Mastektomi, meme dokusunun tamamının veya bir kısmının cerrahi yöntemlerle çıkarılması işlemidir. Bu operasyon, genellikle meme kanseri tedavisinde kullanılsa da yüksek riskli bireylerde koruyucu amaçla da uygulanabilir. Mastektomi kararı, hastanın sağlık durumu, kanserin evresi ve kişisel tercihler gibi faktörler göz önünde bulundurularak alınır. Bu yazıda, mastektomi türlerinden iyileşme sürecine kadar tüm detayları bulabilirsiniz.

Mastektomi Türleri ve Hangisi Ne Zaman Tercih Edilir?

• Total (Basit) Mastektomi: Meme dokusunun tamamı çıkarılır, ancak lenf nodlarına ve kas dokusuna dokunulmaz. Erken evre meme kanserinde veya koruyucu amaçla kullanılır.
• Modifiye Radikal Mastektomi: Meme dokusuyla birlikte koltuk altı lenf nodları da alınır. Kanserin lenfatik yayılım şüphesi varsa tercih edilir.
• Cilt Koruyucu Mastektomi: Meme cildi korunarak iç dokular çıkarılır. Rekonstrüktif cerrahi planlanan hastalarda uygulanır.
• Çift Taraflı Mastektomi: Her iki memenin de alınmasıdır. BRCA mutasyonu gibi yüksek genetik risk taşıyan bireylerde önerilir.

Mastektomiye Neden Olan Durumlar

• Meme Kanseri Tedavisi: Tümörün boyutu veya çok odaklı olması nedeniyle meme koruyucu cerrahi mümkün değilse.
• Profilaktik (Koruyucu) Amaçlı: Ailesel kanser öyküsü veya genetik yatkınlık (BRCA1/2 mutasyonu) varsa.
• Nüks Eden Kanser: Daha önce meme koruyucu cerrahi geçirmiş hastalarda tekrarlayan tümör durumunda.

Ameliyat Öncesi Hazırlık ve Süreç
Mastektomi öncesinde hastalar detaylı bir değerlendirmeden geçer. Mamografi, MR veya biyopsi gibi görüntüleme yöntemleriyle tümörün yayılımı incelenir. Anestezi için kan testleri ve kalp-akciğer fonksiyonları kontrol edilir. Ameliyat genellikle genel anestezi altında 1-3 saat sürer. Cerrah, kanserin yayılımına göre lenf nodu örneklemesi (sentinel lenf nodu biyopsisi) yapabilir.

Ameliyat Sonrası İyileşme ve Bakım

• Hastane Süreci: Hastalar genellikle 1-2 gün hastanede kalır. Drenaj tüpleri, sıvı birikimini önlemek için birkaç gün boyunca takılır.
• Ağrı Yönetimi: Reçeteli ağrı kesiciler ve soğuk kompres uygulamalarıyla rahatlama sağlanır.
• Fiziksel Aktivite: Kolları yüksekte tutmak ve doktorun önerdiği hafif egzersizler ödem oluşumunu azaltır.
• Yara Bakımı: Dikişler 10-14 gün sonra alınır. Enfeksiyonu önlemek için pansumanlar düzenli değiştirilmelidir.

Olası Komplikasyonlar ve Riskler

• Enfeksiyon: Ateş, kızarıklık veya akıntı durumunda acil müdahale gerekir.
• Lenfödem: Lenf nodlarının alınmasına bağlı olarak kolda şişme görülebilir.
• Duygusal Etkiler: Vücut imajı değişikliği nedeniyle depresyon veya kaygı bozukluğu gelişebilir.

Meme Rekonstrüksiyonu Seçenekleri
Meme rekonstrüksiyonu, mastektomiyle aynı anda (primer) veya sonradan (sekonder) yapılabilir. İmplantlar (silikon veya tuzlu su) veya hastanın kendi dokuları (karın yağı FLAP yöntemi) kullanılır. Süreç, hastanın tercihine ve genel sağlık durumuna göre planlanır.

Alternatif Tedaviler ve Meme Koruyucu Cerrahi
Erken evre meme kanserinde mastektomi yerine lumpektomi (tümörlü dokunun çıkarılması) ve radyoterapi kombinasyonu tercih edilebilir. Ancak tümörün boyutu veya konumu uygun değilse mastektomi kaçınılmaz olabilir.

Yaşam Tarzı ve Psikolojik Destek
Mastektomi sonrası süreçte fiziksel iyileşmenin yanı sıra psikolojik destek de kritiktir. Destek grupları, danışmanlık hizmetleri ve estetik protezler, hastaların yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olur.