Kas Gücü Muayenesi Nedir?

Kas gücü muayenesi ya da diğer adıyla kas kuvveti muayenesi, vücutta kasların etkinliğinin motor sistem üzerinden değerlendirildiği nörolojik bir testtir. Bu test ile kas gücü değerlendirme sırasında herhangi bir cihaz kullanılmaz. Uzman tarafından, vücudun belirli bölgelerindeki kasların etkinliğini değerlendirmek için ilgili uzuvlara bir dizi fiziksel kuvvet uygulanır.

Kas gücü muayenesi, muayene sürecini yürüten uzman tarafından hasta şikayetlerine ilişkin birçok faktör göz önüne alınarak gerçekleştirilmelidir. Çünkü motor sisteme ilişkin şikayetler ile ilgili tıbbi yardım almak isteyen hastalarda teşhis, birbirinden farklı üç durum değerlendirilerek kesinleştirilir:

• Bitkinlik meydana getiren kas güçsüzlüğü
• Yeti eksikliği kaynaklı şikayetler
• Diğer iki nedenin dışında tam anlamıyla nörolojik-yapısal kaynaklı kas güçsüzlüğü 

Kas Kuvveti Muayenesi Sırasında Karakterizasyon

Kas gücü muayenesi sırasında semptomların nörolojik sorunlar ile ilintili olup olmadığı karakterizasyon sürecine tabi olmalıdır. Bu yüzden kas gücü muayenesini gerçekleştirecek olan uzman hasta şikayetlerine ilişkin şu faktörleri değerlendirmeye almalıdır:

• Semptomların meydana geldiği kesin konum
• Semptomların meydana geldiği zaman dilimi
• Semptomların tetikleyicileri
• Semptomların geçi olarak kaybolmasını sağlayan ögeler
• Asıl semptomlara eşlik eden başka semptomların var olup olmadığı

Kas Gücü Muayenesi Neden Yapılır?

Kas gücü muayenesi genel olarak, kuşkulanılan herhangi bir nörolojik rahatsızlıkta semptomların kas gücünü ne şiddette etkilediğine ilişkin bilgi edinmek için yapılır. Kaslardaki zayıflık şikayetlerinin nörolojik bir nedenden kaynaklanıp kaynaklanmadığı test edilir. Özellikle de felç, beyin hasarı, nöropati, omurilik hasarı, amiyotrofik lateral skleroz ve bunlara benzer birçok nörolojik problemin teşhisinde kas gücü muayenesi büyük öneme sahiptir.

Kas Kuvveti Muayenesi Çeşitleri

Kas gücü muayenesi ve nörolojik değerlendirme süreci üç farklı şekilde gerçekleştirilmektedir. Kas gücü muayenesi sırasında birbirinden farklı bölgelerde uygulanabilecek üç yöntem ise şu şekilde sıralanabilir:

• Büyük kas gruplarının değerlendirildiği büyük kas gücü muayenesi
• Kasların bölgesel olarak tek tek değerlendirilmesi
• Parezi testi 

Kas Kuvveti Muayenesi Nasıl Yapılır?

Hem tıbbi hem de fizik tedavi ve rehabilitasyon – FTR kas gücü muayenesi sırasında kasların test edilmesi, uzman tarafından uygulanan birkaç farklı tıbbi eylemle gerçekleştirilir. Kas kuvvetinin test edilerek tıbbi standardizasyonu olan bir ölçeğe göre değerlendirilmesi işlemi için uzman, hastanın vücudundaki belirli kas ve eklemlere şu terimlerle tanımlanan bir dizi eylemde bulunur

• Fleksiyon: Latince kökenli fleksiyon kelimesinin anlamı “bükülme”dir. Motor sistem muayenesi sırasında ise eklemlerin bükülü oldukları hal ya da eklemlerin bükülmesi olarak kullanılmaktadır. Uzman, kas gücü muayenesi sırasında alt ekstremite ya da üst ekstremite ögesi herhangi bir ekleme fleksiyon uygulayabilir. Yani eklemin kendisini meydana getiren kemiklerin arasındaki açı daraltılır. Herhangi bir uzva fleksiyon uygulanması, o uzuvdaki eklemin kemikleri arasındaki açıyı daraltmak demektir.
• Ekstansiyon: Fleksiyon gibi Latince kökenli bir sözcük olan ekstansiyon da “uzatma, genişletme” anlamındadır. Bir motor sistem muayenesi hareketi olarak ekstansiyon, fleksiyon hareketinin tam tersidir. Yani eklemi meydana getiren kemikler arasındaki açı bu kez daraltılmaz. Ekstansiyon hareketinin uygulandığı eklemde genişletme işlemi uygulanır. Herhangi bir uzva ekstansiyon yapılması, o uzuvdaki eklemin kemikleri arasındaki açıyı büyütmek demektir.
• Abdüksiyon: Yine Latince kökenli bir diğer kas gücü muayenesi hareketi abdüksiyondur. Latince “uzaklaştırma” anlamına gelen bu eylem de herhangi bir ekstremitenin var olduğu hayal edilen bir orta çizgiden, hattan uzaklaştırılmasıdır.
• Addüksiyon: Abdüksiyon hareketinin tam tersi olan addüksiyonda ise ekstremiteler uzaklaştırıldıkları orta hatta yeniden yakınlaştırılırlar ya da abdüksiyon uygulanmış olan ekstremitenin eski halini alması hareketidir. 
• Dorsifleksiyon: Alt ekstremiteden ayaklara ve ayak parmaklarına, üst ekstremiteden ise ellere ve el parmaklarına uygulanabilen dorsifleksiyon, uzvun yukarı yöne doğru bükülmesi hareketini tanımlar. Ayakta, ayağın geriye doğru bükülmesi ya da büzülmesi anlamındadır. Parmak uçlarının büzülerek çekilmesi de dorsifleksiyon pozisyonlarından birinin alınmasını sağlar.

