Kondromalazi Patella

Kondromalazi Patella Nedir?

Diz; patella (diz kapağı), fibula (uyluk) ve tibia (kaval kemiği) olmak üzere 3 ayrı kemiğin birleşmesi ile oluşan, iki ayrı eklem içeren, vücudun en büyük ve en karmaşık eklemidir.

Diz eklemi oldukça hareketli olan bir eklem olmakla birlikte tendonlar, ön ve çapraz bağlar ile birlikte hareketliliği bir miktar kısıtlanır.

Patella diz ekleminin ön kısmında yerleşen, diz eklemini darbe ve travmalara karşı koruyan vücudun en büyük sesamoid (susamsı) kemiğidir. Yürüme,  oturma, çömelme gibi bir çok harekette görev alan bir eklemdir.

Kondromalazi Patella (koşucu patella), patellanın arka yüzünde yer alan kıkırdağın yumuşaması ve dizin kireçlenmesi olarak bilinir.

En sık genç sporcularda ve diz ekleminde kireçlenmesi olan yaşlılarda görülmekle birlikte, yirmi yaşın üzerindeki sağlıklı tüm bireylerin yaklaşık yarısında, elli yaş üzerinde ise neredeyse hepsinde gözlenir.

Patellar Kondromalazi sınıflandırması:

• Kapalı kondromalazi: Diz ekleminin kıkırdağının basit yumuşaması olup hastalığın başlangıç evresinde görülür. Hasarlanma henüz gözle görülür seviyede olmayıp kıkırdağın derin tabakasında ödem gözlenebilir.
  
• Açık kondromalazi: Eklem kıkırdağında tek ya da çoklu çatlaklar mevcuttur. Çevre dokularda da yumuşamalar meydana gelmeye başlamıştır. Kıkırdak yavaş yavaş yıpranmaya ve yok olmaya başlamıştır, bunun sonucunda ise kıkırdağın hemen altındaki kemik doku ortaya çıkar.
  
• Kondral Skleroz: Kıkırdak dokunun yumuşaması ile değil aksine sertleşmesi ile kendini gösterir.
  
• Püskül formasyonu: Yıpranma ve yıkım sonrası kıkırdak dokunun beslenmesini sağlayan temas kesilir.
  
• Yüzeyel değişiklikler: Kıkırdak dokunun daha alt katmanlarında meydana gelen yıpranma ve yırtılmalar ile birliktelik gösterir.
  
• Global kondromalazi: Travmalar, uzun süreli alçı immobilizasyonu, intraartiküler cerrahi ve yetersiz postoperatif rehabilitasyon sonucunda diz ekleminde hareket kaybı oluşması ile karakterize artrofibrozis ve patella kırığı sonucu tüm patella eklem kıkırdağın kondromalazi meydana gelmesidir.

Kondromalazi Patella Evreleri:

1. Evre: Diz kapağındaki kıkırdak yapısının yumuşaması ve şişmesi ile kendini gösterir. Bu evrede kapalı kondromalazi görülebilir.
2. Evre: Dizdeki kıkırdağın yumuşamasına ek olarak kıkırdakta parçalanma ve çatlama ile bozulmalar gözlenmeye başlar. Grade 2 kondromalazi patellada açık kondromalazi gözlenmeye başlanır.
3. Evre: Kıkırdakta görülen parçalanma ve çatlamaya bağlı bozulmalar daha net gözlenmeye başlar.
4. Evre: En ağır evre olup, kıkırdak doku bazı bölgelerde kemik ortaya çıkacak kadar bozulmuştur. Hareket eden diz ekleminde kemikler direkt olarak birbirine sürtünür. Açık kondromalazinin son evresidir.
   

Kondromalazi Patella Belirtileri Nelerdir?

Kondromalazi Patella genel olarak genç yetişkinlerde belirtilere sebep olabilirken ileri yaş hastalarda herhangi bir şikayete sebep olmayabilir.

• Ağrı: Diz kapağının arka bölgesinde, alt kısmında ve yan kısımlarında ağrı ortaya çıkabilir. Dize fazla yük verilmesi durumunda ağrı kötüleşebilir. Bir süre oturduktan sonra kalkma esnasında ağrı hissedilebilir.
• Sürtünme hissi: Dizi bükme açma hareketi esnasında hastalar kemiklerinin birbirine sürtündüğünü hisseder.
• Çıtırtı sesi: Diz bükülüp açılırken kemikler parçalanıyor gibi çıtırtı sesi duyulabilir.
• Merdiven ve yokuş inmede zorlanma: Dizin bükülmesine bağlı olarak kemikler birbirine sürtündüğü için zorlanma ve ağrı ortaya çıkar.

