Kayropraktik Nedir?

Kayropraktik; kas-iskelet sistemi ile ilgili sağlık koşullarını incelemek, teşhis etmek ve tedavi etmek için, özellikle omurgaya odaklanan manuel bir tedavi türüdür. Kayropraktik kelime anlamı olarak el ile uygulanan tedavi anlamına gelen Yunanca cheir (el) ve practic'ten (uygulama) sözcüklerinden türetilmiştir. Bu tedavi türü, tamamlayıcı bir terapidir yani geleneksel tıbbın bir parçası değildir, ancak bilimsel bir teknik olarak kabul edilmiştir. Dolayısıyla bazı sorunların yönetilmesine yardımcı olmak için geleneksel tıpla birlikte kullanılabilir.

Kayropraktik Tedavi Hangi Hastalıklarda Uygulanabilir?

İş kazaları, spor yaralanmaları, ev işleri ve hatta günlük yaşam stresinden dolayı, gün içinde geçmeyen veya günlük aktiviteleri yapmaya engel olan eklem veya kas ağrıları yaşanabilir. Kayropraktik tedavi, bu ağrıların iyileştirilmesine yardımcı olabileceği gibi ağrılı semptomlar olmasa bile sağlıklı omurga ve eklem fonksiyonunun korunmasına da yardımcı olabilir. Uzmanlar bu teknik ile bir dizi kas-iskelet sistemi sorularını tedavi etmeye odaklanırlar, bu sorunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Sırt ağrısı
• Boyun ağrısı
• Bel ve boyun fıtıklarında
• Günlük aktivitelerden kaynaklanan suşlar ve burkulmalar
• Miyofasyal ağrı sendromu
• İş ve sporla ilgili yaralanmalar
• Baş ağrıları
• Boyun, omuz, sırt veya uzuvlarda hareket kısıtlılığı 

Bazı uzmanlar ayrıca kulak enfeksiyonları, astım, alerji, bebeklerde kolik ve altını ıslatma gibi kas-iskelet sistemi dışı sorunlarını da tedavi ettikleri öne sürmektedirler. Ancak bu tedavi ile bu şikâyetlerin iyileştirdiğine dair hiçbir bulgu yoktur.

Kayropraktik Tedavi Nasıl Yapılır?

Kayropraktik uzmanı önce kişinin tıbbi geçmişini değerlendirdikten sonra fiziksel ve nörolojik bir muayene ile ağrının olduğu bölgeyi teşhis eder. Ayrıca teşhis yapılırken tanısal görüntüleme ve kan testleri gibi diğer testlerde uygulanabilir. Tanı konmasının ardından bir tedavi planı önerilir. Şayet hastanın rahatsızlığı, bu tedavi prosedürü kapsamı dışındaysa, uygun olan bir sağlık kuruluşuna yönlendirilir. Ve çoğunlukla bir tedaviye yardımcı bir uygulama olarak yürütülmektedir.

Kayropraktik uzmanı cerrahi bir müdahale yapmadığı gibi hastaya ilaç da reçete etmez. Bu uygulama her ne kadar soruna odaklı yapılsa da tüm vücut sağlığına yönelik çalışmalar da yürütür. Dolayısıyla kişinin genel sağlığını geri kazanması ve korumasına yönelik çalışmalar, fizyolojik terapötikler (bir fizyoterapist tarafından yapılır) ve yaşam tarzı danışmanlığı da bu tedavinin kapsamındadır. Kayropraktör uzmanları ihtiyaca göre yalnızca elle uygulama yapabileceği gibi masa destekli bir tedavi prosedürü de uygulayabilirler. Bunun yanında bazı uygulamalarda masaj aletleri kullanabilirken, gerektiğinde alternatif tedavi yöntemleri uygulanabilir. Kayropraktik de kullanılan alternatif tedavi şekilleri şu şekilde sıralanabilir;

• Yumuşak doku tedavisi: Gergin kasların gevşetilmesi, spazmın giderilmesi ve fasyadaki (her bir kası çevreleyen bağ dokusu) gerilimin azaltmak için yumuşak doku tedavisi uygulanabilir.
• Ayarlama: Eklemleri yavaşça yeniden hizalamak ve hareket aralığını artırmak için ayarlamalar yapılabilir.
• Eklem destekleme veya bantlama: Burkulan eklemleri veya kasları iyileşme sürecinde desteklemek için eklem destek ve bantlama kullanılabilir.
• Egzersizler ve uzanma: Hareketliliği ve hareket aralığını eski haline getirmek ve sürdürmek için bazı egzersiz ve uzanma uygulamaları yapılabilir.
• Rehber yönlendirme: İnflamasyonun azaltılmasında ve kilo vermeye teşvik edilmesinde beslenme ve yaşam tarzı tavsiyeleri için rehberlik yapılabilir.

