Kistik Lezyon

Kistik Lezyon Nedir? 

Vücudun çeşitli yerlerinde oluşabilen; içi sıvı, hava dolu ya da katı yapıda bulunabilen iyi ya da kötü huylu olabilen kese benzeri yapılara kistik lezyon adı verilir. Genelde iyi huylu yapılar olmakla birlikte her kistik lezyonun kötü huylu kiste dönüşebilme ve kanserleşebilme potansiyeli olduğu için önemlidir.

Vücutta farklı bölgelerde meydana gelen kistik lezyonlar mevcuttur.

• Beyinde kistik lezyon: Doğuştan meydana gelebilen ya da sonradan ortaya çıkabilen kistik lezyonlara araknoid lezyonlar adı da verilebilir ve psikiyatrik rahatsızlıklar üzerinde etkili olduğu düşünülür.
• Memede kistik lezyon: Memedeki süt kanallarının genişlemesi ile oluşan kistik lezyonlar her 14 kadından birinde görülür ve daha sıklıkla 40 – 49 yaş arası kadınların mustarip olduğu bir durumdur.
• Akciğerde kistik lezyon: Daha çok sağ akciğerde görülebilen akciğer kistik lezyonları uzun yıllar hiç belirti vermeden semptomsuz seyir gösterebilir.
• Deri altı ve deri üstünde meydana gelen kistik lezyonlar: Derinin çeşitli katmanlarından meydana gelen kistik lezyonlar gözle kolaylıkla görülebilir olması sebebi ile teşhisi kolay kistik lezyon türleridir.
• Böbrekte kistik lezyon: Böbreklerin yüzey tabakasında ya da organın iç kısmında meydana gelebilirler. Böbrekte birden fazla kistik lezyonun bulunması ile polikistik böbrek hastalığı meydana gelebilir. Polikistik böbrek hastalığı doğuştan gelen ve böbreğin tamamını kapladığı için kistlerden oluşan bir böbreğe neden ve böbrek yetmezliğine sebep olabilecek kadar ciddi bir hastalıktır.
  
• Yumurtalık ve rahimde kistik lezyon: Yumurtalıklarda meydana gelen folikül kistleri ve korpus luteum kistleri ile rahimde meydana gelen çikolata kisti adı da verilen endometrium tabakasından köken alan kistler bu gruba girmektedir. Genelde hormonal değişikliklere bağlı olarak meydana gelen yumurtalık ve rahîm kistik lezyonları sonuçları ciddi olabilen lezyonlar olup araştırılması gerekir.
  
• Karaciğerde kistik lezyon: Vücutta meydana gelebilen en tehlikeli kistik lezyonlar hidatik kist adı verilen ve köpeğin dışkısında bulunan tenyaların besin ve kirli sularla insan vücuduna girmesi sonucu ortaya çıkan lezyonlardır.
  

Kistik Lezyon Belirtileri Nelerdir?

Kistik lezyonlar genelde belirti vermezler ve başka rahatsızlıklar sonucu yapılan taramalar ve görüntülemeler sırasında tesadüfen keşfedilir. Belirtiler genelde kistik lezyonların büyümesi ve çevre doku ve organlara basınç yapması sonucu ortaya çıkar:

• Deri yüzeyinde meydana gelen yüzeyel kistik lezyonlar şişlik oluşturması sebebi ile estetik açıdan sorun oluşturabilirler.
• Kistik lezyonların önemli bir bölümünde meydana gelen ağrı hem çok şiddetli hem de sürekli karakterde olacaktır.

Diğer belirtiler kistik lezyonun meydana geldiği bölgeye göre değişiklik gösterir.