Kondromalazi Patella Nedenleri Nelerdir?

Diz eklemini oluşturan yapılarda meydana gelen sorunlar sonucunda dizin hareketi esnasında diz kapağı uyluk kemiğine sürtünür. Bu sürtünme sonucunda diz kapağı kıkırdağında bozulma meydana gelir.

• Travma: Trafik kazaları, düşmeler, spor faaliyetleri esnasında dize gelen darbeler sonucunda diz ekleminde meydana gelen kaymalar, kırıklar kondromalazi patella gelişimine zemin hazırlar.
• Tekrarlayan çıkıklar: Bazı durumlarda çıkıklar alışkanlık haline gelir ve tekrar tekrar meydana gelir. Bu durumda diz ekleminde sürtünmeler artar ve kondromalazi patella gelişimine zemin hazırlar.
• Quadriceps imbalansı: Uyluk kemiğinin ön kısmında 4 kasın birleşmesi ile quadriceps kası meydana gelir. Bu kasların orantısız olması durumunda ise diz ekleminde hasarlanmalar meydana gelir.
• Femur kırığı sonrası aks bozukluğu: Uyluk kemiği vücudun tüm ağırlığını yüklenen kemik olup bunun kırığı sonucunda insanlarda denge sorunları meydana gelir. Kişi kırık olan bacağı kullanmaktan kaçındığı için diğer bacağa ağırlık verir ve bunun sonucunda o bacakta diz eklemine binen yük artarak aşınmaya sebep olur.
• Aşırı lateral bası sendromu: Alt ekstremitenin dizilim bozukluğu olarak ortaya çıkan sendromda diz kapağı binen yük sonucunda diz kapağı dışa döner. Bu şekil bozukluğu sebebi ile diz eklemine sürtünme artarak kondromalazi patella gelişimine neden olabilir.
• Menisküs yaralanması: Uyluk kemiği ve kaval kemiği arasındaki yastıkçıklara menisküs adı verilip bu yapıların yaralanması sonucunda diz ekleminin hareketinde zorlanmalar ve sabit durmasında problemler meydana gelebilir. Tedavi edilmemesi durumunda kondromalazi patella gelişebilir.
• Refleks sempatik distrofi sendromu (RSDS): Kırıklar sonrası meydana gelen refleks sempatik distrofi sendromunda hasta şiddetli ağrı hisseder. Kemikler dahil tüm dokularda küçülme meydana gelir, eklemlerde biçim bozuklukları ve hareket kaybı ortaya çıkar. Bunlar sonucunda kondromalazi patella meydana gelebilir.
• Romatoid artrit (RA): Romatoid artrit eklemlerin iltihaplanması olup devam etmesi durumunda eklemler etrafındaki kemik ve kıkırdak doku imha edilmeye başlar. Bunun sonucunda eklemlerde şekil bozuklukları meydana gelerek kondromalazi patella gelişimine zemin hazırlar.
• Hemofilik artropati: Hemofili hastaların kanamalarının durmasına engel olan bir hastalık olup bu kanamaların çoğu eklem içine olur. Eklem içi kanama sonucunda vücudun savunma hücreler aktive olarak eklemlere saldırır ve eklem yıkımına neden olur. Bunun sonucunda kıkırdak harabiyetine bağlı kondromalazi patella gelişebilir.
• Alkaptonüri: Proteinlerin yapı taşı olan amino asitlerden fenilalanin ve tirozin metabolizmasında meydana gelen problemler sonucu kemik ve kıkırdaklarda mineral birikimi artar, bunun sonucunda kemik ve kıkırdaklar hasarlanmaya açık hale gelir ve kondromalazi patella meydana gelebilir.
• Periferal sinovit: Eklemleri kaplayan zarın iltihabı olan sinovit eklemlerde aşınma ve yıpranmaya neden olabilir. Eklemin hasarlanması ile kondromalazi patella gelişebilir.
• Tekrarlayan eklem içi kortikosteroid enjeksiyonu: Romatoid artrit ve osteoartrit gibi durumlarda ağrının azaltılması inflamasyonun baskılanması amacı ile eklem içine kortizon enjekte edilebilir. Bu enjeksiyonların yan etkisi olarak kemik ve kıkırdak yapılarda hasarlanmalar meydana gelebilir.
• Uzamış immobilizasyon: Uzun süre yatakta yatmayı gerektiren durumlarda hastaların kasları güçsüzleşir, tüm dokularda atrofi (küçülme) meydana gelir. Bunun sonucunda diz ekleminde de belirtiler ortaya çıkar; kıkırdak dokusunun yumuşaması meydana gelebilir.
• Primer osteoartrit: Nedeni belli olmayan eklemlerde kireçlenme durumu olup kemik ve kıkırdak dokuda yıkımlara ve hasarlanmalara neden olabilir.

