Katarakt Ameliyatı Nedir?

Katarakt ameliyatı, görmeyi azaltan göz merceğinin, yapay bir mercek ile değiştirilmesi operasyonudur. Merceğin değişmesi sonucunda görme oranı büyük ölçüde artar. Halk arasında “katarakt ameliyatı” adı ile bilinen bu operasyonun bir diğer adı da mercek protezi ameliyatıdır.

Katarakt, net görmemizi sağlayan lensin (göz merceği), çeşitli sebeplere bağlı olarak zaman içerisinde bulanıklaşmasıdır. Bu durum kişilerin buğulu görmesine sebep olur. İlaçla tedavi edilmesi mümkün değildir.

Katarakt Ameliyatı Çeşitleri Nelerdir?

Katarakt, görüşü direkt olarak etkilediği için, vakit kaybetmeden tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Operasyon sırasında kullanılacak yöntemin seçimi hastanın genel sağlık durumuna ve hastanenin şartlarına bağlıdır. Ancak tüm tekniklerde ana işlem aynıdır. Eski mercek çıkarılıp yerine yeni bir mercek konulur. Sıklıkla kullanılan katarakt ameliyatı teknikleri şunlardır;

• Lazer Katarakt Ameliyatı (Femtosaniye Lazer ile Katarakt Ameliyatı): Lazerle katarakt ameliyatı, komplikasyon ihtimalinin düşük olduğu bir yöntemdir. Bu yöntemde mercek çıkarılmadan önce yapılan kesi bistüri (bıçak) ile değil, lazer ile yapılmaktadır. İşlem sırasında kontrol bilgisayarda olduğu için, hata riski oldukça düşüktür.
• Fako Yöntemi ile Katarakt Ameliyatı: Fako katarakt ameliyatı sırasında, ultrasonik ses dalgaları kullanılır. Bu yöntemde çoğu zaman dikiş kullanılmasına gerek kalmaz. Sıklıkla tercih edilen bir tekniktir. Fako cihazı aynı zamanda lazer ameliyatı sırasında da kullanılmaktadır.
• İntrakapsüler Katarakt Ameliyatı: Bu yöntemde, göze diğer tekniklerde olduğunun aksine daha büyük bir kesi açılmaktadır. Göz merceği ve etrafında bulunan kapsül birlikte alınır. Normalde göz bebeğinin arkasında yer alan lens, bu ameliyatta göz bebeğinin önüne takılır. Çok sık kullanılan bir yöntem değildir. Çoğu zaman darbeye bağlı oluşan kataraktların tedavisinde kullanılır.
• Ekstrakapsüler Katarakt Ameliyatı: İhmal edilen katarakt hastalığı, zaman içerisinde ilerleme gösterir ve göz merceği giderek sertleşir. Bu durumda lazer ya da ultrasonik ses dalgalarının kullanılması yeterli olmayacağı için, mercek tek parça olarak çıkarılmaktadır. Bu yöntemde daha geniş bir kesi kullanıldığı için dikiş kullanılması gerekir.

Katarakt ameliyatı lokal anestezi ile yapılır. Ancak ek sorunlara bağlı olarak nadiren de olsa genel anestezi kullanılabilir. Lokal (bölgesel) anestezi uygulandıktan sonra hastalar hiçbir ağrı ve acı hissetmezler. Ayrıca ağır anestezik ilaçlar kullanılmadığı için ameliyat sonrasında bulantı ve kusma gibi rahatsız edici yan etkiler görülmez.

Katarakt Ameliyatı Ne zaman Yapılmalıdır?

Katarakt hastalığında tek tedavi yöntemi ameliyattır. Durumun ilerlemesine izin vermek, göz tansiyonu yükselmesi gibi sorunlara yol açacağı için ameliyat olunması gerekir. Katarakt ameliyatının vakit kaybetmeden yapılmasını gerektiren durumlar şunlardır;

• Katarakt çok ilerlemişse ve hastanın görüşünü ciddi ölçüde bozuyorsa,
• Doğumsal katarakt varlığı,
• Katarakta bağlı olarak göz tansiyonu yükselmesi.