• Beyinde kistik lezyon belirtileri: 
  • Özellikle geceleri olan baş ağrısı
  • Bulantı, kusma, çift görme, bulanık görme
  • Bayılma
  • Kollarda ve bacaklarda hissizlik, karıncalanma veya güç kaybı
  • Denge ve yürüme bozuklukları
  • Unutkanlık, konuşma bozuklukları, kişilik  bozuklukları
• Memede kistik lezyon belirtileri: 
  • Yumuşak, yuvarlak, kenarları belli, hareket edebilen şişlik
  • Memede kist çevresinde ağrı veya hassasiyet
  • Memede kist boyutunun, adet döngüsünün farklı evrelerine göre değişmesi
  • Meme boyutunun büyümesi
• Akciğerde kistik lezyon belirtileri: 
  • Karın boşluğunda ağrı
  • Göğüs bölgesinde ağrı 
  • Öksürük 
  • Kanlı balgam 
  • Bulantı
  • Kusma
  • Şiddetli ağrı
  • Hırıltılı solunum
  • Nefes dağlığı
  • Yüksek ateş
  • Morarma
  • Sarılık
• Böbrekte kistik lezyon belirtileri: 
  • Sık sık idrara çıkma
  • Tansiyon yüksekliği 
  • Yüksek ateş
  • Karın ağrısı
  • İdrardan kan gelmesi
  • İdrar Yaparken Yanma
  • İdrar Yolu Enfeksiyonu Geçirme
  • Karın Bölgesinin Altında Ağrı Hissedilmesi
  • Sırt ve Üst Karın Bölgesinde Ağrı Hissedilmesi
• Yumurtalıklarda kistik lezyon belirtileri: 
  • Adet düzensizliği
  • Karında şişlik veya ağrı 
  • Kasıklarda ağrı 
  • Mide bulantısı
  • Sindirim sistemi bozuklukları 
  • Cinsel birliktelik esnasında ağrı 
  • Sık idrara çıkma 
  • Tüylenmede artış
  • Vajinal akıntıda kötü koku
  • Vajinal akıntıda renk değişikliği 
  • Vajinadan kan gelmesi
  • Kilo kaybı ya da artışı 
  • Çocuk sahibi olmada sorun yaşanması 
• Rahimde kistik lezyon belirtileri: 
  • Karın şişkinliği veya şişmesi
  • Ağrılı bağırsak hareketleri
  • Adet döngüsü öncesi veya sırasında pelvik ağrı
  • Cinsel ilişki sırasında acı hissi
  • Bel veya uylukta ağrı
  • Göğüslerde hassasiyet
  • Mide bulantısı ve kusma
  • Açıklanamayan kilo kaybı
  • Adet döngüsünde değişiklikler
  • İştah kaybı
  • Devam eden, geçmeyen pelvik ağrı
  • Karında şişkinlik ve ağırlık
  • Hamile kalamama

Kistik Lezyon Nedenleri Nelerdir?

Kistik lezyonların neden ortaya çıktığı tam bilinmemekle birlikte bazı durumların kistik lezyon gelişimine zemin hazırladığı bilinmektedir. 

• Kalıtsal hastalıklar: Polikistik böbrek hastalığı gibi kistle giden durumların kalıtsal özelliği olduğu bilinmektedir.
• Yağ bezesi ve salgı kanallarında oluşan tıkanıklıklar: Yağ bezeleri ve salgı kanallarında tıkanıklık meydana geldiği zaman o bölgede kistik lezyon oluşumları gözlenir.
• Hormonal düzensizlikler: Özellikle yumurtalık ve rahim kistlerinde meydana gelen kistik lezyonlar hormonal değişikliklere bağlı olarak meydana gelir.
• Kronik enfeksiyon ve iltihaplanmalar: Enfeksiyonlar ve iltihaplar vücudun savunma hücrelerini harekete geçirerek bazı bölgelerde kistik lezyon oluşumuna neden olabilir.
• Ailesel yatkınlık: Aile öyküsünde bazı rahatsızlıkların bulunması kişilerde kistik lezyon görülme ihtimalini arttırır.

Kistik Lezyon Teşhisi

Kistik lezyon şüphesi ile doktora başvuran hastalardan detaylı bir hasta öyküsü alınarak muayeneye başlanır; şikayetlerin neler olduğu, ne kadar zamandır devam ettiği, şikayetleri arttırıp azaltan sebepler sorgulanır. 

Daha sonraki aşamada fizik muayene yapılarak kistik lezyonun elle tespit edilip edilmediği gözlenir, elle tespit ediliyor ise hareket ettirilip ettirilemediği, yumuşak mı sert mı olduğu, yüzeyinin pürüzlü olup olmadığı incelenir.

Kistlerin tanısı genelde görüntüleme yöntemleri ile konur.

