Miyaz Hastalığı

Miyaz Hastalığı Nedir?  

Miyaz hastalığı; bazı sinek lârvalarının özellikle at sineği olarak bilinen sinek larvalarının normal gelişmelerinin kısmen ya da tamamen insan vücudunda geçtiği ve tutulan yere göre hasarlara sebep olduğu bir hastalıktır. Türkiye‘de erişkin sineklerin sayısının arttığı Nisan ve Eylül ayları arasında miyaz hastalığı sıklığı artmaktadır. 

Miyaz hastalığına sebep olan sinekler sebep oldukları hasarlara, vücuda giriş şekillerine ve yaşam döngülerine göre 3 grupta toplanmaktadır:

1. Grup miyaz sinekleri; larvalarının gelişebilmesi için mutlaka canlı dokuya yerleşim göstermesi gereken aksi halde hayat döngülerini sürdüremeyen sineklerdir.
2. Grup sineklerin hayatlarını sürdürme aralığı daha geniş olup, bu sinekler yumurtalarını birkaç çeşit bozulmuş et ya da kadavra üzerine bırakarak orada çoğalma sağlayabilmektedirler. Bu gruptaki sinekler günümüzde ayrıca kangrenleşmiş ve iyileşmeyen yaraların tedavisinde de kullanılabilmektedir.
3. Gruptaki miyaz sinekleri ise; larva ya da yumurtalarının farkında olunmadan yiyecek ve içecekler ile alınması sonucu sindirim sistemi miyazına, kirli katater ya da sonda sebebi ile idrar yolu miyazına neden olan ve fazlasıyla geniş yaşama alanı bulunan türlerdir. 

Miyaz tipleri esasen larvaların insan vücudunda yerleştikleri bölgeye göre isim almaktadır:

1. Sağlam deri miyazı: Sinek larvalarının derinin içine ya da altına yerleşerek bu şekilde zarar verdiği tip olup bu zararlar; deri yüzeyinden kan emme, deri altına girilerek tüneller yoluyla larvaların göç etmesi ya da çıban gibi yaralar meydana getirme şeklinde ortaya çıkabilmektedir.
2. Yara yeri miyazı: Yaranın kurtlanması olarak da bilinen tabloda bakımsız kalan açık yaralardan giren larva ya da yerleşen yumurtalar bölgede çoğalır. Bu tablodaki larvaların bazıları sadece yaradaki ölü dokuları yerken bazıları ise ölü dokuların yanında sağlam dokuları da yiyerek çevre dokularda hasar meydana getirirler.
3. Bağırsak miyazı: Sineklerin yumurta ve larvaları ağızdan alındığı zaman genellikle midenin asidi ile ölürken bir kısmı ise ince bağırsağa geçerek burada bağırsak miyazına neden olabilir.
4. İdrar yolları ve üreme sistemi miyazı: Genellikle üstü açık uyuyan kişilerde ortaya çıkan bu tabloda sineklerin üreme ve idrar yollarının çıkışına larvalarını bırakması ile buradan vücuda giren larvalar idrar ve üreme yollarında hastalık oluşturur.
5. Göz miyazı: Sineğin uçarken larvalarını tazyikli bir şekilde göz bölgesine boşaltması sonucu göze çok sayıda larvanın yerleştiği tablodur. 
6. Ağız ve diş eti miyazı: Akıl hastaları ve şuuru yerinde olmayan yatalak hastalar başta olmak üzere daha çok ağzı açık dolaşan ve bu şekilde uyuyan kişilerde görülen ağız ve diş eti miyazında sinek larvalarını ve yumurtalarını direkt ağza bırakır. Bu tabloda başta yumuşak damak olmak üzere ağzın her yerindeki dokuları delerek bu dokulardan beslenen larvalar ağzın içine bakıldığı zaman görülebilir.
7. Burun miyazı: Larvaların burun boşluğuna girerek buraya yerleşmesi ile ortaya çıkan bir tablodur. Burun boşluğundan beyne yayılım gösterebilmesi sebebi ile oldukça önemlidir.
8. Kulak miyazı: Burun miyazında olduğu gibi beyne yayılım gösterebilen kulak miyazında larvalar kulak içine yerleşim göstermektedir.  