Katarakt Ameliyatı Öncesi Yapılması Gerekenler

Katarakt ameliyatı öncesi hazırlık aşamasında hastanın ve sağlık çalışanlarının dikkat etmesi gereken bazı noktalar vardır. İyi bir ameliyat planı, olumlu sonuç elde edilmesi ihtimalini artırmaktadır. Hastaların ve sağlık personellerinin yapması gerekenler şu şekilde sıralanabilir;

• Hastanın genel sağlık durumu detaylı bir biçimde sorgulanır (anamnez alınması).
• Ameliyat planlaması için gereken göz tetkikleri yapılır.
• Katarakt ameliyatı anestezi altında yapılır. Ancak bölgesel uyuşturma yöntemi kullanılacağı için, çoğu zaman ameliyat öncesinde anestezi muayenesine ihtiyaç duyulmaz.
• Sürekli kullanılan ilaçlar, ameliyat sırasında bir tehlike oluşturacaksa, doktor tarafından yeni bir reçete düzenlenir.
• Operasyon günü söylenen saatte hastaneye yatış yapılır, günler öncesinden yatış yapılmasına gerek yoktur.
• Ameliyat günü tırnaklarda kına, oje ve cila benzeri maddeler olmamalıdır.

Katarakt Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Operasyon sırasında kullanılabilecek birden fazla yöntem olsa da aslında katarakt ameliyatı mercek takılması işlemidir. Tüm yöntemlerde, eski göz merceği ortamdan uzaklaştırılır ve yerine yeni mercek takılır. Katarakt ameliyatının uygulanış adımları şunlardır;

• Ameliyattan önce hastaneye yatış yapılır. Daha sonra hemşireler, hastaya göz bebeğini büyüten bir göz damlası uygular.
• Hasta ameliyathaneye alındıktan sonra lokal (bölgesel) anestezi uygulanır. Nadiren de olsa genel anestezi uygulanma ihtimali vardır.
• Seçilen yönteme bağlı olarak gözde küçük ya da biraz daha büyük bir kesi oluşturulur.
• Saydamlığını yitirmiş mercek, özel bir cihaz yardımı ile parçalanarak ortamdan uzaklaştırılır.
• Ameliyattan önce seçilmiş yapay göz merceği yerleştirilir.
• Kesinin boyutuna bağlı olarak dikiş uygulanır veya uygulanmaz.
• Ameliyat tamamlandıktan sonra hasta ilgili servise alınır.

Katarakt Ameliyatı Sonrası Komplikasyonlar Nelerdir?

Bir hastada hiçbir komplikasyon görülmeyebileceği gibi birden fazla komplikasyon görülme ihtimali de bulunmaktadır. Özellikle yüksek tansiyon ve şeker hastalarında katarakt ameliyatı risklerinin görülme ihtimali yükselebilir. Tüm bu riskler ameliyat öncesinde hastaya detaylı olarak anlatılır ve hastanın rızası alınır. Katarakt ameliyatı riskleri ve komplikasyonları şunlardır;

• Katarakt Ameliyatı Sonrası Gözde Batma: Gözde oluşan tahriş ve kuruluğa bağlı olarak batma hissi görülmesi normaldir.
• Katarakt Ameliyatı Sonrası Ödem: Ameliyat sonrasında oluşan ödem, genellikle birkaç gün içerisinde kendiliğinden geçmektedir.
• Katarakt Ameliyatı Sonrası Çift Görme: Takılan lensin yer değiştirmesi sonucunda çift görme sorunu yaşanabilir. Bu nadir görülen bir durumdur ve ikinci ameliyatı gerektirebilir.
• Katarakt Ameliyatı Sonrası Gözde Kanlanma: Katarakt ameliyatı sonrası göz kanlanması görülmesi normaldir. Çoğu zaman bir hafta içinde düzelir.
• Katarakt Ameliyatı Sonrası Ağrı: Özellikle lazerle katarakt ameliyatı sonrasında ciddi ağrılar yaşanmaz. Bu ağrılar düşük dozlu ağrı kesiciler ile kontrol altına alınabilir.
• Katarakt Ameliyatı Sonrası Işığa Hassasiyet: İyileşme sürecinde ışığa hassasiyet gelişebilir. Güneş gözlüğü kullanımı hastaları büyük ölçüde rahatlatmaktadır.
• Katarakt Ameliyatı Sonrası Görme Kaybı: Lazer, intrakapsüler, ekstrakapsüler ve fako katarakt ameliyatı sonrasında görme kaybı oluşması riski bulunur. Bu durumun sebebi işlem sırasına gözün zarar görmesidir. Sık karşılaşılan bir komplikasyon değildir.
• Katarakt Ameliyatı Sonrası Gözde Sulanma: Gözde sulanma, beklenen bir yan etkidir. Erken dönemde tamamen geçer. Geçmediği durumlarda kontrole gidilmelidir.
• Katarakt Ameliyatı Sonrası Göz Tansiyonu: Ameliyat sırasında kullanılan ilaçlara bağlı olarak, göz içi basınçta artış görülebilir. Eğer bu durum birkaç gün içerisinde düzelmezse doktora bildirilmelidir.
• Katarakt Ameliyatı Sonrası Yakını Görememe: Yeni takılan lens tek odaklı ise katarakt ameliyatı sonrası miyop oluşabilir. Ancak günümüzde kullanılan lensler çoğunlukla çift odaklı olduğu için yakını görememe riski son derece azdır.
• Katarakt Ameliyatı Sonrası Retina Dekolmanı: Retina tabakasının yerinden ayrılması durumudur. Acil müdahale gerektirir.
• Katarakt Ameliyatı Sonrası Kanama: Göz içindeki basıncın şiddetli düşüşü sonucunda kanama görülme ihtimali bulunmaktadır.
• Katarakt Ameliyatı Sonrası Gözde Uçuşan Siyah Noktalar: Gözde uçuşan siyah noktalar görülmesinin sebebi retina dekolmanı ve yırtılması olabileceği için, en kısa süre içerisinde teşhis ve tedavisinin yapılması gerekir.

