Kişilik Testi Nedir?

Karakter testi olarak da bilinen kişilik testi bireyin kendine özgü karakterinin farkına varılmasını sağlayan yöntemdir. Özellikle kişinin karakterine uygun meslek seçiminin yapılmasına yardımcı olur. Yazılı bir şekilde kişiye sorular sorularak yapılan kişilik testlerinin yanı sıra renk ve görseller kullanılarak da farklı tekniklerle kişilik testi yapılmaktadır.

Her bireyin kendine özgü karakterinin ve bireysel kişilik özelliklerinin farklı olmasından dolayı birçok karakter testi türü geliştirilmiştir. Kişilik tipleri ile kişilik özelliklerinin incelendiği gerçek kişilik testi projektif ve objektif kişilik testleri olmak üzere iki farklı çeşidi bulunur.

Objektif Kişilik Testi 

Standart bir puanlama ve yorumlama sistemine sahip olan objektif kişilik testi yazılı şekilde soruların cevaplanması ile yapılır. Minnesota çok yönlü kişilik envanteri, 16PF kişilik envanteri ve Beck depresyon ölçeği testleri günümüzde en fazla kullanılan objektif testlerdir.

Projektif Kişilik Testi

Standart bir puanlama ve yorumlama sistemine dayalı olmayan projektif kişilik testleri yapılandırılmamış bir test malzemesi karşısında kişinin özellikleri keşfedilir. Oldukça detaylı bir şekilde yapılan bu testlerde uygulamayı yapıp yorumlayan klinisyenin deneyimleri etkilidir. (TAT) Tematik algı testi, Rorschach mürekkep testi ile insan çizim testleri ise geçerliliği olan ve en çok tercih edilen projektif kişilik testleridir.

Objektif Kişilik Testleri

Belirli soruların standart bir puanlama ile değerlendirildiği objektif kişilik testleri aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:

Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI)

Objektif kağıt kalem testi olan Minnesota kişilik testi 1943 yılında Minnesota Üniversitesi tarafından geliştirilmiştir. 1981’de Türkçeye uyarlanan bu test 3 geçerlilik skalası, 10 klinik alt test ve 566 sorudan oluşmaktadır. 60-90 dakika kadar süren bu test uzman psikologlar tarafından incelenmektedir.

MMPI kişilik testi, psikolojik hastalıkların tanısının konulmasına yardımcı olur. Ayrıca 16 yaşından büyüklerin psikolojik durumları hakkında detaylı bilgi vererek tedavi aşamasında uzmanları doğru şekilde yönlendirir.

Beck Depresyon Envanteri 

Kişinin depresyon duygu durumu ile fiziksel semptomları bir arada inceleyen Beck depresyon envanteri 1961’de Beck tarafından geliştirilen 21 maddelik testtir.

Beck Depresyon envanterinin kullanım amacı klinisyenler tarafından bireyin depresyon belirtilerinin incelenmesini sağlamaktır.

Semptom Değerlendirme Ölçeği (SA-4S)

Epözdemir’in 2009 yılında Türkçeye uyarladığı SA-4S testi 9 tane alt boyut ile 45 sorudan oluşur. İleri seviye klinik değerlendirmelerin yapılması, kişiye nasıl bir tedavi ve terapi yönteminin uygulanacağı konusunda uzmanların karar vermesini kolaylaştıran psikolojik olarak tarama yapan testtir.

Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri

1985 yılında Öner ve Le Compte tarafından Türkçeye standardizasyonu yapılan durumluk ve sürekli kaygı envanteri 40 sorudan oluşur. Kişinin genel kaygı seviyesini ölçmek için sürekli kaygı alt ölçeği kullanılırken belirli bir zaman ve durum karşısındaki kaygı düzeyinin ölçülmesinde durumluk kaygı alt ölçeği kullanılır.

Edinburgh Doğum Sonrası Depresyon Ölçeği (EDSDÖ)

Edingburgh Postnatal Depression Scale denilen bu test 1987 yılında Sagovsky, Holden ve Cox tarafından geliştirilmiş 10 maddeden oluşan güvenilir ve geçerliliği kabul edilmiş kişilik testidir. 1996’da Engindeniz tarafından Türkçeye uyarlanmış olan Edinburgh doğum sonrası testinde her soru 0-3 arasında puanlandırılır. Toplanan test puan sonuçlarına göre 13 puandan fazla olan kişilerde depresyon görülme riski çok daha fazla olduğu kanıtlanmıştır. Hem hamilelik hem de doğum sonrası yapılan bu test sayesinde kadınların bu dönemlerdeki duygu durumları araştırılır.

