Malabsorbsiyon, besinlerin ince bağırsakta emiliminin bozulması sonucu ortaya çıkan ve vücudun temel vitamin, mineral ile enerji ihtiyacını karşılayamamasına yol açan bir sindirim sistemi sorunudur. Bu durum, yetersiz beslenme, kronik hastalıklar veya genetik faktörler nedeniyle gelişebilir. İşte malabsorbsiyonun nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgiler:

Malabsorbsiyonun Temel Nedenleri
Malabsorbsiyon, tek bir nedene bağlı olmayıp çeşitli faktörlerle ilişkilidir. Çölyak hastalığı, gluten intoleransı nedeniyle ince bağırsak villuslarının hasar görmesiyle ortaya çıkar. Kronik pankreatit ise pankreas enzimlerinin yetersiz salgılanmasına ve yağ sindiriminin bozulmasına yol açar. İnce bağırsakta bakteriyel aşırı çoğalma (SIBO), besin emilimini engelleyen bir diğer yaygın nedendir. Crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları da emilim yüzeyini tahrip edebilir.

Malabsorbsiyon Belirtileri

• Kronik ishal veya yağlı, kötü kokulu dışkı (steatore)
• Sebepsiz kilo kaybı ve kas erimesi
• Karında şişkinlik, gaz ve kramp tarzı ağrılar
• Demir, B12 vitamini veya D vitamini eksikliğine bağlı halsizlik
• Tırnaklarda kırılma, saç dökülmesi ve cilt kuruluğu
• Ödem (protein kaybına bağlı) veya kemik ağrıları (kalsiyum eksikliği)

Teşhis Yöntemleri
Malabsorbsiyon şüphesinde doktorlar öncelikle hastanın öyküsünü dinler ve fizik muayene yapar.

• Dışkı Analizi: Steatore (yağlı dışkı) ve elastaz seviyeleri pankreas fonksiyonunu gösterir.
• Kan Testleri: Hemoglobin, ferritin, B12, D vitamini ve elektrolit seviyeleri ölçülür.
• Endoskopi: İnce bağırsak biyopsisi ile çölyak hastalığı veya villus atrofisi araştırılır.
• Nefes Testleri: Hidrojen nefes testi SIBO veya laktoz intoleransını teşhis eder.

Tedavi Seçenekleri
Tedavi, altta yatan nedene göre planlanır. Çölyak hastalığında glutensiz diyet tek kalıcı çözümdür. Pankreas enzim eksikliğinde, yemeklerle birlikte alınan sindirim enzim takviyeleri (pankreatin) yağ emilimini düzenler. SIBO tedavisinde antibiyotikler (rifaksimin) ve probiyotikler kullanılır. Besin eksiklikleri için demir, B12 veya D vitamini enjeksiyonları önerilir.

Beslenme Önerileri

• Yağ Alımını Sınırlama: Orta zincirli trigliseritler (MCT yağı) gibi kolay emilen yağlar tercih edilmeli.
• Lif Kontrolü: SIBO’da yüksek lifli gıdalar geçici olarak kısıtlanmalı.
• Vitamin Takviyeleri: Yağda çözünen vitaminler (A, D, E, K) düzenli olarak alınmalı.
• Küçük Öğünler: Günde 5-6 öğünle sindirim sistemi zorlanmamalı.

Önleyici Tedbirler

• Çölyak hastaları glutenden kesinlikle kaçınmalı.
• Kronik pankreatitli bireyler alkol tüketmemeli.
• Bağırsak florasını desteklemek için prebiyotik ve probiyotikler kullanılmalı.

Malabsorbsiyon, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen ancak doğru teşhis ve tedaviyle kontrol altına alınabilen bir durumdur. Belirtileri hafife almadan gastroenteroloji uzmanına başvurmak, uzun vadeli komplikasyonları önlemede kritik rol oynar.