• Ultrasonografi (USG): Kistik lezyonların görüntülenmesinde en değerli yanı aracıdır. Görüntüleme yöntemine göre Basit kistik lezyon ve komplike kistik lezyon ayrımı yapılır. Basit kistik lezyonlar ince ve düzgün duvarlı olup içinde genelde sıvı bulunduran, anekoik kistik lezyon adı verilen ve kanserleşme ihtimali olduğu düşünülmeyen yapılırken, kompleks kistik lezyonların duvarı daha kalın olup yüzeyleri düzensizdir ve ayrıca içinde katı kısımlar bulundurur. Içinde katı kısımlar bulunduran kistik lezyonlara solid kistik lezyon adı verilir ve bu kistik lezyonların kötü huylu olup olmadığı araştırılmalıdır.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Radyo dalgaları yardımı ile yapılan görüntüleme yöntemi özellikle ultrasonun uygulanamadığı beyin kistlerinin tespitinde çok faydalıdır.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): X ışınları kullanılarak kist olduğu düşünülen bölgelerin 3 boyutlu görüntülemesini sağlayan bir yöntemdir. Bilgisayarlı tomografi ile görüntüleme esnasında çevre dokuya göre daha az yoğun olan kistik lezyonlara hipodens kistik lezyon adı verilirken çevre dokuya göre daha yoğun olan kistik lezyonlara ise hiperdens kistik lezyon adı verilir.
• Biyopsi: Basit kistik lezyonların kötü huylu olduğu düşünülmemekle birlikte kompleks kistik lezyonların iyi huylu mu kötü huylu mu olduğunu tespit etmek için biyopsi yapılması gerekir.
• Aspirasyon: İğne ve enjektörler yardımı ile kistik lezyonun içeriğinin boşaltılmasını sağlayan yöntem içeriğin incelenmesi ile kistik lezyonun iyi huylu mu kötü huylu mu olduğunu tespit etmeye yardımcı olur.
• Drenaj: Özellikle beyindeki kistik lezyonlarda uygulanan yöntemde tıkanıklık sonucu oluşan kistik lezyonun içeriğinin vücut dışına salgılanması sağlanarak hem kist içeriğinin incelenmesi sağlanır hem de tıkanıklık giderilir.

Yumurtalık ve rahîm kistlerinde hormon testleri değerli olup östrojen ve progesteron hormonlarının ölçülmesi gerekir. 

Böbreklerde görülen kistik lezyonlar için ise idrar tahlilleri önemlidir.

Memede mevcut kistik lezyonların tespitinde bazı görüntüleme yöntemleri kullanılarak lezyonun özellikleri ve yeri tespit edilir.

• Meme ultrasonografi (USG): Ses dalgaları gönderilerek yapılan görüntüleme yöntemi ile memede elle hissedilebilen anormalliklerin görüntülenmesi sağlanır.
• Mamografi: X ışınları yardımı ile memede şekil değişiklikleri, kitle, çıkıntı varlığında memenin tamamının görüntülenmesini sağlayan yöntemdir.
• Meme biyopsisi: Kıstık lezyonun iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu olduğunun tespit edilmesinde kullanılan bir yöntem olup memedeki kistten alınan dokunun incelenmesidir.
  

Kistik Lezyon Tedavisi

Kistik lezyonun tedavisi hangi organda meydana geldiğine, kistik lezyonun yapısına göre değişiklik gösterir. Genelde iyi huylu olduğu tespit edilen, büyüme eğilimi göstermeyen kistik lezyonlar düzenli olarak takip edilir. 

Büyüme eğilimi gösteren, kendiliğinden belli bir sürede geçmeyen kistlerde müdahale edilmesi gerekir.

Yumurtalık ve rahîm kistlerinde hormon tedavisi ilk tercih edilecek yöntem iken hormon  tedavisinin etkisiz kalması durumunda cerrahi müdahale gerekir. 

Kistik lezyonların genel tedavisi cerrahi olup bulunduğu yer, yapısı sebebi ile cerrahi olarak çıkarılamayan kistik lezyonlar iğne ile aspirasyon yöntemi ile içeriği boşaltılabilir.

Cerrahi seçenekleri arasında ise laparoskopik cerrahi olarak bilinen kapalı ameliyat yöntemi ile açık ameliyatlar mevcuttur.

