Karaciğer Temizliği Nedir?

Karaciğer temizliği veya detoksu karaciğerdeki toksinleri temizleyerek daha sağlıklı bir vücuda kavuşmayı ve hızlı bir şekilde kilo vermeyi hedefleyen beslenme programlarıdır. Vücudun en büyük organlarından biri olan karaciğerin 500’e yakın farklı görevi bulunmaktadır. Tüketilen besinlerin ilk durağı olan karaciğer, yağ ve şeker metabolizmalarını düzenlemektedir. Ayrıca vücuda alınan ilaç, kimyasal madde, alkol ve birçok toksik madde karaciğerde parçalanır.

Günlük olarak tükettiğimiz veya farkında olmadan maruz kaldığımız zararlı birçok maddenin vücuttaki hareketi karaciğerde sonlanır. Karaciğer temizliği yapanlar veya bu detoks programlarını savunanlar, karaciğerdeki toksinlerin atılmasını ve karaciğerin çalışmasını desteklediklerini ileri sürmektedir. Ayrıca bazı karaciğer hastaları da bu temizlenme ile şifa bulmayı amaçlamaktadır. Karaciğer temizliği programları çeşitli meyve/sebze suları ve sıvılar tüketme, oruç tutma, besin takviyeleri ve bazı ticari ürünleri kullanmayı içermektedir.

Karaciğer Temizliği Nasıl Yapılır?

Karaciğer temizliği için belirlenmiş standart bir kılavuz bulunmamaktadır. Arınma ve detoks amacıyla izlenecek adımlar genellikle şu uygulamaları içerebilir:

• Karaciğer dostu beslenme programı: Yüksek lifli gıdaların tüketilmesi sindirim sisteminin sağlığını korumaya yardımcıdır. Karaciğer temizliği üzerine etkileri ise bilimsel olarak net değildir.
• Çiğ meyve ve sebze suları: Meyve ve sebzelerin suyunu sıkmak günlük olarak 4-5 porsiyon tüketmeye imkan sağlar. Sindirimi kolaylaştırır. Ayrıca farklı yaş gruplarına özel, hazır sıkılmış sebze-meyve suları satılmaktadır.
• Karaciğere zararlı besinleri diyetten çıkarmak: Hazır ve işlenmiş gıdaların birçoğunda katkı maddeleri bulunmaktadır. Paketli gıdalarda ve trans yağlardan kaçınılmalıdır.
• Bazi ticari ürünlerin kullanımı: Piyasada satılan karaciğer temizliğine yönelik besin takviyeleri bulunmaktadır. Bu takviyelere eczaneden markete kolay bir şekilde ulaşmak mümkündür. Ancak bu ürünlerin tamamının sağlık kurumları tarafından denetlenmediği unutulmamalıdır.
• Lavman kullanarak bağırsak temizliği: Lavman bağırsağa anal yoldan su, kahve gibi sıvılar uygulanarak gerçekleştirilen bağırsak temizliği yöntemidir. Tıbbi olarak bazı prosedürlerden önce standart olarak uygulanmakla birlikte evde lavman uygulama kitleri satılmaktadır. Kahve lavmanı gibi detoks lavmanlarının karaciğer temizliğinde faydalı olduğu ileri sürülmekle birlikte tıbbi olarak önerilmemektedir.

Karaciğer Temizliği Ne Kadar Gerekli?

Karaciğer birçok atık maddenin parçalanarak zararsız hale getirildiği organdır. Kötü beslenme ve zararlı içeriklere maruz kalma karaciğerde toksin birikmesi ve karaciğer hasarı ile sonuçlanabilir. Ancak karaciğer temizliği amacıyla piyasada satılan birçok ürünün tıbbi kullanım onayı bulunmamaktadır. Söz konusu programlar ve ürünlerin karaciğerde söz edildiği gibi bir arınmayı sağladığına yönelik klinik bilgiler eksiktir. 

Tam anlamıyla bir arınma ve detoks olmamakla birlikte bazı besinlerin karaciğeri desteklediği ortaya konmuştur. Bu besinlerin başında deve dikeni ve zerdeçal yer almaktadır. Deve dikeni karaciğerde iltihap oluşumunu engelleyen güçlü bir antioksidandır. Aynı şekilde zerdeçal, çeşitli hastalıklarda ortaya çıkan öncül kimyasalları baskılayarak karaciğere fayda sağlayabilmektedir. Bu besinlerin karaciğer sağlığına faydaları insanların rahatlıkla tüketebileceği anlamına gelmez. Çünkü belirli biz doz saptanmamış ve diğer organlar üzerindeki etkileri ortaya konmamıştır. Bu nedenle, özellikle kronik rahatsızlığı olan veya düzenli olarak ilaç kullanan kişilerin, karaciğer detoksu yapmaya başlamadan önce uzman hekime danışarak onayını almaları gerekmektedir.

Karaciğer Temizliği ve Kilo Verme

Karaciğer temizliği ve detoks programları ile ilgili bazı bilgiler, kilo vermeye yardımcı olduğunu savunmaktadır. Ancak kilo vermede sağlayacağı ek faydalarla ilgili bilimsel bilgiler bulunmamaktadır. Teorik olarak harcanan kalori miktarının alınan kaloriden fazla olması kilo vermeyi sağlar. Karaciğer detoksu esnasında uygulanan aralıklı oruç, düşük kalorili beslenme ve sıvı beslenme düzeni günlük kalori alımını azaltacağı için kilo kaybını sağlayabilir. 

