Kürtaj Nedir?

Kürtaj, tıbbi prosedürlere göre kazıma ya da kepçe yardımıyla dokuyu alıp çıkarabilmek amacıyla bir kürenin kullanılması şeklinde açıklanabilir. Kürtaj operasyonu, en genel tanımıyla rahim içerisinde oluşan gebeliğin türlü yöntemler kullanılarak alınması ya da sonlandırılması işlemi olarak ifade edilmektedir. İstenmeyen gebelik sonlandırma kararı almış olan kadınların, 10 haftalık süreç içerisinde kürtaj operasyonu olması gerekir.

Kürtaj Yöntemleri

Gebelik sonlandırma yöntemleri olarak da geçen kürtaj çeşitleri, kürtajın hangi nedene bağlı olarak gerçekleştirildiğine, cerrahın ve hastanın tercihine ve olası acil durumlara göre değişiklik gösterir. Bu noktada kürtaj işlemi için kullanılabilen yöntemler arasında şunlar yer alır:

• Vakumlu Kürtaj: Bu yönteme, vakum aspirasyon küretaj da denilir. Kanül ismi verilen ince plastik borular kullanılır. Günümüzdeki kürtaj işlemleri, çok sık olarak vakum yöntemi kullanılarak yapılır.
• İlaç Yoluyla Gebelik Sonlandırma: Örneğin tarlusal gebelik sonlandırma, bu şekilde hamileliğin sonlandırılması amacıyla tercih edilen yollardandır. Tarlusal, aslında adet söktürücü olarak satılan ilaçlardan sadece bir tanesidir. Aynı etkiyi yapan başka ilaçlar da bulunur. Tüm bu adet söktürücü ilaçlar, her ne kadar adet gecikmesi sorunu olan kadınlar için piyasaya sunulmuş da olsa kişiler tarafından düşük yapma ve dolayısıyla gebeliği sonlandırma gibi farklı amaçlarla da kullanılmaktadır. Uygulaması açısından tavsiye edilmeyen bir yoldur. 
• Metotreksat Gebelik Sonlandırma: Servikal gebelik oluşması hâlinde metotreksat uygulaması ve ultrason kullanılarak iğne yardımıyla hamileliğin sonlandırılması amacıyla kolay şekilde uygulanabilen tedavi seçeneklerindendir.

Kürtaj Hangi Durumlarda Yapılır?

Kürtaj yapılan durumlar, genelde istenmeyen gebelik durumlarıdır. Ancak kürtaj işleminin gerçekleştirilmesi altında yatan nedenler, bununla sınırlı değildir. Bu noktada hamile kalmış olan kadınlarda, uygun zaman aralığında kürtaj işlemi yapılmasına neden olan durumlar şu şekilde sıralanabilir:

• İstenmeyen gebeliklerde,
• Düşük yapılması ardından içerde kalmış olan gebelik parçalarının alınması gereken durumlarda,
• Boş gebelik ya da ölü gebelik gibi durumlarda,
• Hamile olmayan hastalarda rahmin iç kısmından materyallerin alınması gereken durumlarda,
• Anne karnındaki bebekte kalp atımının durması, yüksek doz seviyede radyasyona maruz kalınması ya da hamilelikte sakıncalı olan ilaçların kullanılması gibi durumlarda,
• Rahimde kalınlaşma bulunan kadınlarda rahim kanserinin teşhisi amaçlı olarak biyopsi uygulanması gereken durumlarda,
• Anormal düzeyde vajinal kanama durumu ile gelmiş olan hastalarda bu kanamanın durdurulması ve ayrıca doku tanısının konulabilmesi gereken durumlarda,
• Ayrıca üzüm gebeliği (mol gebeliği), kürtaj yapılarak çözüme ulaştırılır. 

Kürtaj Nasıl Yapılır?

