Nekrotizan Enterokolit

Nekrotizan Enterokolit Nedir?

Nekrotizan Enterokolit hastalığı yenidoğan döneminde miadından önce doğan bebeklerde yani prematürelerde görülmesi sık olan ve ciddi problemler oluşturarak bebeğin yaşamını tehlikeye atabilen önemli bir hastalıktır. Yenidoğan bölümündeki hasta bebeklerde görülme ihtimali artmıştır. Buralarda görülme sıklığı yaklaşık olarak %1-5 arasındadır. Özellikle erken doğmuş bebeklerde görülme sıklığı artan mide-barsak sistemi acil hastalıklarındandır. 

Bebek ne kadar miadından önce doğmuşsa o kadar fazla sıklığı artmaktadır. Sıklıkla doğumdan sonraki ilk iki hafta içerisinde görülme ihtimali artarken daha ileri aylarda da görülme ihtimali vardır. Hastalığın görülmesinde cinsiyetin hiçbir ayrıcalığı yoktur. Kız ve erkek bebeklerde eşit oranda görülmektedir. 

Nekrotizan Enterokolit Belirtileri

Yenidoğan döneminde mide bağırsak sisteminde bozulmalarla ortaya çıkan nekrotizan enterokolitin birçok belirtisi olabilmektedir. Bu belirtiler hafif beslenme hassasiyeti olabileceği gibi daha ağır şikayetler de görülebilir. 

Çoğunlukla bebekte karında sertlik, sindirim sisteminde aksaklıklar, kusmanın olması, (nekrotizan enterokolite bağlı kusmada genel olarak safra içeriğinin görüldüğü bir kusma vardır.) bağırsak hareketindeki bozukluklara bağlı olarak ishal görülür. İshal genellikle kanlıdır. Yani dışkının içeriğinde kan vardır. 

Doktor muayenesinde de yukarıdaki belirtiler daha net bir şekilde görülür. Karındaki bu sertlik nedeniyle dokunmaya karşı hassasiyet vardır. Karın oldukça dirençlidir. Bağırsak bölgelerinde yırtılma durumu meydana gelirse buna bağlı karında muayene esnasında ele kitle gelmesi durumu görülebilir. Karın bölgesinde kızarıklıklar da görülebilecek bir diğer durumdur. 

Bebekte halsizlik göze çarpar. Ayrıca solunum sıkıntısı da görülebilir. Vücut ısısında bozulmalar da olabilir. Bebekte kan şekeri dengesizliklerine bağlı olarak kan şekeri yükselmesi(hiperglisemi) veya kan şekerinde düşüşler(hipoglisemi) görülebilir. Nekrotizan enterokolit vakaları genel olarak ani bir şekilde şikayetlerin belirdiği vakalardır. Bu nedenle genel olarak hastada ani ve sinsi bir hastalık başlangıcı görülür. 

Hastaların erken dönemde görülenlerinde çoğunlukla görülen ilk şikayetler mide bağırsak şikayetlerine bağlıdır. Özellikle de bebeğin beslenmeye karşı oldukça dirençli olması şikayeti görülür. 

Nekrotizan Enterokolit Nedenleri

Nekrotizan enterokolit hastalığı çoğunlukla prematüre yenidoğan bebeklerde görülen bir hastalıktır. Bu hastalığın ortaya çıkmasında mide-bağırsak sisteminde meydana gelecek bir kan dolaşımı bozukluğu, mide- bağırsak sistemine yerleşecek bir mikroorganizma ve buna bağlı hasar ile bebeğe erken dönemde verilecek mama ile bebeğin besin ihtiyacının karşılanmaya çalışılması durumları sorumlu tutulmaktadır. 

Yukarıda bahsedilen bu üç faktörün yani mide-bağırsak sisteminde dolaşım bozukluğunun, gastrointestinal sisteme yerleşen mikroorganizmanın ve bebeğin erken dönemde mama ile beslenmesinin hastalarda kesinlikle olması gereken risk faktörleri olmadığı ve nekrotizan enterokolit hastalığının esasının miadından önce doğum yani prematürite olduğu söylenebilir. 

Mide- bağırsak bölgesinde kan akışında bozulmaya yani mezenter iskemiye bağlı olarak görülecek nekrotizan enterokolitte neden şudur; yenidoğan döneminde özellikle kalp ve beyne yeterli kan akışının sağlanması ile bu iki organ kısmındaki organlarda kan akımında önemsenmeme diye tabir edebileceğimiz yani vücudun önceliklerine yönelerek kalp ve beyin dışı organlara kan akışında yeterli olamaması durumuna bağlı mide- bağırsak kan akışı bozuklukları nekrotizan enterokolite neden olabilmektedir. Burada yeterli kan akımının sağlanamadığı mide ve bağırsak sisteminde hasarlanmaların görülmesinin payı büyüktür. 

