Laktoz intoleransı, süt ve süt ürünlerinde bulunan laktoz şekerinin sindirilememesi sonucu ortaya çıkan yaygın bir sindirim problemidir. Dünya nüfusunun yaklaşık %65’inde, laktozu parçalayan laktaz enziminin yetersizliği nedeniyle bu durum görülür. Bu makalede, laktoz intoleransının belirtileri, teşhis yöntemleri, tedavi seçenekleri ve günlük yaşamı kolaylaştıran pratik ipuçlarını bulabilirsiniz.

Laktoz İntoleransı Nedir?
Laktoz, süt şekeri olarak bilinen ve bağırsaklarda laktaz enzimi tarafından parçalanan bir disakkarittir. Laktaz üretimi yetersiz olan bireylerde laktoz sindirilemez, bu da bağırsaklarda fermente olarak gaz, şişkinlik ve ishal gibi semptomlara yol açar. İntolerans, genetik yatkınlık, bağırsak hastalıkları veya yaşla ilişkili laktaz aktivitesinin azalmasından kaynaklanabilir.

Laktoz İntoleransının Belirtileri

• Yemekten 30 dakika ile 2 saat sonra başlayan karın ağrısı ve kramplar
• Şişkinlik ve gaz birikimi
• İshal veya sulu dışkılama
• Bulantı ve nadiren kusma
• Bağırsak hareketlerinde artış

Teşhis Yöntemleri

• Hidrojen Nefes Testi: Açken laktoz içeren bir solüsyon içirilir. Nefeste ölçülen hidrojen seviyesi, laktozun sindirilemediğini gösterir.
• Laktoz Tolerans Testi: Kan şekeri seviyeleri ölçülerek laktoz emilimi değerlendirilir.
• Eliminasyon Diyeti: 2-4 hafta süt ürünleri diyetten çıkarılır, semptomların gerileyip gerilemediği gözlemlenir.

Tedavi ve Yönetim Stratejileri

1. Laktozsuz Diyet:

   • Süt, peynir, yoğurt, tereyağı gibi yüksek laktoz içeren gıdalardan kaçınılır.
   • Laktozsuz süt ve bitkisel alternatifler (badem sütü, soya sütü) tercih edilir.
   • Paketli gıdalarda “laktoz içerir” etiketleri dikkatlice okunur.

2. Laktaz Enzim Takviyeleri:

   • Yemeklerden önce alınan laktaz tabletleri veya damlaları, laktozun parçalanmasına yardımcı olur.
   • Dozaj, tüketilen laktoz miktarına göre ayarlanmalıdır.

3. Probiyotik ve Prebiyotik Destek:

   • Bazı probiyotik suşlar (Lactobacillus acidophilus) bağırsaklarda laktoz toleransını artırabilir.
   • Fermente süt ürünleri (kefir, yoğurt) daha düşük laktoz içerir ve tolere edilebilir.

4. Kalsiyum ve D Vitamini Takviyesi:

   • Süt ürünlerini sınırlayan bireylerde kalsiyum eksikliği riskine karşı brokoli, badem ve takviyeli gıdalar önerilir.
   • D vitamini emilimi için güneşlenme veya doktor kontrolünde takviyeler kullanılır.

Günlük Yaşam İpuçları

• Restoranlarda: Pizzada laktozsuz peynir, kahvede bitkisel süt alternatifleri isteyin.
• Evde Yemek Hazırlama: Laktozsuz sütle kek, puding gibi tarifler deneyin.
• Sosyal Etkinlikler: Misafirliğe giderken yanınızda laktaz tabletleri taşıyın.

Laktoz İçermeyen Alternatif Gıdalar

• Süt Alternatifleri: Hindistan cevizi sütü, yulaf sütü
• Peynir Alternatifleri: Soya peyniri (tofu), besin mayası
• Atıştırmalıklar: Laktozsuz bitter çikolata, kuruyemişler

Yanlış Bilinenler ve Doğruları

• Yanlış: Laktoz intoleransı olanlar hiç süt ürünü tüketemez.
• Doğru: Olgun peynirler (cheddar, parmesan) ve yoğurt gibi fermente ürünler düşük laktoz içerir ve sınırlı miktarda tüketilebilir.

Çocuklarda Laktoz İntoleransı Yönetimi

• Laktozsuz bebek mamaları ve kalsiyum takviyeli tahıllar tercih edilmelidir.
• Okul menülerinde süt yerine meyve suyu veya su seçeneği sunulmalıdır.

Doktora Ne Zaman Başvurulmalı?
Semptomlar diyet değişikliklerine rağmen devam ediyorsa, çölyak hastalığı veya inflamatuar bağırsak hastalığı gibi altta yatan bir durumun araştırılması gerekebilir.