Mide Küçültme Nedir?

Mide küçültme ameliyatı, aşırı obezite hastalarının kilo vermesine yardımcı olan, mide veya hem mide hem de bağırsaklara yapılan bir operasyondur. Ameliyat diyet veya egzersiz gibi yollarla kilo veremeyen veya obeziteye bağlı ciddi sağlık sorunları yaşayan kişiler için bir tedavi yoludur. Mide küçültme ameliyatı türlerinden bazıları yiyeceklerin sindirilme şeklini değiştirirken bazıları ise kalori ve besinlerin emilimini engeller. Tedavi, gıda alımını kısıtlayarak kilo kaybına neden olur. Mide küçültme ameliyatı olanlar, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz yapma alışkanlığı kazanarak ameliyattan sonra kilo vermeye başlayabilirler.

Mide Küçültme Ameliyatı Türleri

Mide küçültme yöntemleri, açık veya laparoskopik cerrahi uygulamaları kapsar. Günümüzde laparoskopik uygulamalara daha çok yer verilse de hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak açık cerrahi yöntemine de başvurulabilmektedir. Tüp mide ameliyatı ve gastrik bypass, mide küçültmek için uygulanan cerrahi prosedürlerdir.

Tüp Mide Ameliyatı Nedir? (Sleeve Gastrektomi)

• Laparoskopik tüp mide ameliyatı, en yaygın kilo verme prosedürüdür. 
• Dikey tüp mide ameliyatı olarak da bilinir.
• Bu ameliyat, üst midede birden fazla kesi yapmak için küçük aletlerin kullanıldığı laparoskopi yöntemi ile uygulanır.
• Midenin %80’inin çıkarılmasıyla gerçekleşir. Kalan mide, muzu andıran tüp şeklinde bir kese görünümü kazanır. 
• Cerrahi uygulama sırasında açlığı düzenleyen ghrelin hormonuna müdahale edilmesi, iştahın azalmasına ve kilo verilmesine yardımcı olur. 
• Mide hacminin küçülmesi de daha çabuk tok hissetmeyi sağlar.
• Tüp mide ameliyatı, fazla kiloların verilmesine yardımcı olmak için hem mekanik etkilerden (midenin hacmini azaltma) hem de hormonal etkilerden yararlanır. Böylece hem midenin hacmi azalır hem de iştah kontrol edilir.
• İnce bağırsaklara dokunulmadığı için besinlerin sindiriminde sorun yaşanmaz.

Tüp Mide Ameliyatı Öncesi Yapılması Gerekenler

• Mide küçültme operasyonuna karar verilebilmesi için bir dizi tıbbi test ve tetkik yapılmaktadır. 
• Tüp mide ameliyatı hazırlık döneminde hasta kullandığı tüm reçeteli ve reçetesiz ilaç bilgisini hekime bildirmelidir.
• Hastada obeziteye bağlı hipertansiyon varlığı kontrol edilir.
• Hastanın sağlık geçmişi gözden geçirilir.
• Ayrıntılı fizik muayenesi yapılır.
• Gerekli laboratuvar testleri ve radyoloji çalışmaları yürütülür.
• Ameliyatın hasta için risk oluşturmadığı doğrulandıktan sonra sigara kullanımı veya kanama riskini artıran bazı ilaçların kullanımına ara verilmesi istenir.
• Ameliyat öncesi işlemin tüm detayları, olası riskleri ve iyileşme süresi hekim tarafından açıklanır.

Tüp Mide Ameliyatı Nasıl Yapılır?

• Tüp mide ameliyatı genellikle laparoskopik yaklaşımla anestezi altında yapılmaktadır.
• Hasta durumunun gerektirmesi veya ameliyat sırasında herhangi bir sorunla karşılaşılması halinde cerrah kararına bağlı olarak açık ameliyat da yapılabilir.
• Laparoskopik yaklaşımda küçük kesiler yapılır. Karın boşluğu bu kesilerden biri aracılığıyla karbondioksit gazı ile şişirilir. Kesilerden cerrahi aletlerle operasyon sürdürülür.
• Midenin %75 ila %80’i çıkarıldıktan sonra mideye tüp şekli verilir. Ameliyat yerinde gerekli tüm kontroller yapıldıktan sonra kesiler dikilerek işleme son verilir.