Kayropraktör tedavisi esnasında genellikle acı hissedilmemektedir, ancak bazı durumlarda bir antrenmandan sonra hissedilen kas ağrısına benzer bir ağrı yaşanabilir, ancak zamanla kaslar buna alışmaktadır. Ayrıca baş, çene, omuz, dirsek, kalça, pelvis, diz, el ve ayak bilekleri dâhil vücudun herhangi bir yerinde görülen ağrıyı tedavi edebilirler. Bu tedavi yöntemi ile genel bir şekilde tüm kas-iskelet sistemi ele alınarak, sorunun kökeni tedavi edilmeye çalışılmaktadır. Sadece eklemlerin doğru hareket ettiğinden değil, aynı zamanda çevredeki kasların da iyi çalıştığından emin olmak için bir tedavi yürütülmektedir.

Bununla birlikte her yaştan hastayı tedavi ederler ve hastaya bağlı olarak, tedavilerin yoğunluğu ve gücü değişir. Kayropraktik tedavi uygulanacak kişi için bu tedavi yönteminin uygun olup olmadığının belirlenmesinde bazı taramalar yapılması gerekebilir. Örneğin birçok yaşlı hasta, eklem manipülasyonunu ortadan kaldıracak şekilde, kemiklerde bir miktar incelme veya yumuşama yaşarlar. Böyle durumlarda uygulanması riskli olabilir, dolayısıyla gerekli taramalardan sonra uygulama yapılmalıdır.

Kayropraktik tedavi omurga manipülasyonu, uzman bir uygulayıcı tarafından yapıldığında çok güvenlidir, ancak bazı kişilerde uygulama sonrası hafif düzeyde bir ağrı ya da rahatsızlık hissi gelişebilir. Bu ağrı ve rahatsızlıklar genellikle 12 ila 48 saat içinde geçmektedir. 

Kayropraktik Tedavi Teknikleri

Kayropraktik uzmanı, normal hareket açıklıklarının ötesinde kemikler, eklemler, tendonlar ve kaslarla ilgili sağlık durumlarını incelemek ve tedavi etmek için ellerini kullanarak omurgayı tedavi etmeye odaklanır. Bu tedavinin felsefesi; ameliyat veya ilaç tedavisi olmadan omurgayı tekrar hizaya getirerek iyileşmesini sağlamaktır. Uzmanlar, tedaviye entegre bir yaklaşım olarak bu tekniği benimserler ve sadece bir durumun semptomlarına değil, aynı zamanda genel fiziksel sağlığa, yaşam tarzına ve duygusal sağlığa da odaklanırlar.

Kayropraktik tedavi uygularken ihtiyaca göre farklı teknikler kullanılır, bu teknikler şu şekilde sıralanabilir:

• Elle omurganın bir eklemine kontrollü olarak kuvvet uygulayarak omurga manipülasyonu yapılması
• Hareket yeteneğini artırmak için eklemin yavaşça hareket ettirilmesi 
• Egzersiz uygulamaları yapılması
• Buz ya da ısı terapileri uygulanması
• Germe teknikleri uygulanması
• Farklı masaj teknikleri uygulanması
• Şikâyetlerin azaltılması için günlük aktivitelerin değişikliğine yönelik tavsiyelerin yapılması
• Sağlıklı diyet ve fiziksel aktivite gibi yaşam tarzı önerilerinin sunulması
• Ultrason (yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılarak görüntü elde edilmesini sağlayan tıbbi tetkik), lazer (ışığın uyarılmış ışıma ile yükseltilmesi) veya TENS (transkutanöz elektriksel sinir uyarımı) kullanımı gibi fizyolojik terapötik tekniklerin kullanılması
• Ayakları desteklemeye, duruş ve hizalamayı iyileştirmeye yardımcı olan ortezler gibi ayakkabı desteklerinin kullanılması
• Bir eklemi kontrollü bir şekilde hareket ettirmeye yardımcı olmak için özel olarak tasarlanmış bir damla masanın kullanılması 
• Ayak, ayak bilekleri, omuzlar, bilekler, dirsekler dâhil olmak üzere diğer eklemlerin tedavisinin yapılması

Kayropraktik uzmanı tarafından uygulanan en popüler terapötik tekniklerinden biri omurga manipülasyonudur (omurların hizalanması). Bu teknik fizyoterapistler ve osteopatlar (elle yapılan alternatif bir tedavi çeşidi) tarafından da kullanılan bir teknik olsa da kayropraktik ayarlama olarak adlandırılır. Omurga manipülasyonunun amacı, doku yaralanması nedeniyle hareketlerinde kısıtlama oluşan eklemlere, manuel olarak kontrollü bir kuvvet uygulanması ile eklem hareketliliğini yeniden sağlamasıdır.