16 Kişilik Testi (PF Kişilik Envanteri Testi)

16PF kişilik envanteri, 5 global boyuttan oluşan 5 faktör kişilik testi ile 16 alt boyuttan meydana gelen 16 kişilik testi bir arada yapılır. Bireysel, grup ve online olarak test yapılabilmektedir. En son 2007’de revizyonu yapılmıştır. 16 personalities kişilik testi olarak da adlandırılır.

(Big 5) büyük beşli kişilik testi olarak adlandırılan bu teste ait 5 global faktör;

• Bağımsızlık
• Otokontrol
• Dışadönüklük
• Gerçeklik
• Endişe seviyesi

Geçerlilik Skalaları;

• Genelden sapma eğilimi (INF)
• Genele aşırı uyum eğilimi (ACQ)
• Farklı görünme eğilimi (IM) 

Bu test 16 temel kişilik boyutunu ölçer. Bunlar;

1. Gerginlik
2. Mükemmeliyetçilik
3. Kendine yeterlilik
4. Ketumluk
5. Değişime açıklık
6. Kendini sorgulama
7. Soyuta odaklılık
8. Duyarlılık
9. İhtiyatlık
10. Kurallara bağlılık
11. Sosyal girişkenlik
12. Baskınlık
13. Canlılık
14. Strese tolerans
15. Sıcakkanlılık
16. Problem çözme

Kullanım Alanları

• Bireysel ve çift danışmanlığı
• Hedefe yönelik danışmanlık hizmeti
• Araştırma amaçlı
• Kariyer gelişimi danışmanlığı
• Takım oluşturma ve geliştirme
• İşe alım
• Yönetim geliştirme

Projektif Kişilik Testleri

Standart bir puanlamaya ve değerlendirmeye dayalı olmayan projektif kişilik testleri, testi gerçekleşen uzmanın gözlem ve yorumlaması ile değerlendirmeye alınmaktadır. Bu testi uygulayan uzmanların tecrübesi, testlerden alınan başarı oranını artırmaktadır. Projektif kişilik testleri:

Tematik Algı Testi (T.A.T)

10 yaş üstü tüm bireylere yapılabilen tematik algı testi Henry Murray tarafından 1938’de geliştirilmiştir. Kadın ve erkekler için farklı resimlerin kullanıldığı 20 adet kart kullanılarak yapılır. Yorumlanmasında özel eğitim ve uzmanlık gerektiren bu test;

• Kişinin hakim olduğu duygular
• Bireyin temel ihtiyaçlarını
• Savunma sistemini
• Yaşamdaki ana temalarını
• Kaygı çatışmalarını
• Kişilik özelliklerini
• Otorite figüründeki kişilerle arasındaki ilişkiyi araştırmak amacıyla kullanılır. 

Rorschach (Exner) Testi

Bütüncül ve sistematik bir yaklaşıma sahip olması nedeniyle günümüzde en fazla kullanılan projektif kişilik testidir. 5 yaş üstü kişilere uygulanabilen Rorschach kişilik testi 1921 yılında Herman Rorschach tarafından geliştirilmiştir. Mürekkep lekelerinden oluşan 10 adet kart kullanılarak yapılır. Uygulama amacı ise;

• Kişinin duygu dünyasını inceleme
• Savunma sistemini
• Kişinin nesnelerle olan ilişkisini inceleme
• Temel ihtiyaçları
• Duygu, düşünce ve algı sistemi
• Kişinin eğilimleri
• Çatışmaları
• Kişilik özellikleri
• Ego fonksiyonları gibi konuları incelemektir. 

İnsan Çizimleri Testi (Figure Drawings Test)

Her yaştan kişiye rahatlıkla uygulanabilen bu test çoğu zaman diğer testlerle birlikte aynı anda uygulanır. Yorumlanması eğitim gerektiren insan çizimleri testi batarya içinde sunulur. Kişiye farklı çizimler yaptırılarak uygulanır. Bu test ile bireyin baskın duyguları, ana motifleri, kişinin kendini ve diğer kişileri nasıl algıladığı hakkında bilgi edinmek amacıyla yapılır.