Kilo verme mekanizması basit bir şekilde ele alındığında, karaciğer temizliği erken dönemde kilo kaybı sağlayabilir. Ancak kaybın büyük kısmı vücut suyundan olacaktır. Beslenme normale döndüğünde kaybedilen kilolar hızlı bir şekilde geri alınabilir. Ayrıca düşük kalorili beslenme ve uzun süreli açlık metabolizma hızını dolayısıyla da gün içerisinde yakılan kalori miktarını düşürür.   

Kilo vermede altın kural kalori sınırlama, egzersiz ve sağlıklı beslenmedir. Günlük ihtiyaç doğrultusunda yeteri miktar kalori sağlıklı gıdalardan (meyve, sebze, işlenmemiş tahıllar, yağsız kırmızı et, deniz ürünleri ve doymamış yağlar vb.) elde edilmeli, egzersizler ile yakılan kalori miktarı artırılmalıdır. Karaciğer temizliği, belirli sağlıklı gıdaların tüketimini desteklese de tek tip beslenme vücutta çeşitli eksikliklerin ortaya çıkmasına sebep olabilir.

Karaciğer Temizliği Zararları Nelerdir?

Tıbben, bilimsel araştırmalarla geçerliliği kanıtlanmamış olan karaciğer temizliğinin vücutta yarattığı birtakım olumsuz faktörler bulunmaktadır. Karaciğer temizliğinin verdiği zararlardan bazıları şu şekildedir;

• Karaciğer temizliği amacıyla aralıklı veya tam oruç tutmak, halsizlik ve baygınlığa sebep olabilir. Su kaybına bağlı olarak baş ağrısı ve böbrek sorunları görülebilir.
• Karaciğer temizliği amacıyla piyasada satılan detoks ürünleri her zaman sağlıklı sonuçlar vermemektedir.
• Fazla miktarda meyve suyu tüketmek, böbrek hastalığı olanlarda çeşitli sorunlara sebep olabilir. Ayrıca meyve suları diyabet hastaları açısından da risklidir.
• Kahve ve diğer arındırıcı lavman uygulamaları anüs ve bağırsaklara zarar verebilir, sıvı-mineral dengesinde bozukluklara sebep olabilir. 
• Özellikle asitli meyve ve sebzelerin sularının fazla tüketilmesi, vücut pH dengesinde sorunlara sebep olabilir.

Karaciğer Sağlığını Korumaya Yönelik Tıbbi Öneriler

Karaciğeri etkileyen 100’e yakın hastalık bulunmaktadır. Vücudun önemli merkezlerinden biri olan karaciğerin ileri düzey yenilenme ve kendini onarma kabiliyeti bulunmaktadır. Ancak zarar etkeni sürekli bir hal aldığında karaciğer dokusunun kendini yenileme sınırları dışına çıkılır ve kalıcı hasar oluşur. Bu hasarın detoks veya temizleme teknikleri ile giderilmesi mümkün değildir. Karaciğer hastalıklarından koruyuculuğu bilimsel olarak ortaya konmuş yöntemler şu şekilde sayılabilir:

• Alkol tüketimini kısıtlamak: Alkol karaciğer yağlanması ve sirozun en önemli sebebidir. Vücuda alınan alkol karaciğerde metabolize edilir. Sürekli ve yüksek doz alkol tüketimi karaciğer sağlığı açısından birincil tehdittir.
• Bilinçli ilaç kullanımı: Karaciğerde parçalanan maddelerden bir diğeri ise ilaçlardır. Bazı ilaçlar karaciğerde toksisiteye sebep olarak karaciğer yetmezliğine sebep olabilmektedir. Doktor tarafından tavsiye edilen ilaçlar ancak uygun doz ve sıklıkta kullanılmalıdır. Doktorların reçete etmediği ilaçlar kullanılmamalıdır. 
• Kimyasal maddelerden korunma: Günlük hayatta kullanılan veya mesleki birçok kimyasal madde karaciğer sorunlarına sebep olabilmektedir.
• Doğal ve hazır besin takviyeleri, kürler: İnternet üzerinde çeşitli diyet programları, detokslar çeşitli faydalarından dolayı paylaşılmaktadır. Normalde tüketilen bir maddenin suyu çıkarılarak hazırlanan kür ve karışımlar etken maddenin yüksek dozda kana geçmesine sebep olacaktır. Bu maddelerin doğrudan zararı karaciğer üzerinedir.
• Karaciğer hastalıklarına karşı aşılanma: Toplumda en sık karşılaşılan enfektif karaciğer hastalıkları Hepatit A, B ve C’dir. Bu hastalıklara karşı aşılanmak enfeksiyonun karaciğer yetmezliğine ulaşabilen sonuçlarını ortadan kaldırmada en etkili yöntemdir.
• Güvenli cinsel yaşantı: Karaciğeri olumsuz etkileyen bazı hastalıklar cinsel yol ve vücut sıvıları ile bulaşmaktadır.  
• Obezite, diyabet gibi sağlık sorunlarının kontrol altına alınması: Özellikle alkol ile ilgili olmayan karaciğer yağlanması obezite ile yakından ilişkilidir.
• Bol su tüketimi: Bol su tüketimi karaciğer sağlığına iyi gelmektedir. Bu nedenle karaciğer temizliğine ihtiyaç duyan kişilerin, muhakkak bol bol su tüketmeleri önerilmektedir.