Kürtaj yapılışı ile ilgili geçmişten bugüne gelişen çizgide tıbbi prosedürler şu şekilde özetlenebilir:

Eskiden Kürtaj Yapılışı:

• Kürtaj operasyonu, eskiden küret ismindeki sert metal aletler kullanılarak gerçekleşirdi.
• Bu aletler kullanılarak rahim içi kısım kazınırdı. 
• Ancak bu uygulanan yöntem ile rahim içinde aşırı kazınma olurdu.
• Bu aşırı kazınma sonucunda iç duvar üzerinde yapışma riski, zedelenme ve rahmin delinmesi riski çok daha fazla olduğundan dolayı da bugün kullanılmamaktadır. 

Bugün Yaygın Kullanılan Vakumlu Kürtaj Yapılışı:

• Günümüzde yapılan kürtaj, genellikle vakum aspirasyon yöntemi üzerinden uygulanmaktadır. 
• Vakum aspirasyon yöntemi, küret tekniğine nazaran çok daha az düzeyde zarar veren bir teknik olarak uygulanır.
• Vakum aspirasyonla uygulanan kürtaj yönteminde tek kullanımlık olan steril kanüller kullanılır. 
• Bu kanüller ile hastanın rahim ağzı kısmından rahim iç bölümüne doğru girilir.
• Negatif olarak basınç veren karmen ismindeki enjektör yardımıyla hamilelik materyali çekilir.
• Yapılan bu işlem, rahim içinde doku kalmadığı konusunda emin olunana dek tekrar edilir. Bazı kliniklerde aynı anda ultrason da kullanılır. 
• Bu işlem, yaklaşık olarak 10  dakika süre sonrasında tamamlanmış olur. 

Kürtaj Yan Etkileri

Kürtaj yan etkileri, farklı nedenlere bağlı olarak kürtaj işlemi geçirmiş olan kadınlarda, yine farklı nedenlere bağlı bir şekilde ortaya çıkabilen komplikasyonlardır. Ancak bu şikâyetlerin hemen hepsi, engellenebilir olan yan etkilerdir. Buna göre görülmesi normal kabul edilen bu yan etkiler arasında şunlar yer alır:

• Kürtaj sonrası enfeksiyon gelişimi görülebilir. Kürtaj sonrası enfeksiyon belirtileri, genellikle kürtaj işleminden sonraki 4 gün içerisinde meydana gelir. Bu belirtiler ise vajinal kanama, titreme, karın ağrısı ve ateş gibi şikâyetler şeklinde ortaya çıkar. 
• Kürtaj sonrası ağrı, genellikle 3 ila 5 gün süren ve hafif derece olan ağrılar şeklinde görülür. Bu süre içerisinde görülen ağrılar normal bulgulardır. Bu noktada kürtaj sonrası karın ağrısı ya da kürtaj sonrası kasık ağrısı gibi şikâyetlere ilk günlerde sık rastlanır. Kürtaj sonrası ağrı nedenleri ise genelde hastada enfeksiyon gelişmesi kaynaklıdır. 
• Kürtaj sonrası karında şişlik görülebilir. Genellikle iyileşme sürecine giren bir hastada 1-2 gün içerisinde ortadan kalkan kürtaj sonrası şişkinlik nedenleri, sıklıkla meydana gelmiş doku zedelenmesi durumudur. 
• Kürtaj sonrası ishal, baş ağrısı, kabızlık, mide ağrısı gibi belirtiler, genel olarak kürtaj işlemiyle alakalı olmamaktadır. 
• Kürtaj sonrası kanama ve parça gelmesi yan etkileri ile karşılaşılabilir. Parça kalması, hamilelik materyalinin hasta rahminden hala tam anlamıyla uzaklaştırılamadığı manasına gelir. Kürtaj sonrası parça kalmasının zararları ile ilgili olarak ise müdahale edilmediği takdirde rahim iç kısmında enfeksiyon oluşmasına yol açması söylenebilir. Ayrıca yine kürtaj sonrası kanama sorunu ise maksimum olarak 1 hafta kadar bir süre devam etmekte ve bu süre içinde genelde az miktarda bir kanama olması normal bulunmaktadır. 
• Kürtaj sonrası kahverengi akıntı, aslında hastadan gelen kanamanın kahverengi renkte olması şeklindedir. Kanın kahverengi bir tonda olmasının tek anlamı da bu kanın, yalnızca vücuttan daha geç olarak çıktığına işaret etmektedir. Bazen ise bu kanama, bir lekelenme biçiminde görülebilir. Bu tip bir durumda endişe duyulmasına gerek yoktur. 