Alt Ekstremite Kas Gücü Muayenesi

Alt ekstremite kas gücü muayenesi, hastanın pelvisi (kalça), dizleri ve ayaklarının motor sistem tepkileri göz önüne alınarak değerlendirilmesidir. Alt ekstremite olarak adlandırılan yerler, değerlendirmeye katılan uzuvlardır. Pelvis, dizler ve ayaklar alt ekstremite olarak tanımlanır. Buna göre alt ekstremite kas gücü muayenesi;

1. Plantar (ayak tabanı) fleksiyon
2. Plantar dorsifleksiyon
3. Pelvis fleksiyon
4. Pelvis ekstansiyonu
5. Pelvis abdüksiyonu
6. Pelvis addüksiyonu
7. Diz fleksiyonu
8. Diz ekstansiyonu şeklinde 8 adımda tamamlanmaktadır.

Üst Ekstremite Kas Gücü Muayenesi

Üst ekstremite kas gücü muayenesi ise omuzlar, kollar, dirsek, eller ve parmakları içeren bir motor sistem tepkileri değerlendirme sürecidir. Üst ekstremitede uygulanan kas gücü muayenesi hareketleri sayesinde de evrensel kas gücü değerlendirme ölçeği için veri elde edilmektedir. Buna göre üst ekstremite kas gücü muayenesi sırasında hastaya;

1. Omuz abdüksiyonu
2. Omuz addüksiyonu
3. El bilek ekstansiyonu
4. Parmak ekstansiyonu
5. Parmak fleksiyonu
6. Dirsek fleksiyonu
7. Dirsek ekstansiyonu
8. İnterosseöz kaslar (parmaklarda distal fonksiyon bozukluğuna ilişkin değerlendirme) şeklinde 8 farklı fiziksel eylemde bulunması sağlanır. Değerlendirme bu hareketler sonrasında elde edilecek olan verilere göre yapılmaktadır.

Kas Gücü Değerlendirme Ölçeği

Kas gücü değerlendirme ölçeği, Birleşik Krallık Tıbbi Araştırma Konseyi (The Medical Research Council of the United Kingdom) tarafından oluşturulmuş ve evrensel geçerliliği kabul edilmiştir. Ölçek, kas muayenesinde 5’lik sistem geçerli olacak şekilde tertip edilmiştir. Kas gücü değerlendirme ölçeğine göre, üst ekstremite kas gücü muayenesi ve alt ekstremite kas gücü muayenesi verileri 0 ila 5 puan arasında derecelendirilir:

• 0 puan: Kasta gözle görülebilir ya da palpasyon ile (dokunarak) fark edilebilir herhangi bir aktivasyon yok (tam paralize durumu, hareketsizlik hakim)
• 1 puan: Kas tendonunda gözle görülebilir ya da palpasyon ile fark edilebilir bir hareket var. Ancak bu eklemin hareket ettiği anlamına gelmiyor. (Sadece seğirme benzeri bulgu)
• 2 puan: Yerçekimi ortadan kaldırıldığı durumda kas aktivasyonu sağlanabiliyor. Yerçekiminin etkisi yokken tam hareket gözlemlenebiliyor.
• 3 puan: Yer çekimine “rağmen” kas aktivasyonu gerçekleşebiliyor. Hareket yerçekimi ile de tamamlanabiliyor.
• 4 puan: Kas hareket kabiliyetine sahiptir ancak karşı bir dirençle karşılaşması durumunda pasifize olabilmektedir.
• 5 puan: Muayeneyi gerçekleştiren kişinin tüm fiziksel direncine karşı hareket sürdürülebilirdir. Tüm hareketler uzmanın uyguladığı dirence rağmen tamamlanabiliyor.