Mama ile beslenme yani enteral beslenme de nekrotizan enterokolit oluşumunda ciddi rol oynayan bir diğer durumdur. Özellikle prematür bebeklerde görülen nekrotizan enterokolit hastalığında ek besinlerle beslenme sonucunda anne sütü dışındaki mamalar, henüz tam gelişememiş prematüre mide- bağırsak sistemi tarafından sindirilemeyerek kalır. Bu da mikroorganizmalar için iyi bir ortam oluşturarak bakterilerin bağırsaklarda yerleşmesine neden olur. Bu durum özellikle hızlı olarak verilen mamalarda daha sık olmaktadır. Ayrıca sıvı içeriği az olup besin içeriği daha fazla olan mamalarda da bu hastalığın gelişme ihtimali daha fazladır. 

Nekrotizan Enterokolit Teşhisi

Nekrotizan enterokolit hastalığının teşhisinde çoklu teşhis yöntemleri kullanılır. Öncelikle aileden alınacak ayrıntılı bir anamnez yani hastalık hikayesi ile bebeğin doğum haftası, beslenme yöntemleri, anne sütünün kullanılıp kullanılmadığı belirlenir. Ayrıntılı bir şekilde alınacak anamnez sonrasında fizik muayene ile klinik gözlem yapılır. 

Fizik muayenede karın duvarının sertliği yani defans adı verilen tıbbi muayeneye bakılır. Ayrıca karında şişlik, karın cildinde kızarıklık, dışkılama sorunları, emmeye karşı hassasiyet gibi durumlar da gözlenebilir. Sistemik yani tüm vücut muayenesinde ise bebekte solunum sıkıntısı, saniyelik olarak solunum durması(apne) gibi durumlar görülebilmektedir. Anamnez ve fizik muayene ardından laboratuvar bulgularına geçilir. 

Laboratuvar tetkiklerinde tam kan tetkiki, biyokimya ve nefelometre tetkikleri istenir. Kan tahlilinde trombosit düşüklüğü ve WBC yüksekliği anlamlıdır. WBC, beyaz kan hücreleridir. Enfeksiyon durumunda beyan kan hücrelerinin kandaki oranı artarak enfeksiyona karşı savaşırlar. Bu nedenle nekrotizan enterokolit hastalığında da beyaz kan hücrelerinin miktarında artış gözlenir. Enfeksiyonun bir diğer parametrelerinden biri olan CRP yüksekliği de birçok olaya bağlı yükselebilir olsa da enfeksiyon durumunda yükselerek vücudun enfeksiyona karşı savaştığını gösterir. Nekrotizan enterokolitte de ince ve kalın bağırsakta enfeksiyon durumu söz konusu olduğu için CRP yüksekliği beklenir. 

Nekrotizan enterokolitteki diğer önemli teşhis basamağı görüntüleme yöntemleridir. Bebekte çekilecek karın grafisi ile karında fazla havalanan bölgelerin incelemesi yapılır. 

Nekrotizan Enterokolit Tedavisi

Nekrotizan enterokolit hastalığı tedavi edilmezse bebekte ciddi sağlık sorunları oluşturabilecek ve hatta ölüme sebep olabilecek bir durumdur. Bu nedenle teşhis edilir edilmez tedavisine başlanması oldukça önemlidir. 

Nekrotizan enterokolit hastalığı şiddetine bağlı olarak tedavi planı da değişmektedir. Evrelemesine göre yapılabilecek tedavi planlaması şöyledir;

• Evre 1’de nekrotizan enterokolit şüphesi bulunmaktadır. Bu evrede bağırsakta hafif şişkinlik, bulantı veya kusma, dışkıda gizli kan, apne yani solunumun kısa süreliğine durması, kan şekeri artış veya azalışı, vücut ısısında dengesizlik gibi şikayetler vardır. Radyolojik görüntülemede bağırsakta hafif genişlemeler görülmektedir. Bu evrenin tedavisinde nazogastrik olarak mide bağırsak içeriğinin boşaltılması ve antibiyotik tedavisi uygulanır. 
• Evre 2’de karında hassasiyet, sağ alt kadranda kitle, dışkıda gizli kan, bağırsak seslerinde azalma veya kaybolma, kalp atışında yavaşlama, solunum durması gibi şikayetleri görülür. Yapılacak radyolojik görüntülemesinde ince bağırsakta genişlemeler ve bağırsakta ileus durumu görülür. Tedavide nazogastrik olarak bağırsak sıvısının çekilmesi ve antibiyotik tedavisi uygulanır. Ayrıca tedaviye bikarbonat da uygulanır. 
• Evre 3’de karında hassasiyet ve karın sertliği görülür. Sağ alt kadranda yaygın karın iltihabı şikayeti görülür. Solunumsal asidoz, kalp atışında yavaşlama, tansiyonda düşüklük görülür. Radyolojik görüntülemesinde bağırsakta belirgin sıvı artışı, ince bağırsak genişlemeleri görülür. Tedavide mide bağırsak içeriğinin boşaltılması, antibiyotik tedavisi, kilograma 200 ml’den sıvı yüklemesi uygulanır. 
• Evre 3’de bağırsaklarda delinme durumu gözlenebilir. Bu durumda kesinlikle tedaviye cerrahi tedavi de eklenmelidir. 