Kürtaj Riskleri

Kürtaj riskleri, neredeyse tamamı engellenebilir olan risklerdir. Ancak bu risklerden kaçınılabilmesi için steril ortam şartlarının sağlanması, her hasta üzerinde farklı kanüller kullanılması, kürtaj işleminden önce, o sırada ve sonra ultrason yardımıyla hastanın rahim iç kısmının detaylı değerlendirilmesi, işlem ardından uygun olan bir antibiyotik ile tedavinin devam etmesi gibi noktalara dikkat edilmesi yeterlidir.

Buna karşın deneyimli ve donanımlı bir cerrah tarafından operasyonun yapılacak olması da olası riskleri yok denebilecek derecede az bir seviyeye indirir. Elbette bu önlemler alınsa bile her operasyonun olduğu gibi kürtaj zararları ve riskleri de olasıdır. Buna göre tehlike uyandırabilecek durumlar ve riskler şu şekilde sıralanmaktadır:

• Kürtaj sırasında bebeğin kaçışı riski,
• Rahim delinmesi riski,
• İlk günlerde beklenenden daha fazla miktarda kanama olması ve kanamanın durdurulamaması riski,
• Ağrı kesicilerin kullanımı ile geçmeyen kramp ve şiddetli ağrı görülme riski,
• Kürtaj işleminden 4-5 gün kadar geçmesine karşın kanamanın azalmaması ya da artması riski gibi riskler önemli görüldüğü için bu tip durumların oluşması hâlinde hemen doktora başvurulması tavsiye edilmektedir. 

Kürtaj Sonrası

Kürtaj sürecinde kürtaj öncesi yapılması gerekenler kadar kürtaj sonrası dikkat edilmesi gerekenler de hasta sağlığı açısından çok önemlidir. Buna göre dikkat edilmesi gerekenler aşağıdaki gibidir:

• Kürtaj sonrası adet, işlemi izleyen 4 ila 6 haftalık süre sonunda meydana gelir. Kürtaj sonrası regl ağrısı tarzında bir ağrı, ilk 10 günlük zamanda meydana gelebilmektedir. Kürtaj sonrası adet düzensizliği ya da kürtaj sonrası adet olamama gibi durumlar da bazı vakalarda görülebilir. Kürtaj ardından hiç kanama görülmemesi, normal olmayan bir durum değildir ve endişe gerektirmez.
• Kürtaj sonrası ilişki konusunda doktor, hastaya gerekli bilgilendirmeyi yapar. Kürtaj sonrası cinsel ilişki için uyulması gereken süreye dikkat edilmesi gerekir. Kürtaj sonrası cinsellik, işlemden sonraki ilk 2 haftalık süreçte yasaklanır. Dolayısıyla operasyon sonrası bu 2 haftalık süre içerisinde cinsel ilişkiye girilmesi tavsiye edilmez ama sonraki süreçte bir sınırlama olmaz.  
• Kürtaj sonrası gebelik olmayacağı yönünde yanlış bir bilgi bulunmaktadır. Halk arasında dolaşan bu bilginin doğruluk payı yoktur; kürtaj sonrası hamilelik olabilir. 
• Kürtaj sonrası beslenme konusunda, işlemden 1 ila 2 saat kadar geçmesinin ardından normal şekilde yeme-içme biçimine geçilmesi önerilir. Ayrıca kürtaj olunan gün içerisinde fazla bulantı yapabilecek olan gıda tüketiminden kaçınılmasında yarar vardır. 
• Kürtaj yaptıranlar, kürtaj sonrası bakım süreçlerine de dikkat etmelidir. Bu noktada kürtajın gerçekleştiği gün içerisinde hastanın banyo yapması, duş alması gibi rutinlerini uygulaması serbesttir. Ayrıca kürtaj sonrası kanamalar olduğunda tampon kullanılmaması önerilir. Kanama olduğunda hastanın sağlıklı bakımı açısından ped kullanımı önerilir. Haricinde işlem ardından 6 ila 8 saat kadar bir süre araç kullanılmamalı ya da dikkat gerektirecek olan faaliyetlerde bulunulmamalıdır. Son olarak bakım süreci, biraz da hastaya verilmiş olan ilaçların düzgün kullanımından geçer. İlaçlar eksiksiz şekilde kullanılmalı; ayrıca kan uyuşmazlığı iğnesi, bu işlemi takip eden 72 saatlik süre içerisinde uygulanmalıdır. Çok uzun bir iyileşme dönemi gerektirmemesi ile birlikte bu bakım kurallarına uyulması sayesinde kürtaj sonrası iyileşme süreci de hızlanmış olur. 
• Kürtaj öncesi olduğu gibi kürtaj sonrası spor ya da yürüyüş yapılmasında bir sakınca yoktur. Ancak yoğun şekilde bir kanama sorunu yaşanmamışsa spor, yürüyüş vb. etkinliklerde bir sakınca görülmez. Aksi halde doktora danışılması daha uygundur.
• Kürtaj sonrası kişiler, ertesi gün itibariyle işlerine dönebilirler.
• Kürtaj sonrası antibiyotik kullanımı olduğu süre boyunca hastanın alkol tüketmemesi gerekir.
• Kürtaj sonrası psikoloji, hasta açısından önemli olan konulardan biridir. Bu konuda sorunu olan hastaların, gerekirse psikolojik destek alması ve bu destekle ruhsal problemlerin ortadan kaldırılması önerilir. Ancak bu noktada, ilk olarak önemli olan da hastanın kendi isteği ve iradesiyle bu işleme karar vermiş olmasıdır. Bu tip vakalarda genelde psikolojik açıdan olumsuz geri dönüşler alınmamaktadır. 

Kürtaj Şartları

Kürtaj şartları, ülkeler arasında değişkenlik göstermektedir. Buna göre Türkiye üzerindeki kadınların, kürtaj işlemi görebilmek için uyması gereken şartlar ise şu şekildedir:

• 18 yaş üzerinde ve evli olan kadınlar, eşlerine de imza attırılarak onay alınması sonucunda kürtaj olabilirler.
• 18 yaş üzerinde ve bekar olan kadınlar, yalnızca kendi onayları ile kürtaj işlemi olabilirler.
• 18 yaş altında olanların bekar ya da evli durumda olsalar bile anne ile babalarından onay alınarak kürtaj işlemi gerçekleştirilir.
• 15 yaş altında olan kişiler, ailelerinden onay/izin alınsa bile kürtaj işlemi olamazlar. Bu durumda ilk olarak durumun adli mercilere iletilmesi gerekmektedir. 
• 10 haftalık süreyi aşmış hamileliği bulunan kişiler, onay verseler bile yasal kabul edilmediğinden dolayı kürtaj işlemi olamazlar.
• 10 haftalık süreden büyük hamileliklerde, ancak anne karnındaki bebekte ciddi derecede doğumsal bir özür bulunuyorsa ya da annenin yaşamını riske atabilecek ciddi derecede bir hastalık söz konusu ise kurul kararı sonrasında kürtaj olabilir ve hamileliklerini sonlandırabilirler.