Kondromalazi Patella Teşhisi

Kondromalazi patellanın teşhisi hasta öyküsü ve fizik muayeneye göre yapılır. Hasta öyküsünde; hastanın şikayetlerinin ne zamandır olduğu, ağrıların hangi zamanlar ortaya çıktığı, ağrıyı arttıran ve azaltan etkenlerin detaylı sorgulanması yapılır.

Fizik muayene kondromalazi patellanın tanısında çok önemli bir adımdır. Muayene esnasında patella kemiğinin üstünden femur ile arasındaki boşluğa bastırarak ağrı oluşturulması ile hastanın verdiği tepkilerin gözlenmesi önemlidir.

Görüntüleme yöntemleri de kondromalazi patellanın teşhisinde kullanılabilir:

• Direkt radyografi: X ışınları kullanılarak yapılan görüntüleme yönteminde diz eklemini oluşturan kemiklerin yapılarının, var ise kırık ve çatlakların görüntülenmesini sağlar.
• Bilgisayarlı tomografi (BT): Kemik yapıyı en iyi gösteren yöntem olup diz ekleminin 3 boyutlu görüntülenmesine olanak sağlar. Bilgisayarlı tomografi spinal kanalın 3 boyutlu görüntülenmesini sağladığı için oldukça avantajlı bir yöntemdir. Bilgisayarlı tomografi ile kanal çapı ve alanı ölçülebilir. Spinal kanalın önden arkaya uzunluğunun 10 mm ve altında olması durumunda kesin olarak spinal stenozdan bahsedilebilir.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Radyo dalgaları kullanılarak görüntüleme sağlayan yöntemde direkt radyografi ve bilgisayarlı tomografiye üstünlük sağlayan bir şekilde kemik dokuların yanında yumuşak dokular ve kıkırdak dokuların da görüntülenmesi sağlanır.
• Manyetik rezonans artrografi (MRA): Eklem içi boşluğa serum fizyolojik ya da ilaçlı kontrast madde enjekte ederek eklem kapsülünün şişmesi sağlanan görüntüleme yönteminde normal manyetik rezonans görüntüleme ile görüntülemeyen yapıların görüntülenmesi sağlanır.
• Artroskopi: Ciltte açılan küçük deliklerden eklem içine gönderilen mercek ve ışık kaynağı bulunan aletin gönderilmesi ile eklem içinin görüntülenmesi sağlanır. Eklem içindeki kıkırdak, kemik ve tendon gibi yapılarda hasar görülmesi durumunda aynı yöntem ile tedavi de yapılabilir. Eklem içi hasarların en doğru teşhisi artroskopi ile konulur.

Kondromalazi Patella Tedavisi

Kondromalazi tedavisinde öncelikli amaç diz kapağında meydana gelen basınç ve stresi azaltmaktır. Bunun için hastaların ilk uygulaması gereken aktivitelerin düzenlenmesidir.

Dizin uzun süre katlı durmasına sebep olan duruşlardan uzak durmak, uzun süre oturma ve uzun süre ayakta durmaktan kaçınmak lazımdır.

Ağrılar ortaya çıktığı zaman dinlenme, diz bölgesine soğuk buz uygulaması önerilir. Ağrıların giderilmesi için analjezik ilaçlar denilen ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir.

Sürekli meydana gelen stres sonucu inflamasyon meydana gelebilir ve bunun önüne geçmek için non steroid anti inflamatuar ilaçlar (steroid olmayan inflamasyon önleyici ilaçlar) kullanılabilir. Kıkırdak dokunun yıpranmasının önüne geçmek için destek tedaviler kullanılabilir.

Direkt diz içine yapılacak enjeksiyon tedavileri de kondromalazi patella hastalığında tercih edilebilir. Hyaluronik asit eklem içi sıvılarda normalde bulunur ve diz ekleminin kayganlığını sağlar.

Hyalüronik asit enjeksiyonu ile diz ekleminde oluşan stresin azaltılması sağlanabilir. Ayrıca kortikosteroid enjeksiyonu yapılması ağrı kontrolü sağlanmasında yardımcı bir yöntemdir.