Psikolojik Hastalıkların Tanı ve Tedavisinde Etkili Olan Diğer Kişilik Testleri

Kişilik testleri, bireylerin karakterlerini değerlendirmek ve ulaşılan veriler neticesinde kendilerini en iyi hissedecekleri ortamlarda bulunmalarını sağlamak için bir yol göstericidir. Günümüzde pek çok kişilik testi bulunmasına rağmen az bir kısmı büyük kitleler tarafından kabul görmektedir. Objektif ve projektif testlerin yanı sıra kabul edilen diğer kişilik testleri aşağıdaki gibidir:

MBTİ Kişilik Testi (Myers-Briggs Tip Göstergesi)

İntrospektif (iç gözlem) bir öz bildirim testi olan Myers-Briggs testi, insanların dünyayı nasıl algılarını araştırır. Her bireyin 16 tane benzersiz tip üreterek her kategoriden bir özelliğin seçilmesi ile yapılır. Psikolojik tıp uygulama merkezi tarafından yapılan bu test diğer testlerin geçerliliğini destekler. Bireyin iç gözlem yapmasını sağlayan bir bildirim anketi olarak bilinen MBTİ kişilik testi Katherine Cook Briggs ile kızı Isabel Briggs Myers tarafından geliştirilmiştir. Bu test sansasyon, duygu, düşünce ve sezgi olmak üzere dört temel psikolojik işlevin kullanılarak değerlendirilme yapılmasını sağlar. Her kategoriden bir özelliğin seçilmesi ile yapılan bu test kişinin dünyayı ve olayları nasıl algıladıklarını ortaya koyarak tepkisel özelliklerinin belirlenmesinde etkilidir. MBTİ kişilik testi insanların yaşadıkları deneyimleri yorumlama şekli göz önünde bulundurularak kişinin değerleri, ihtiyaçları, motivasyonunu nasıl sağlayabildiği ve ilgi alanları hakkında bilgi verir.

Assesment Kişilik Envanteri

Firmaların insan kaynakları uzmanı tarafından personellerin işe alım sürecinde yapmaları istenen kişilik testidir. Bu test ile kişinin işe ve ortama uyum sağlayıp sağlayamayacağı ve firmaya ne kadar verimli olabileceği incelenir. Dürüstlük ve insaflı olma, girişkenlik ve dışadönüklük, uyumluluk, duygusal denge ve yeniliklere açık olma gibi 5 farklı alanda kişilik özellikleri değerlendirilir. Test sonuçları sayısal verilere dönüştürülerek başvurulan iş ile karşılaştırılarak kişinin seçtiği meslek için uygun olup olmadığına karar verilir.

Nevrotik Kişilik Testi

Kişilik bozuklukları ile duygu durum bozukluklarının teşhis edilmesinde etkili olan nevrotik kişilik testi her yaştan kişiye yapılabilir. Odaklanma zorluğu, güvensizlik ve huzursuzluk gibi sorunların yaşanmasına yol açan nevrotik hastalıkların tanı ve tedavisinde etkili olmaktadır. Kişilerin ruh halini yansıtarak sahip olduğu duygu durum bozukluklarının teşhis edilmesinde etkilidir. Başkalarına duygularını göstermekte zorlanma, şefkat ihtiyacının fazlalığı, anormal seks davranışları, saldırgan davranışlar, korkular, sosyal ilişkilerde çekingen davranma, güvensizlik ve kendini küçük görme gibi özellikleri olan kişilerin bu davranışlarının altında yatan bilinçaltı nedenlerinin incelenmesine yardımcı olur.

Jung Kişilik Testi

28 sorudan oluşan jung kişilik testi bireyi motive eden unsurlar ile kişinin yaptığı işlerle uyumunun incelendiği bir testtir. 4 boyut ile kişilik tipini belirler. Bunlar;

• Dışadönüklük- içedönüklük
• Düşünme- hissetme
• Algılama- yargılama
• Duyumsama-sezme

NLP Kişilik Testi 

Bireyin hayatın içinde doğaçlama olarak yaptığı algılama, düşünme ve davranış biçimlerini daha bilinçli hale getirmek amacıyla NLP kişilik testi yapılır. Renklerle kişilik testi olarak da bilinen bu testte sarı, mavi, kırmızı ve yeşil renkler kullanılır. İş, eğitim, aile ve hobi alanlarında kişiye farkındalık yaratarak seçimlerinde doğru yönlendirmeler yapar.