Katarakt ameliyatları, günümüzde sıklıkla uygulanmaktadır. Uygulama bölgesi son derece hassas olduğu için ciddi riskler vardır. Ancak bu yan etkilerin ortaya çıkması kesin değildir. Çoğu zaman herhangi bir sorun görülmez ve hasta sağlığına kavuşur. Bu yüzden katarakt ameliyatının herhangi bir zararı olduğu söylenememektedir.

Katarakt Ameliyatı Kimlere Yapılmaz?

Katarakt ameliyatı, genel anestezi altında yapılmadığı için, çoğu zaman ciddi komplikasyonlar oluşturmaz. Her yaştan ve cinsiyetten hastaya güvenle uygulanabilmektedir. Eğer operasyon için ciddi risk oluşturacak bir durum tespit edilirse, hasta önceden bilgilendirilmektedir. Bu durumda hasta, tedavi ret hakkını kullanabilir.

Katarakt Ameliyatı Sonrası Yapılması Gerekenler

Doktor tavsiyelerine uyulduğu takdirde, katarakt ameliyatı sonrası sorunların görülme oranı oldukça azalır. Bu yüzden yanlış uygulamalardan kaçınılmalı ve anormal durumlarla karşılaşıldığında muayene olunmalıdır. Katarakt ameliyatı sonrası dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir;

• Katarakt ameliyatı sonrası damla kullanımı gerekebilmektedir. Verilen antibiyotikler ve göz damlaları reçete edildiği şekilde kullanılmalıdır.
• Göze el ya da herhangi bir madde temas etmemelidir.
• Tavsiye edilen süreden önce hamam ve havuz gibi yerlere gidilmemelidir.
• Katarakt ameliyatı sonrası gözlük kullanımı tavsiye edilmişse, gözlük en kısa süre içerisinde temin edilmeli ve kullanılmalıdır.

Katarakt Ameliyatı Tekrar Yapılır mı?

Katarakt hastalığı, göz merceğinin zaman içerisinde matlaşması sonucunda oluşur. Katarakt ameliyatı sırasında takılan yapay merceklerde saydamlığı kaybetme riski bulunmadığı için hastalığın tekrar etmesi mümkün değildir. Bazen katarakt ameliyatı sonrası mercek kayması gibi sorunlar yaşanabilir. Bu durumda harici ameliyatlar yapılır. Ancak bunlar katarakt ameliyatı ile karıştırılmamalıdır.

Bebeklerde Katarakt Ameliyatı

Doğuştan katarakt ameliyatı, bu hastalığa sahip olan bebeklerde göz kayması ve görme kaybı olmaması için şarttır. Doğum sonrası muayene sırasında konulan teşhisin ardından, kısa süre içerisinde ameliyat planlanır ve uygulanır.

Bebeklerde katarakt ameliyatı sonrası bakımı aile üstlenmektedir. Gerekli ilaçların kullanılması, bebeğin düzenli kontrollere götürülmesi ve ameliyat bölgesinin korunması gerekir. Herhangi bir komplikasyon (yan etki) görülmezse, iyileşme süresi oldukça kısadır.

Katarakt Ameliyatı Ne Kadar Sürer?

Katarakt ameliyatı, her ne kadar riskli bir ameliyat olsa da hızlı tamamlanmaktadır. Seçilen yönteme göre uygulama süresi de değişir. Ancak bir katarakt ameliyatı ortalama olarak 30 dakikada tamamlanır. Bu süre ameliyatın gidişatına, tercih edilen yönteme ve diğer faktörlere bağlı olarak uzayıp kısalabilmektedir.