Miyaz Hastalığı Belirtileri Neler? 

Miyaz hastalığının belirtileri sinek yumurtalarının ve larvalarının yerleşim gösterdiği bölgeye göre değişiklik göstermektedir.

• Sağlam deri miyazında; larvaların deri altında tüneller açması sonucu izler ve çıban şeklinde yaralar görülmesi oldukça olasıdır.
• Yara miyazında ise; yara yerinin iyileşememesi ve yara yerinin kurtlanması gözlenebilir.
• Bağırsak miyazında; bulantı, kusma, iştahsızlık gibi sindirim sistemi belirtileri ile nöbet geçirme, yüksek ateş, hafıza karışıklığı gibi sınır sistemini ilgilendiren belirtiler ortaya çıkabilir.
• Göz miyazında; kısa süre içerisinde gözde yabancı cisim hissi, şişme, kızarıklık, şiddetli kaşıntı ve fotofobi (ışığa hassasiyet) gözlenir.
• Burun miyazında; burunda şişlik, kaşıntı, kanlı – cerahatli bir burun akıntısı ve baş ağrısı yaygın belirtilerdir.
• Kulak miyazında ise; kulakta şiddetli çınlama, ağrı ve iltihaplı kulak akıntısını takiben duyma kaybı sonrası tam sağırlık gözlenebilir.

Miyaz Hastalığı Nedenleri Nelerdir? 

Miyaz hastalığı; bazı sinek türlerinin larvaları ve yumurtalarının insan vücuduna çeşitli yollar ile girmesi sonucu ortaya çıkar. Hijyenik koşullarda yaşamama, hijyenik besinler ile beslenmeme sonucu sinekler yumurtalarını ve larvalarını insan vücuduna bırakır ve bu larvalar ile yumurtalar çoğalarak miyaz hastalığına neden olur.   

Miyaz Hastalığı Teşhisi

Vücutta herhangi bir yere yerleşen miyaz etkeni larvaları belirti verdikten sonra doktora yapılan başvuru sonrası doktor hastadan hasta öyküsü alarak şikayetlerin neler olduğu, ne zamandır olduğu, şikayetler öncesi etkeni kapabilecekleri şartların oluşup oluşmadığı yönünde detaylı bir bilgi edinmek isteyecektir. 

Sonrasında ise şikayetlerin oluştuğu bölgede larvaların görülmesi ile miyaz hastalığı tanısı konur. Miyaz hastalığına birden fazla sinek çeşidinin larvası neden olabileceği için etkenin tespiti için larvaların ışık mikroskobu altında incelenmesi gerekebilir.

Miyaz Hastalığı Tedavisi

Miyaz hastalığının temelini larvaların bölgeden uzaklaştırılması oluşturmaktadır. Larvaların uzaklaştırılması esnasında dokuların zedelenmemesi ve larvaların daha derinlere kaçmaması önemlidir. 

Göz miyazı tedavisinde, %3’lük kokain kullanımı ile larvaların çıkarılması kolaylaşmaktadır. Kokain damlanın damlatılması sonrası pens yardımı ile larvalar gözden çıkartılır. 

Sağlam deri ya da yara yeri miyazında; yağ, parafin, kloroform ve eterin bölgeye damlatılması larvaların solunum yapmasını önleyerek kendiliğinden yüzeye çıkmalarını sağlar. Bu sayede pens ile tutularak larvalar dokuyu zedelemeden ve larvaların derinlere kaçmasına fırsat vermeden çıkarılır. 