Kistik Lezyon İlaçları

Yumurtalık ve rahimde görülen kistik lezyonların tedavisinde hormon tedavisi denenebilir. Doğum kontrol haplarının belli bir süre kullanılması ile kistlerin küçülmesi sağlanabilir.

Kistik lezyonlar bazı durumlarda ağrı yapabilir bunun kontrol altına alınması için ise analjezik ilaçlar da denilen ağrı kesici ilaçlar kullanılır. 

Bu ilaçlar arasında:

• Aspirin,
• Diklofenak,
• Etodolak,
• İbuprofen,
• İndometazin,
• Nabumeton,
• Naproksen,
• Proksikam,
• Tenoksikam,
• Asetil salisilik asit,
• Parasetamol,
• İbuprofen,
• Ketoprofen,
• Naproksen sodyum
• İndometazon
• Tenoksikam,
• Piroksikam

Sayılabilir.

Kistik Lezyon Ameliyatı

Kistik lezyonlar genelde cerrahi olarak çıkartılır. Kistin yapısı ve boyutları değerlendirilerek uygun cerrahi seçeneği tercih edilir.

• Laparoskopik kist ameliyatı: Genelde çevre dokudan ayrılması kolay olan ve 3 – 4 cm' den küçük olan kistik lezyonların çıkarılmasında tercih edilebilir. Kist bölgesinden açılan 3 – 4 delikten birinden kamera gönderilir ve kist bölgesinin görüntülenmesi sağlanır. Diğer deliklerden ise uygun cerrahi ekipmanlar yardımı ile kistik lezyonun çıkarılması sağlanır.
• Açık kist ameliyatı: Günümüzde artık pek tercih edilen bir yöntem olmamakla birlikte çevre dokuya yapışık, kanser şüphesi bulunan kistik lezyonların çıkarılmasında tercih edilebilecek bir yöntemdir. Genel anestezi altında yapılan ameliyatta kistin çıkartılacağı bölgeye yaklaşık 10 cm’ lik bir kesi açılarak kistin çıkarılması ve bölgenin dikilmesi sağlanır. Kesi alanının büyük olması sebebi ile hastaların ameliyat sonrası iyileşme süresi laparoskopik kist ameliyatına göre uzun olmaktadır.

Kistik Lezyon Tedavi Edilmezse 

Kistik lezyonun tedavisiz kalmasının sonuçları kistin yapısına bağlıdır. Büyüme eğiliminde olmayan ve küçük boyuttaki kistler belirti vermeden yıllarca kalabilir ya da küçülerek kaybolabilir. 

Ancak büyüme eğiliminde olan ve  belli bir büyüklükte olan kistik lezyonlar çevre dokulara bası oluşturarak sorunlara yol açabilir.

Beyin bölgesindeki kistik lezyonlar hafıza sorunları, konuşma, yürüme gibi motor fonksiyonlarda aksama gibi belirtilere neden olabilir.

Yumurtalık kistlerinde ise torsiyon olma (kistin kendi etrafında dönerek kanlanmasının bozulması) ya da rüptüre olma (kistin patlayarak içeriğinin dışarı sızması) riskleri mevcuttur. Bu durumlarda hasta şoka girerek hayatını bile kaybedebilir. 

Kistik Lezyona Ne İyi Gelir?

Kistik lezyonlar ağrıya sebep olabilir. Ağrının azaltılması için bazı yöntemler kullanabilir. Özellikle böbrek, karaciğer, yumurtalık ve rahimlerde meydana gelen kistik lezyonlar bel ve karın ağrısına sebep olduğu için bu bölgeye sıcak uygulama yapılması rahatlama sağlayacaktır.  

Magnezyum içeren besinlerin tüketilmesi ya da magnezyum takviyesi alınması da kistik lezyonların meydana getirdiği ağrının azaltılmasını sağlar. 

Hamilelikte Kistik Lezyon   

Hamilelikte en sık yumurtalıkta kistik lezyonlar gözlenir. Hamilelik süreci hormonal değişikliklerin yoğun olduğu bir dönem olduğu için bu süreçte kistik lezyon meydana gelebileceği gibi hamilelik öncesi mevcut olan kistik lezyonların büyümesi de gözlenebilir. 

Hamilelik sürecinde kistik lezyonlar ağrı, sancı ve kanamaya sebep olarak anne adaylarının korkmasına sebep olabilir. Hamilelik sürecinde meydana gelen kistik lezyonların sıkıca takip edilmesi önemlidir. 