Hastaların diz eklemlerini güçlendirmek için kondromalazi patella için fizik tedavi alması uygun olabilir. Fizyoterapistin önerdiği kondromalazi patella egzersizlerinin uygulanması ile diz güçlenerek ağrıların azalması sağlanabilir.

Egzersiz sonrası buz uygulanarak ödem ve inflamasyon oluşması önlenebilir.

Dize destek amaçlı dizlik kullanılması kondromalazi patella tedavisinde tercih edilebilecek bir yöntemdir. Hareket kısıtlaması sağlayarak ileri evreye geçmesini, ödem ve inflamasyon oluşumunu önleyebilir.

Ayrıca diz atelleri de tercih edilebilir. Diz eklemini yan taraflardan desteklemek sureti ile tedaviye katkı sağlayacaktır.

Bazı durumlarda cerrahi tedavi tek seçenek olup hasta durumuna göre uygun cerrahi yöntemi seçilebilir. Cerrahi seçenekleri amaçlarına göre:

Diz bölgesindeki yapısal anormalliklerin düzeltilmesini hedefleyen cerrahi seçenekleri:

1. Lateral retinaküler gevşetme: Diz ekleminde meydana gelen basıyı ortadan kaldırmak için ve eksen bozukluğunun tedavisi için kullanılır.
   
2. Tibial tüberkülün yükseltilmesi: Tibia (kaval kemiğinin) femur (uyluk kemiğine) yakın olan kısmının femura yaklaştırılması ile temas basıncının azaltılmasını amaçlar.

Kıkırdak hasarını düzeltmeye yönelik cerrahi seçenekleri:

1. Kıkırdak tıraşlama ve kıkırdak eksizyonu: Dizin hareketi esnasında takılmaya neden olan kıkırdakların tıraşlanması ya da tamamen çıkarılması yöntemidir.
   
2. Subkondral delik delme, kortikal aşınma ve spongializasyon: İleri evre kondromalazide kıkırdağın tamamen aşınıp kemiğin ortaya çıkması durumunda uygulanan bir cerrahi yöntemdir.
   

Kondromalazi Patella Tedavi Edilmezse

Kondromalazi Patella kişilerin hareket kısıtlılığı yaşamasına neden olan, gündelik hayatını ciddi anlamda kısıtlayan bir hastalıktır.

Tedavi edilmemesi durumunda son evreye kadar gelinir ve kıkırdak doku tamamen harap olarak kemik dokunun ortaya çıkmasına neden olur. Bunun sonucunda darbe ve travma sonucu kırıklara açık hale gelir.

Kireçlenme meydana gelebilir ve bunun ilerlemesi ile hastalar diz eklemini hareket ettiremeyecek duruma gelebilir.

Kondromalazi Patella İlaçları

Patellar kondromalazi ağrıya sebep olabilir, hastaların ağrılarının giderilmesi için analjezik ilaçlar adı da verilen ağrı kesici ilaçlardan

• Asetilsalisilik asit (aspirin),
• Parasetamol,
• Fenilbutazon,
• İbuprofen,
• Naproksen,
• İndometazin

kullanılabilir.

Ağrıların çok fazla olması durumunda doktor narkotik analjezikler ya da opioid analjezikler denilen morfin, kodein, meperidin reçete edebilir. Bu ilaçların çok dikkatli kullanılması gerekmektedir.

Kondromalazi Patellada yıpranma ve sürtünme nedeni ile diz ekleminde iltihaplanma meydana gelebilir. Bu iltihabın görülmesi için non steroid anti inflamatuar ilaçlar (NSAİİ) ya da diğer adı ile steroid olmayan inflamasyon önleyici ilaçlar olan

• Aspirin,
• Diklofenak,
• Etodolak,
• İbuprofen,
• İndometazin,
• Nabumeton,
• Naproksen,
• Proksikam,
• Tenoksikam,
• Tenidap,
• Fenilbutazon,
• Azopropazob,
• Sulindak

kullanılabilir.

Kıkırdak dokunun yıpranmasının önüne geçmek için ek takviyeler kullanılabilir. Glukozamin kondroitin MSM ve C vitamini takviyesi eklemlerin ve kıkırdak dokunun korunmasına yardımcı olur.

Kondromalazi Patella Ameliyatı

Kondromalazi patellanın altında yatan nedenlere göre uygun cerrahi yöntemler uygulanabilir.