Kimler Tüp Mide Ameliyatı Olamaz?

Tüp mide ameliyatı, daha sağlıklı bir yaşam tarzı için atılabilecek büyük bir adımdır ancak herkes mide ameliyatı için uygun bir aday değildir. Kilo verme ameliyatını düşünen tüm hastalar bir tarama değerlendirme programına dahil edilir ve tüp mide ameliyatı şartlarını taşıyor olmalıdır. Bu kriterler, Ulusal Sağlık Enstitüleri tarafından oluşturulan evrensel standartlara dayanmaktadır. Tüp mide ameliyatı için uygun olmayan adaylar şu şekilde sıralanabilir:

• Tıbbi prosedürleri kaldıramayacak güçte olanlar
• Yeme bozuklukları dahil olmak üzere psikiyatrik sorunları olanlar
• Sigarayı bırakmak istemeyenler
• Cerrahiyi takiben gerekli yönergelere uyma isteksizliği

Tüp Mide Ameliyatı Sonrası

• Hasta, tüp mide ameliyatı sonrası anesteziden çıktıktan ve yürümeye hazır olduktan sonra sağlık uzmanları tarafından veya onların gözetimi altında hareket ettirilir.
• Tüp mide ameliyatı sonrası ağrıları yönetmek için hastaya ağrı kesici verilir.
• Tedavilere başlanır ve pıhtı oluşumundan kaynaklanabilir risklerin ortadan kaldırılması için önlemler alınır.
• Olası bir enfeksiyonu önlemek için antibiyotik kullanmak gerekebilir.
• Kapalı mide küçültme ameliyatı sonrası hekimin tüm talimatlarına uymak önemlidir.
• Tüp mide ameliyatı sonrası beslenme birkaç gün yalnızca sıvı gıdalar ile sağlanır. Ardından önce yumuşak yiyecekler yemeye ve hastanın hayatının geri kalanında izlenmesi gereken rutin diyetine başlanır.
• Ameliyat sonrası dönemde fazla kiloların çoğu zamanla kaybolur ancak diyetisyenin planladığı diyet takip edilmelidir ve hekim kontrolleri aksatılmamalıdır.

Gastrik Bypass Nedir?

• Gastrik bypass ameliyatı bir tür kilo verme ameliyatıdır. 
• Hekim ameliyat sırasında mide ve ince bağırsağın yiyecekleri emme ve sindirme yöntemlerini değiştirmek için operasyon uygular.
• Tüp mide ameliyatına çok benzer şekilde midenin bir kısmı çıkarılır ve küçük bir mide kesesi oluşturulur. Daha sonra ince bağırsağın büyük bir kısmı bypass edilir. 
• Gastrik bypass ameliyatı, öncelikle mideden ve ince bağırsakların büyük bir kısmından geçmeden, yiyeceğin doğrudan ince bağırsakların son bölümüne yönlendirilmesine dayanır. Böylece vücudun daha az kalori emmesi sağlanır.

Gastrik Bypass Ameliyatı Türleri

İki tür gastrik bypass ameliyatı türü vardır:

• Roux-en-Y: En yaygın mide bypass ameliyatıdır. Midenin üst segmentinin en fazla %10’luk kısmı bırakılır ve kalan kısmı kapatılır. Küçültülen mide, ince bağırsakların son kısmına bağlanır. Böylelikle midenin %90’ı ve ince bağırsakların ilk bölümü atlanmış olur.
• Doudenal Switch ile Biliyopankreatik Diversiyon: Metabolizmayı doğrudan etkileyen ve daha fazla kilo kaybına neden olan bir yöntemdir. Özellikle vücut kitle indeksi 55’in üzerinde olan kişiler için uygulanır. Bu ameliyat sadece besin alımını sınırlamakla kalmaz aynı zamanda besinlerin emilimini de azaltır. Aşırı kilonun neden olduğu şeker hastalığı, hipertansiyon ve yüksek kolesterol için de etkili bir tedavi yöntemidir. Yağ emilimini azaltır. Maksimum kilo kaybı sağlayan bir kilo verme ameliyatı yöntemlerinden biri olmasına rağmen ameliyat sonrası komplikasyonları olduğundan sık başvurulan bir yöntem değildir.