Kritik gebelik hastası olan 14.haftaya kadar kendiliğinden kaybolmayan kistik lezyonlara müdahale edilmesi gerekebilir. Kanser şüphesi bulunan ya da sürekli büyüme eğiliminde olan kistik lezyonların hamilelik sürecinde çıkarılması gerekebilir.  

Cerrahi müdahale için kritik gebelik haftası 18.haftadır, 18. Haftadan sonra kistik lezyonun çıkarılması hem anne hem de bebek için daha az risk barındırır. 

Hamilelik sürecini etkilemeyen kistik lezyonlar doğum esnasında eğer doğum sezeryan ile yapılırsa çıkarılabilir. 

Bebekler ve Çocuklarda Kistik Lezyon  

Bebeklik döneminde ve çocuklarda en yaygın görülen kistik lezyonlar beyindeki araknoid kistik lezyonlar ve gebelik sürecinde anneden geçen hormonlar etkisi ile yumurtalıkta kistik lezyonlardır. 

Beyinde kistik lezyonlar hamileliğin erken süreçlerinde oluşmaya başlayan ve anne karnında bile fark edilebilen lezyonlar olup, koroid pleksus kisti adı verilir. Beynin gelişimi ile kist lezyon gerileyerek zamanla kaybolacaktır. 

Araknoid zar adı verilen beynin dışını saran zarın genişlemesi ile meydana gelen araknoid kistik lezyonlar genelde bebeğe zarar vermeyen ancak takip edilmesi gereken kistik lezyonlardır. Çok büyük boyutlara ulaşan kistik lezyonların boşaltılması gerekebilir.

Yumurtalık kistleri genellikle puberte (ergenlik) sonrası gözlenen kistik lezyonlar olup nadiren gebelikte annelerden geçen hormonların etkisi ile bebeklik döneminde de gözlenebilir.

Anne karnında genital organların gelişimi esnasında kalan atıkların birikmesi ile ortaya çıkan  paraovarian kistler genelde puberte sonrası belirti verebilirken nadiren bebeklik döneminde de tespit edilebilirler.

Yumurtlamanın başlaması ile ortaya çıkabilen korpus luteum kistik lezyonları, dışı sarı içleri kanlı olup, hem östrojen hem progesteron salgıladıkları için ciddi belirtilere sebep olabilen kistlerdir.  

Daha çok puberte sonrası ortaya çıkan ancak nadiren 2 yaş altında da görülebilen folikül kistik lezyonları ise genelde belirti vermeyen kistler olup bazen çok büyük olmaları durumunda torsiyon (kendi etrafında dönerek kanlanmasının durması) ya da  rupture olarak (patlayarak içeriğin dışarı sızması) ciddi sonuçlara neden olabilir.

Bebeklik ve çocukluk döneminde görülen kistik lezyonların önce  takip edilmesi, büyük boyutlarda ise ya da büyüme eğiliminde ise müdahale edilmesi gerekir.

Kistik Lezyon için Hangi Doktora Gidilmeli?

Kistik lezyonun meydana geldiği bölgeye göre farklı farklı belirtiler meydana çıkabilir. 

Algılamada bozukluk, hafıza problemleri, motor işlevlerde bozukluk gibi belirtilerin görülmesi durumunda Beyin ve Sinir Cerrahisi bölümünde beyin ve sinir cerrahi uzmanına başvurulması gerekir.

Meme bölgesinde anormal görüntü, ağrı ve memede ele gelen kitle varlığında Genel Cerrahi bölümünde genel cerrahi uzmanına başvurulmalıdır.

İdrar yapma zorluğu, idrar yaparken acıma yanma, böbrek bölgesinde sırta yayılan ağrı gibi şikayetlerin olması durumunda Üroloji bölümünde üroloji uzmanına ya da Nefroloji bölümünde nefroloji uzmanına başvurulabilir.

Adet düzeninde değişiklikler, ağrılı adet görme, kasıklarda ağrı, kasıklarda şişlik, tüylenme artışı gibi yumurtalık kisti ya da rahim kistine işaret eden belirtiler mevcut ise Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümde kadın hastalıkları ve doğum uzmanına muayene olunmalıdır.