Burun miyazında ise beyne yayılım gösterme ihtimali fazla olduğu için hastaya genel anestezi uygulayarak tamamen uyutulması ve endoskop yardımı ile burnun ve beyne giden sinüslerin detaylı şekilde incelenerek larvaların tek tek çıkarılması daha uygundur. 

Sindirim sistemi / bağırsak miyazı tedavisinde ise hastalara antihelmintik ilaçlar ve müshil verilerek larvaların dışkı yoluyla kendiliğinden atılması desteklenebilir. 

Miyaz hastalığının tedavisi sonrası koruma amacı ile antibiyotik tedavisi uygulanmalıdır. Ayrıca hastalara tedavi sonrası larvaların gelişimini önleyen ivermektin içeren ilaçlar ile koruma desteklenmelidir. 

Miyaz Hastalığı Tedavi Edilmezse 

Miyaz hastalığı nadir gözükmekle birlikte tanısı ve tedavisi zor olabilen bir hastalıktır. Yetersiz tedavi ya da yanlış tedavi sonrası larvaların daha derinlere ulaşması ve vücuda yayılması ciddi sorunlara neden olmaktadır. 

Özellikle burun, göz ve kulak miyazında tedavi uygulanmaması sonucu larvalar beyne yayılım gösterebilir. Bunun sonucunda ise hastalar da beyin tutulumu belirtileri ve ölüm gözlenebilir. 

Miyaz Hastalığı İlaçları

Sindirim sistemi miyazının tedavisinde antihelmintik ilaçlar adı verilen solucan düşürücü ilaçlar verilerek dışkı yolu ile larvaların atılması sağlanmaktadır. Antihelmintik ilaçlar:

• Pirantel pamoat
• Albendazol
• Mebendazol
• Tiabendazol
• Piperazin

Şeklinde sıralanır.

Tedavi sonrası hastalarda gelişebilecek ikincil bakteriyel enfeksiyonlara karşı geniş spektrumlu (çok fazla bakteriye etkili) antibiyotik ilaçlar reçete edilebilir. Geniş spektrumlu antibiyotiklerden bazıları: 

• Klortetrasiklin
• Metasiklin 
• Doksisiklin 
• Demekloksiklin
• Minosiklin ‘dir

Miyaz Hastalığına Ne İyi Gelir?

Miyaz hastalığında önemli olan hijyenin sağlanması olup bulaş öncesi hijyen kurallarına uyulması oldukça önemlidir. Kulak, göz ve burun temizliğinin aksatılmaması burun, göz ve kulak miyazının önlenmesinde önemlidir. Uyurken ağzın kapalı tutulması ağız ve diş eti miyazı için önemli iken aynı şekilde vücudun örtü ile örtülmesi ise idrar yolları ve üreme sistemi miyazının önlenmesinde oldukça önemlidir.

Bebekler ve Çocuklarda Miyaz Hastalığı 

Bebekler ve çocuklarda hijyenin yeterli sağlanamaması sonucunda miyaz oluşumuna zemin hazırlanabilir. Özellikle bebeklik ve çocukluk döneminde burun tıkanıklığı sebebi ile ağız açık uyuma alışkanlığı sebebi ile ağız ve diş eti miyazı gelişimi diğer miyaz türlerine göre daha yaygındır. 

Miyaz Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir? 

Miyaz hastalığı vücutta birden fazla bölgeyi tutabilen bir hastalık olduğu için yerleştiği bölgedeki şikayetlere göre başvuru yapılması gereken doktor da değişmektedir. Gözde şiddetli ağrı, kaşıntı ve kızarıklık ile ortaya çıkan gözde miyaz hastalığı için göz hastalıkları bölümünde göz hastalıkları uzmanına, deride yerleşen larva ve yumurtaların yarattığı tahribat ile kendini gösteren deri miyazı için cildiye bölümünde cildiye uzmanına, ağızda, burunda ya da kulakta ortaya çıkan miyazı için kulak burun boğaz bölümünde kulak burun boğaz uzmanına başvuru yapılması uygun olacaktır.