Kimler Gastrik Bypass Ameliyatı Olabilir?

• Vücut kitle indeksi 40’a eşit veya daha büyük olanlar ve 100 kilodan fazla kilosu olanlar
• Vücut kitle indeksi 35-39 olup ve tip 2 diyabet, hipertansiyon veya kalp hastalığı olanlar.
• Diyet ve egzersizle sağlıklı kiloya ulaşamayanlar.

Gastrik Bypass Ameliyatı Nasıl Yapılır?

• Gastrik bypass ameliyatı, tüp mide ameliyatında olduğu gibi genel anestezi altında laparoskopi ile yapılır.
• Daha önce karın ameliyatı geçirmiş olanlarda veya bazı diğer nedenlerden dolayı açık mide ameliyatına gerek duyulabilir.
• Prosedürde; oniki parmak bağırsağı veya ince bağırsağın ilk kısmı, midenin çıkışından hemen sonra bölünür. 
• İnce bağırsağın son kısmının bir bölümü daha alınır ve yeni oluşturulan midenin çıkışına bağlanır. 
• Hasta yemek yediğinde yiyecek, yeni oluşturulan mide poşetinden geçer ve doğrudan ince bağırsağın son bölümüne ulaşır. 
• İnce bağırsağın yaklaşık olarak dörtte üçü besin akışı tarafından atlanır.
• Gıda ince bağırsağın son aşamasına kadar safra ve pankreas enzimleriyle karışmaz. 
• Kalori ve besin maddelerinin yanı sıra emilim için yağa bağlı besin ve vitaminlerin emiliminde de önemli bir azalma görülür. 

Gastrik Bypass Ameliyatı Sonrası Süreç

• Hasta başlangıçta sıvı yiyecekler tüketmeli ve ardından önce yumuşak yiyeceklere geçmelidir. 
• Sağlıklı bir yaşam sürebilmek için kilo verme süreci yani diyet programına uyulması önemlidir.
• Gastrik bypass ameliyatında hem sindirim sistemi kısıtlanır hem de emilim etkilenir. Besin emilimindeki kısıtlamalar nedeniyle ilk birkaç ay hastanın daha sık rutin takipleri yapılmalıdır.
• Hekimin önerdiği bazı vitamin ve mineral takviyeleri düzenli olarak alınmalıdır.

Mide Küçültme Ameliyatı Kimlere Yapılır?

• Fazla kilolu kişinin mide küçültme ameliyatı olup olamayacağını anlamak için bir takım testler ve değerlendirmeler yapılır. 
• Diyabet, kalp hastalığı, karaciğer hastalığı veya uyku apnesi gibi kilonun neden olduğu ciddi tıbbi sorunları olan ve yüksek vücut kitle indeksine sahip olanlara mide küçültme ameliyatı yapılabilir.
• Hastanın değerlerine göre vücut kitle indeksi 40 veya daha fazla ise mide küçültme ameliyatı düşünülebilir.

Mide Küçültme Ameliyatı Nasıl Yapılır?

• Mide küçültme ameliyatı için uygulama 2 farklı prosedüre göre yapılmaktadır. 
• Hem tüp mide ameliyatı hem de gastrik bypass ameliyatı genel anestezi ile yapılır. Gerek görülmedikçe her ikisinde de açık ameliyat tercih edilmez. 
• Endoskopik sleeve gastrektomi yönteminde, endoskopik dikiş cihazı yardımı ile hastanın midesi küçültülür. 
• Gastrik bypass yönteminde ise midede bulunan küçük bir kese doğrudan ince bağırsağa bağlanır. Böylece yutulduktan sonra yiyecekler midenin küçük kesesinden midenin çoğundan ve ince bağırsağın bir kısmından geçmeden ince bağırsağa geçer.