Enneagram Kişilik Testi 

Her yaştan kişiye kısa sürede uygulanarak kişilik özelliklerinin fark edilmesini sağlar. Evlilik, iş, kariyer, hobi seçimi ve hayat tarzı gibi kişinin hayatına yön veren özelliklerin açığa çıkmasını sağlar. Sizi mutlu eden hayat tercihlerinizin belirlenmesinde etkilidir. Meslek seçimlerinde ve kişisel ruhsal gelişim alanında kullanılan enneagram kişilik testi 9 kişilikten oluşur. Onaylanmış verilere dayalı olarak kapsamlı bir şekilde hazırlanan enneagram kişilik testi oldukça güvenilirdir.

DİSK Kişilik Envanteri Testi

Kişinin hayatında hangi işleri severek yaptığı, Kendini rahatça ifade ettiği ortamlar, hangi zamanlarda daha verimli ve başarılı olduğu gözlemlenerek ve verilen testin uygulanması ile yapılır. Kişinin sorulara verdiği cevaplar kişinin hayatında hangi alanda daha başarılı olup olmayacağı ortaya çıkar.

Japon Kişilik Testi 

Kokoloji kişilik testi olarak bilinen Japon kişilik testi uzman Tadahiko Nagao ve Isamu Saito tarafından geliştirilmiş günümüzde yaygın olarak kullanılan kişilik testidir. Kişinin aklına gelen ilk düşünceyi ifade etmesi ile kişilik özelliklerini ortaya koyması amaçlanır. Kolay ve hızlı yapılabilen bu test genellikle kişisel gelişim ve farkındalık amaçlı yapılır.

Holland Kişilik Testi

Kariyer testi olarak bilinen Holland kişilik testi, kişisel gelişim ve eğitim amaçlı kullanılmaktadır. Psikolojik hastalıkların tanı ve tedavisinde göz önünde bulundurulabilir. Tipoloji modelini kullanarak uygulanan bu testi kişinin karakterine uygun olan mesleklerin belirlenmesini sağlar. 6 ana iş kolu üzerinden değerlendirilen Holland kişilik testi bireyin yeteneklerini ve ilgi alanlarını belirlemede etkili bir yöntemdir.

Szondi Kişilik Testi

Bireyin bastırılmış kişilik özelliklerini ortaya koymada etkili olan Szondi kişilik testi kişiliğin derinliklerine iner. Kişinin bilinçaltı düzeyinde yer alan arzuları, rahatsız olduğu durumlar ile korkularının farkına varılmasında etkilidir. Psikoanaliz mantığına göre sahip olunan savunma mekanizmaları ile bastırılmış kişiliklerin ortaya çıkmasını sağlayan bir testtir. 8 kişinin fotoğrafına bakarak en çok korktuğu ya da tiksindiği kişinin seçilmesi ile yapılır.

Kişilik Testi Nasıl Yapılır?

Hastalıkların tanı, teşhis ve tedavisinde kullanılmayan ancak kişisel gelişim ve farkındalığın geliştirilmesinde etkili olan kişilik testi bilimsel olarak geçerliliğe ve güvenirliğe sahiptir. Her ne kadar klinik açıdan ölçüm aracı olarak kullanılmasa da kişinin kendi özellikleri ve yeteneklerinin farkına varmasında ve uzmanların hasta değerlendirmelerinde göz önünde bulunduracağı etkili bir yöntemdir. Uzman psikolog ve davranış bilimcileri tarafından hazırlanır. Kişinin yetkinliklerini ölçmeye yarayan kişilik testleri kullanım amacına göre farklı şekillerde yapılır.

Kişilik testlerinin diğer psikolojik testlerde olduğu gibi uygun ortamlarda, ses, gürültü ve baskıdan uzak şekilde gerçekleştirilmesi gereklidir. Kişilerin rahat ve özgür olmaları durumunda kendilerini daha iyi ifade ettikleri görülmektedir.

Her testin uygulanma ve değerlendirmeleri farklıdır. Kişi ve karakteri hakkında farklı bilgiler edinmek amacıyla bu testlerden biri veya birkaçı yapılabilir.