• Lateral retinaküler gevşetme: Retinaküler diz eklemini bağlayan, sağlamlaşmasına yardımcı olan bağlardır. Diz kapağının dışa doğru dönmüş halde ya da yarı çıkık olması durumunda diz kapağını dışa doğru çeken kapsüller kesilerek lateral bağların gevşetilmesi sağlanır. Bu işlemle diz ekleminde oluşan basınç azaltılır ve rahatlama sağlanır.
• Tibial tüberkülün yükseltilmesi: Tibia (kaval kemiğinin) femur (uyluk kemiği) ile eklem yapan kısmının mesafesinin uzun olması durumunda diz ekleminde basınç ve stres artar. Tibial tüberkül adı verilen bu kısmın cerrahi yöntem ile femura yaklaştırılması bu stresin azaltılmasına yardımcı olur.
  
• Kıkırdak tıraşlama ve kıkırdak eksizyonu: Kıkırdak yüzeyindeki düzensizlikler sebebi ile meydana gelen sürtünmenin tedavisinde kıkırdak traşlama yöntemi kullanılabilir. Bu yöntemde yeni kıkırdak oluşumu yoktur sadece mevcut kıkırdakların şekli normalden farklıdır. Kıkırdakların tıraşlanması çok dikkatli yapılması gerekir aşırıya kaçılması durumunda daha büyük sorunlar ortaya çıkabilir.
  

Kıkırdak eksizyonu işlemi ise olması gerekenden fazla kıkırdak olması durumunda fazla olan kıkırdağın çıkartılması işlemi olup sürtünmeyi azaltarak şikâyetlere çözüm olur.

• Subkondral delik delme, kortikal aşınma ve spongializasyon: İleri evre kondromalazilerde Kıkırdak tamamen aşınarak altındaki kemiğin açığa çıkmasına neden olur. Subkondral kemik, kıkırdak dokunun altında bulunan ve kıkırdağa mekanik destek ile beslenme sağlayan yapıdır ve bu yöntemde subkondral kemiğin altındaki süngerimsi kemiğin ortaya çıkarılması amaçlanır. Bunun için subkondral kemik delinebilir ya da spongializasyon yönteminde subkondral kemik tamamen çıkarılabilir.
  

Kondromalazi Patellaya Ne İyi Gelir?

• Kondromalazi Patellada amaç hastaların ağrılarını gidermek ve hayat kalitelerini arttırmaktır. Belirtilerin arttığı zamanlarda soğuk buz uygulanması ve rahatlatıcı egzersizler yapılması önerilir. Egzersizlerin düzenli yapılması ile diz eklemi güçlenir ve belirtiler zamanla azalır.
• Dizlik kullanılması diz eklemine destek sağlayarak hastalığın ileri evrelere gitmesini önler ve belirtilerin azaltılmasını sağlar.
• Uzun süre ayakta durmamak ya da uzun süre oturmamak önemlidir. Kondromalazi patellanın ilerlemesine engel olduğu gibi ağrıların azalmasına da yardımcı olur.

Hamilelikte Kondromalazi Patella

Gebelikte meydana gelen fiziksel ve hormonal değişimler kas ve iskelet sistemini zayıflatır. Ayrıca hamileliğin ilerlemesi ile alınan kiloların diz ekleminde oluşan baskıyı arttırması sebebi ile belirtiler daha yoğun ortaya çıkar.

Bu hastalarda belirtilerin azalması için fizik tedavi programı uygulanıp kondromalazi patella egzersizleri yapmaları önerilmelidir.

Bu egzersizlerin amacı uyluk kemiğinin ön yüzünde bulunan 4 kasın birleşimi olan quadriceps kasının güçlenmesidir. Ayrıca günde bir kaç kez 10 – 15’er dakika buz uygulanması faydalı olacaktır.

Hamilelik sürecinde ameliyat çok tercih edilen bir seçenek olmamakla birlikte belirtilerin dayanılmaz olması durumunda ve kalıcı hasar kalma riski ortaya çıktığı zaman hastanın kondromalazi patella gelişmesine sebep olan durumu da göz önüne alınarak uygun cerrahi tedavi uygulanabilir.

Kondromalazi Patella için Hangi Doktora Gidilir?

Diz kapağının arka bölgesinde, dizin altında ve dizin yan bölgelerinde ağrı ile kendini gösterebilen kondromalazi patella ilerlemesi durumunda hareket ederken sürtünme hissi, çıtırtı sesi hissedilebilir.

Merdiven inerken ya da yokuş aşağı inerken zorlanmaya, otururken ayağa kalkma esnasında ağrıya kadar insanın hayatını kısıtlayan bir duruma gelebilir.

Bu durumda hastaların bir Ortopedi ve Travmatoloji uzmanına başvurulması gerekmektedir.