Mide Küçültme Ameliyatı Sonrası Yan Etkileri

Mide küçültme ameliyatı prosedürleri genellikle güvenli ve etkilidir ancak tüm tıbbi prosedürlerde olduğu gibi ameliyat sonrası komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Kilo verme operasyonları bir hastanın anatomisinin kalıcı olarak değişmesine neden olur ve bu durum hastanın yaşamı boyunca komplikasyonlarla karşılaşma riski olduğu anlamına gelir. Bu sorunlar ameliyat sonrası erken ve geç dönemde ortaya çıkabilir.

Anastomoz Kaçağı

• Mide küçültme ameliyatı sırasında midenin üstü küçük bir keseye dönüştürülür. İnce bağırsağın bir halkası kesilir ve halkanın bir ucu mide kesesine bağlanır. İnce bağırsak döngüsünün bir ucu da ince bağırsaktan aşağıya bağlanır. Bu iki bağlantının her birine anastomoz adı verilir.
• Sindirim sıvıları ve anastomozdan sızan kısmen sindirilmiş gıdalar, mide küçültme ameliyatı sonrası ciddi bir komplikasyondur.
• Ameliyattan birkaç hafta sonra veya bazen ameliyattan sonraki birkaç gün içinde bile ortaya çıkabilir.
• Bu problem anastomozu kapatmak için kullanılan malzemelerdeki bir sorundan veya bölgedeki kan akışından kaynaklanabilir.
• Tüp mide ameliyatı sonrası kaçak belirtileri arasında hızlı kalp atışı, ateş, titreme, karın ağrısı, göğüs ağrısı, nefes darlığı, kesi yerinden sıvı sızıntısı, mide bulantısı ve kusma, sol omuz bölgesinde ağrı, düşük kan basıncı, daha az idrar ve halsizlik sayılabilir. 

Stomal Stenoz

• Ameliyat sonrası mide ile bağırsak arasındaki açıklığın daralması durumunda ortaya çıkar.
• Daralma, yemek yedikten veya içecek içtikten sonra kusmaya neden olabilir.
• Stomal stenoz kolay tedavi edilebilen bir durumdur ancak hastanın sorunu erken fark etmesi önemlidir. 
• Stomal stenoz hastaların yalnızca %0,69 ila %2’sinde görülebilen bir yan etkidir.
• Açıklığın daralmasının belirtileri; mide bulantısı, yutma sorunu, özellikle yedikten hemen sonra sindirilmemiş yiyecekleri kusma, yemek yedikten sonra üst orta karın bölgesinde uzun süren dolgunluk hissi ve belirli yiyecekleri yemekte sorun olarak sayılabilir.

Kabızlık

• Tüp mide ameliyatı sonrası kabızlık, sindirim sistemindeki değişiklikler nedeniyle karşılaşılabilen bir yan etkidir. 
• Hastalarda görülmesi muhtemel olan kabızlığı önlemek için sıvı gıdalarla beslenmek önemlidir.
• Kilo verme ameliyatından yaklaşık üç hafta sonra sindirim düzeni için sebze tüketimi artırılabilir.
• Fiziksel durumu iyileştirmek için tüp mide ameliyatı sonrası spor yapılabilir ancak hafif dereceli olmaları gerekir. Egzersiz kabızlığı azaltmak için bağırsakları harekete geçirmeyi sağlar.

Fıtık

• Tüp mide ameliyatı öncesi ve sonrası beslenme düzeninin değişmesinden dolayı fıtık riski yaşanabilir.
• Ameliyat sonrası iç fıtık, anastomoz bölgesinde görülebilir. 
• Hastalar genellikle ani başlayan karın ağrısı ile hekime başvururlar.
• Ağrılar aralıksız olabilir ve arkaya doğru yayılabilir.
• Yemek yeme durumunda kötüleşme, kabızlık ve kusmayla birlikte bağırsak tıkanıklığı gibi semptomlar oluşabilir.
• İç fıtığın %70’i laparoskopik olarak düzeltilebilir. 