Kayropraktik Tedavinin Faydaları ve Riskleri 

Kayropraktik tedavi ağır işle uğraşan ya da ağır yük taşıyan kişilerde görülen omurga manipülasyonunda ani yaralanma türü olan akut sırt ağrısı için güvenli ve etkili bir tedavi olarak gösterilir. Bunun yanında araştırmalar, ayrıca bu tedavinin boyun ağrısı ve baş ağrılarının tedavisine de yardımcı olduğunu belirlenmişlerdir. İlave olarak, osteoartrit (kireçlenme) ve fibromiyalji (kaslarda ve kemiklerde ağrı) şikâyetlerinin iyileştirilmesinde Kayropraktik tedavi ile uygulanan orta dereceli bir masaj faydalı olabilir. Ayrıca ilaçsız bir tedavi şekli olması dolayısıyla kronik hastalığı olan pek çok kişide uygulanabilir.

Kayropraktik tedavi nadiren de olsa, fıtıklaşmış veya kaymış bir diski kötüleştirebilir veya boyun manipülasyonunun omurilik yaralanmasına neden olduğu durumlar ortaya çıkabilir. Bu yüzden olası riskleri düşürmek için uygulanmadan önce bu tedavinin kişi için uygun olup olmadığını belirlenmesi gerekir.

Kayropraktik Eğitimi Nasıl Alınır?

Bir Kayropraktik (DC) Doktoru veya kayropraktik uzmanı kas-iskelet sistemi ve sinir sistemi bozukluklarını teşhis etmek ve tedavi etmek için eğitim almış bir tıp uzmanıdır.  Bu uzmanlar söz konusu bozuklukları tedavi etmek için konservatif (cerrahi olmayan) uygulamalı bir yaklaşıma inanırlar.  Aşağıda yer alan branş eğitimini tamamlamış olan kişiler istedikleri takdirde gerekli olan kayropraktik eğitimi tamamlayabilir ve kayropraktik uzmanı olabilirler;

• Nöroloji
• Ortopedi
• Spor hekimliği
• Rehabilitasyon

Kayropraktik eğitimi alacak olan kişiler başvurmadan önce ilk olarak bir lisans eğitimi alırlar. Bu eğitim süreci minimum dönem başı 90 saattir ve bu eğitimlerini tamamlandıktan sonra Kayropraktik okuluna başvururlar ve belirlenen üniversitesi kapsamında bulunan bir master programıyla eğitimi alırlar.

2013 yılı itibariyle CCE (Kayropraktik Eğitim Konseyi), 15 Kayropraktik eğitim programını kabul etmiştir ve bu eğitim programları başarılı olmuştur. Eğitim gören kişinin tamamlayıp vermesi beklenen ödevler geriatri, halk sağlığı, biyokimya, fizyoloji, patoloji, ortopedi, mikrobiyoloji, beslenme, anatomi, fizyoterapi ve nörolojiyi içermektedir.

Bunun yanında BLS (Çalışma İstatistikleri Bürosu)’ye göre, her ülke kendi uygulamalarını düzenlemektedir, bu da Kayropraktik uzmanlarının bulundukları ülke lisansına sahip olmaları anlamına gelir. Ruhsat alabilmeleri için, sınavlarda başarılı bir puan almaları durumunda Kayropraktik Doktoru olabilirler. Bununla birlikte ek lisans gereklilikleri ülkelere göre değişiklik gösterirken, uzmanlar sadece ruhsat sahibi oldukları ülke sınırları içinde uygulayıcı olabilirler. Bazı devlet prosedürlerinde ise, alınan belgelerin başka bir devletin lisansına karşılılık kabul edebilir ve böylelikle bireyin başka bir ülkede Kayropraktik uzmanlığı yapmasına izin verilebilmektedir.

Kayropraktik Tedavi Şiş veya Fıtıklaşmış Diske Yardımcı Olabilir mi?

Şiş bir disk genellikle yaşlanma sürecinin normal bir parçası olarak düşünülür, acıya neden olabilir ve hareket kabiliyetini azaltabilir. Sporcular ve fiziksel aktivitesi yoğun olan işlerde çalışanların, diğer disk sorunlarının yanı sıra disklerde şişme yaşama eğilimleri daha fazladır. Diskin yeterince su ve beslenmemesi de diskin zayıflamasına neden olabilir. Kayropraktik tedavinin disklerde görülen şişkinlik ve buna bağlı ağrının giderilmesinde etkili olduğu kanıtlanmıştır.

Fıtıklaşmış bir disk, omurganın herhangi bir yerinde görülebilen, ancak çoğunlukla bel veya boyun bölgesini etkileyen nispeten yaygın bir durumdur. Fıtıklaşmış disklere tipik olarak aşırı kullanım yaralanmaları veya omurgadaki travmalar neden olur, bununla birlikte normal yaşlanma sürecinin bir sonucu olarak disk koşulları da gelişebilir. Disk dejenerasyonu ve bel fıtığı oluşumuna katkıda bulunan genetik bir faktör olduğu da bilinmektedir. Fakat kayropraktik tedavi de kullanılan bazı masaj uygulamalarının fıtıklaşmış bölgenin iyileştirilmesinde faydalı olabileceği belirlenmiştir.