Makrozomi, gebelik sürecinde bebeğin tahmini doğum ağırlığının gebelik haftasına göre beklenenin üzerinde olması durumunu ifade eder. Genellikle 4.000 gramın üzerindeki bebekler için kullanılan bu terim, hem anne hem de bebek sağlığı açısından dikkatle izlenmesi gereken bir durumdur. Bu yazıda, makrozominin nedenleri, risk faktörleri, teşhis süreci ve yönetim stratejilerini detaylı bir şekilde ele alacağız.
Makrozominin Nedenleri ve Risk Faktörleri
Makrozomi gelişiminde etkili olan pek çok faktör bulunur. Annede gebelik diyabeti (gestasyonel diyabet) en yaygın nedenlerden biridir. Yüksek kan şekeri, bebeğin aşırı insülin üretmesine ve yağ dokusunun artmasına yol açar. Annenin obezitesi veya gebelik öncesi yüksek vücut kitle indeksi (VKİ) de riski artırır. Diğer risk faktörleri arasında annenin daha önce iri bebek doğurmuş olması, gebelik süresinin 40 haftayı geçmesi (postterm gebelik) ve genetik yatkınlık sayılabilir.
Makrozominin Belirtileri ve Komplikasyonlar
- Annenin rahim boyutunun gebelik haftasına göre beklenenden büyük olması
- Amniyotik sıvı miktarının artması (polihidramniyos)
- Bebek hareketlerinin hissedilmesinde zorluk
- Annede karın ağrısı veya nefes darlığı gibi şikayetler
Makrozomi, doğum sırasında omuz distosisi (bebeğin omuzunun takılması), doğum kanalı yaralanmaları veya sezaryen gereksinimi gibi komplikasyon risklerini artırır. Bebekte ise doğum sonrası hipoglisemi (düşük kan şekeri) veya solunum sıkıntısı görülebilir.
Teşhis Yöntemleri
Makrozomi tanısı genellikle ultrasonografi ile konulur. Aşağıdaki ölçümler değerlendirilir:
- Bebeğin baş çevresi (HC), karın çevresi (AC) ve uyluk kemiği uzunluğu (FL)
- Tahmini fetal ağırlık (EFW) hesaplamaları
- Amniyotik sıvı indeksi (AFI)
Ancak ultrason ölçümleri %10-15 hata payına sahip olabilir. Bu nedenle klinik değerlendirme (annenin fiziksel muayenesi) ve risk faktörleri tanıda önemli rol oynar.
Makrozomi Yönetimi ve Tedavi Seçenekleri
Makrozomi şüphesi olan gebeliklerde izlem sıkılaştırılır:
- Diyet ve Egzersiz: Gestasyonel diyabeti olan annelerde kan şekeri kontrolü sağlanır.
- Doğum Planlaması: Bebeğin ağırlığı 4.500 gramın üzerindeyse sezaryen doğum önerilebilir.
- Doğum Sonrası İzlem: Bebekte hipoglisemi taraması yapılır ve emzirme desteklenir.
Risk Azaltma Stratejileri
- Gebelik öncesi kilo kontrolü ve diyabet taraması
- Gebelik boyunca düzenli prenatal kontroller
- Aşırı kalori alımından kaçınarak dengeli beslenme
Anne ve Bebek Sağlığı İçin Öneriler
Makrozomi tanısı alan annelerin endişelenmemesi, ancak doktor önerilerini dikkatle takip etmesi gerekir. Doğum şekline karar verirken bebeğin tahmini ağırlığı, annenin pelvis yapısı ve önceki doğum öyküsü birlikte değerlendirilir. Doğum sonrası bebekte kan şekeri takibi ve erken emzirme, olası komplikasyonları önlemede etkilidir.