Saç Dökülmesi

• Tüp mide ameliyatı sonrası saç dökülmesi, kilo kaybının olası yan etkilerinden biridir. 
• Saç dökülmesi genellikle operasyondan 6 ay sonra başlar ve beslenme yetersizliğinden kaynaklanabilir.
• Obezite mide küçültme ameliyatı sonrası, beslenme durumunun izlenmesi için hasta düzenli olarak hekim kontrolüne gitmeli ve kan testlerini yaptırmalıdır. 
• Mide küçültme ameliyatından sonra saç dökülmesi, dengeli bir diyet ile 6 ay içerisinde durdurulabilir.
• Problemle karşılaşılması halinde hekimler saç dökülmesini engelleyecek vitamin takviyeleri reçete edebilirler.

Mide Küçültme Ameliyatı Zararları

• Mide küçültme ameliyatının hastalara sağladığı avantajları kadar dezavantajları da vardır. 
• Prosedür geri dönülemez bir işlemdir.
• Uzun vadeli vitamin eksiklikleri potansiyeline sahiptir.
• Hasta uzun süre sağlıklı beslenme planına bağlı kalmalıdır. 
• Aşırı yemek yenmesi halinde mide bulantısı ve kusma yaşanabilir. Bu ağrı veya midede gerilme gibi durumlara sebebiyet verebilir.
• Ameliyattan önce reflü sorunu yaşayan hastaların ameliyat sonrası semptomları artabilir.
• 60 yaşın üzerindeki hastalarda ölüm riski artmaktadır.

Mide Küçültme Ameliyatı Riskleri

Tüp Mide Ameliyatı Riskleri

Tüm ameliyatlarda olduğu gibi tüp mide ameliyatının da bazı riskleri bulunmaktadır. Ameliyat sırasında risklerin oluşmasını önlemek için modern tıbbın izin verdiği tüm önlemler alınmaktadır ancak bu durum bile risklerin tamamen ortadan kalkacağını garanti etmeye yetmemektedir. Tüp mide ameliyatı riskleri şu şekilde sıralanabilir:

• Kanama
• Enfeksiyon
• Tromboz (kan pıhtısı)
• Anostomoz hattından sızıntı
• Diğer organlarda hasar
• Açık cerrahiye geçiş
• Anesteziye bağlı komplikasyonlar

Gastrik Bypass Ameliyatı Riskleri

Tüp mide ameliyatı risklerine ek olarak gastrik bypass ameliyatı riskleri şu şekilde sıralanabilir:

• Karın duvarı fıtığı
• Beslenme bozukluğu
• Mide delinmeleri ve ülser
• Sindirim sisteminin tıkanması
• Safra taşları
• Dumping sendromu (midenin çok hızlı boşalması)
• Ülser
• Akciğer problemleri
• Beslenme bozuklukları (Emilim azaldığından demir, kalsiyum, çinko ve D vitamini gibi yağda çözülen vitaminler ve minerallerde protein eksikliklerine neden olabilir.)

Mide Küçültme Ameliyatı Sonrası Yapılması Gerekenler

• Mide küçültme ameliyatından sonra hasta yaklaşık 2-3 gün hastanede müşahede altında tutulur. 
• Sleeve gastrektomi sonrası beslenmeye ilk gün sıvı gıdaların tüketimiyle başlanır. 
• Hastaneden taburcu olduktan sonra yaklaşık 4 hafta boyunca yiyecekler püre haline getirilerek tüketilmelidir. 
• İlk aydan sonra katı yiyeceklere geçiş sağlanır. Lokmalar yutulmadan önce iyice çiğnenmelidir. 
• Yemekle birlikte içecek tüketimi yapılmamaya önem gösterilmelidir. Sıvı tüketimi yemekten yarım saat sonra yapılabilir. 
• Yüksek kalorili gazlı içecek ve atıştırmalıklardan kaçınılmalıdır. 
• Her gün vitamin ve mineral takviyeleri alınması önerilmektedir. 

