karaciğer yağlanması riskini azaltın.
• Reçetesiz ağrı kesici kullanımını sınırlayın (parasetamol gibi ilaçlar karaciğere zarar verebilir).

Test Sonrası Adımlar
Anormal sonuçlar durumunda doktorunuz ek görüntüleme (ultrason, MR) veya karaciğer biyopsisi isteyebilir. Erken teşhis, tedavi başarısını artırdığından, düzenli kontroller özellikle risk grupları için kritiktir.