Mide Küçültme Ameliyatı Sonrası Karşılaşılabilecek Durumlar

Mide Küçültme Ameliyatı Sonrası Sarkma

• Tüp mide ameliyatı sonrası sarkma; cildin ne kadar gerildiğine, yaşa, genetik faktörlere ve kaybedilen kilo miktarına bağlı olarak değişebilir. 
• Ameliyatı takip eden 6 ila 18 ay içerisinde vücutta değişiklik meydana gelecektir.
• Doğru beslenme, egzersiz ve sigara içmemek vücudun ciltte sarkma oluşumunun daha hızlı iyileşmesine yardımcı olabilir ancak beklenilenden fazla sarkma, cilt sıkılaştırma operasyonunu gerektirebilir.

Mide Küçültme Ameliyatı Sonrası Beslenme

• Ameliyattan sonraki haftalarda başlamak üzere diyetisyen tarafından bir beslenme planı oluşturulur. 
• 1. aşama sıvı diyetidir. Ameliyattan sonraki ilk günlerde sadece su tüketimine izin verilir. Ardından kademeli değişikliklere gidilir. Yağsız süt, ince çorba ve et suyu, kafeinsiz ve şekersiz içecekler sıvı diyetinde yer alabilir.
• 2. aşama saflaştırılmış diyettir. Yiyecekler püre kıvamına getirilerek tüketilir. Baharatlar mideyi tahriş edebilir. Bu nedenle baharat tüketiminden kaçınılmalıdır. Çekirdeksiz meyvelerden muz, şeftali, armut, ananas ve kavun gibi meyvelerin tüketimi önerilir. Domates, havuç, ıspanak ve yeşil fasulye gibi sebzeler diyete eklenir.
• 3. aşama yumuşak diyettir. Bu aşamada yumuşak ve kolayca çiğnenebilen yiyeceklere başlanabilir. Az haşlanmış yumurta, kıyma, yoğurt, balık, süzme peynir, öğütülmüş tavuk ve omlet gibi besinler yer alabilir.
• 4. aşama stabilizasyondur. Bu aşamada katı yiyecekler diyete yeniden dahil edilebilir. Yiyecekler küçük parçalara bölünmeli ve iyice çiğnenmelidir. Kızarmış yiyecekler, ekmek ürünleri, patlamış mısır, sert et ve kuru yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
• Diyet kılavuzuna uyarak sağlıksız ve aşırı yemekten kaçınmak ameliyat sonrası önemlidir. 

Tüp Mide Ameliyatı Sonrası Spor

• Ameliyattan hemen sonra egzersiz programına başlamak önerilmez. 
• Vücudun iyileşmesine izin verilir ve ilk aylarda düşük etkili egzersizlere (yürüme, esneme, derin nefes alma, basit yoga, vb.) başlanabilir.
• Uzun süre oturmaktan kaçınılmalıdır.

Tüp Mide Ameliyatı Sonrası Alkol

• Ameliyattan sonraki ilk 6 ay alkolden uzak durulmalıdır.
• Doktor onayı almadan alkol tüketimi zararlıdır. Özellikle ilk aylarda az miktar alkolün bile zehirleyici etkisi olabilir.
• Tüp mide ameliyatı sonrası sigara ise kan pıhtıları, akciğer iltihaplanması, ülser ve cerrahi yara enfeksiyonu gibi komplikasyonları %30 oranında arttırmaktadır. Kilo vermeyi engelleyebilir ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Tüp Mide Ameliyatı Sonrası Cinsellik

• Mide küçültme ameliyatı sonrası hormonlar normal seviyelerine döner. Böylece cinsellik dürtülerinde artış yaşanması beklenir.
• Kilo verme ameliyatından sonra iyileşme süresinin kişiden kişiye göre değişmesi bekleme süresini de değiştirir. 
• Bazı hastalar bir hafta veya 10 gün içinde cinsel yaşamlarına devam edebilirken bazıları 2 ila 3 hafta beklemek durumunda kalabilir. 
• Cinsel birliktelik acı ve rahatsızlığa neden olmuyorsa kaçınmak için de bir neden yoktur.