Nekrotizan Enterokolit Tedavi Edilmezse

Nekrotizan enterokolit tedavisi yapılması gereken hastalıklardandır. Bağırsaklarda enfeksiyon anlamına gelen nekrotizan enterokolit tedavi edilmezse yaygın vücut enfeksiyonu yani sepsise neden olabilir. Ayrıca yaygın kanamaların gözlendiği yaygın damar içi pıhtılaşma anlamına gelen dissemine intravasküler koagülapati(DIC) gelişebilmektedir. Bu durumda bebekte organ hasarı gözlenebilir. Daha şiddetli durumlarda ise bebeğin yaşamı tehlikeye düşebilir. Bu nedenle en kısa sürede teşhisinin yapılması ve evrelemesine göre tedavi planlamasının yapılması bebeğin hasarsız olarak hastalığı atlatmasını sağlayabilir. 

Nekrotizan Enterokolit Hastalığına Ne İyi Gelir?

Nekrotizan enterokolit hastalığının gelişmesindeki en önemli risk faktörü miadından önce doğumun gerçekleşmesidir. Prematüre bebeklerde nekrotizan enterokolit riski artmaktadır. 

Hastalığın gelişiminde prematüre bebekte kullanılan mamalar da etkili olmaktadır. Özellikle anne sütü ile beslenen bebeklerde nekrotizan enterokolit riskinin azaldığı düşünülürse ilk 6 ay sadece anne sütü ile beslenmenin hastalıkların gelişmesinde ne kadar fazla koruyucu rolü olduğu anlaşılabilir. 

Bebeklerde kronik olarak görülen ishal durumunda da nekrotizan enterokolit riski görüldüğü için bebekte görülen ishalin ciddiye alınması ve derhal tedavi edilmesi gereklidir. 

Nekrotizan Enterokolit Hastalığına Ne İyi Gelmez?

Nekrotizan enterokolit hastalığında yenidoğan döneminde mama kullanımının etkisi olduğu düşünülmektedir. Mamaların özellikle hızlı olarak verilmesi bebekte henüz tam gelişmemiş bağırsak yapılarının besini sindirmesinde güçlükler görülmesine neden olur. Bu da bağırsak içerisinde bakteri gelişmesi için uygun besi ortamı oluşması anlamına gelir. Bu nedenle mama kullanımı şartsa kullanırken yavaş yavaş mamanın gönderilmesi gerekir. Ayrıca mamanın içeriği de nekrotizan enterokolit hastalığının gelişmesinde önemlidir. 

Sıvı içeriği az olup besin içeriği fazla olan yani hipertonik mamalarda nekrotizan enterokolit riski de artmaktadır. Nekrotizan enterokolit hastalığında kronik kalp rahatsızlığı da önemli bir risk faktörüdür. Doğuştan kalp hastalığı olan bebeklerin nekrotizan enterokolit açısından dikkatle gözlenmesi hastalığın gelişmesini engelleyici bir etkiye sahiptir. 

Nekrotizan Enterokolitte Kullanılabilecek İlaçlar

Nekrotizan enterokolit hastalığında kullanılabilecek ilaçların esasını antibiyotikler oluşturur. Evrelemesine göre antibiyotiğin kullanım süresi değişmektedir. Evre 1’de 3 gün süreyle antibiyotik kullanımı yeterli olabilecekken Evre 2 nekrotizan enterokolitte antibiyotik kullanım süresinin 7-10 güne çıkarılması gerekir. Evre 3 nekrotizan enterokolitte ise antibiyotik ile tedavi süreci 14 güne çıkarılır. 

Evre 2 ve Evre 3’de metabolik veya solunumsal asidoz görülme riski olduğu için tedaviye bikarbonat iyonu da eklenmelidir. Orta ve ağır nekrotizan enterokolitte kilogram başına 200 cc serum da kullanılabilir. Evre 3’de dopamin ve dobutamin gibi inotropik ajanların da kullanılabileceği unutulmamalıdır. 

Nekrotizan Enterokolit Hastalığında Ameliyat

Nekrotizan enterokolit hastalığında tedaviye cerrahi eklenmesi özellikle ağır seyirli nekrotizan enterokolit evrelerinde kullanılır. Evre 3 nekrotizan enterokolitte bağırsak segmentlerinde meydana gelecek perforasyon yani delinme durumunda bağırsak içeriği karın içine yayılarak sepsise neden olabilir. 

Bu durumda kesin olarak ameliyat uygulanması gerekir. Ameliyatta perfore olmuş bağırsak segmentinin çıkarılması gerekir. Bu işleme ileotomi veya kolotomi denir. İnce bağırsakta segment çıkarılmasına ileotomi, kalın bağırsakta segment çıkarılmasına kolotomi adı verilir.  

Nekrotizan Enterokolit için Hangi Doktora Gidilir?

Nekrotizan enterokolit özellikle yenidoğan döneminde ve prematürelerde sık gözlenen bir durumdur. Bu hastalığın gelişmesinde pek çok faktör etkili olsa da hala kabul gören en önemli nedeni miadından önce doğum yani prematüritedir. 

Nekrotizan enterokolit genellikle yaşamın ilk aylarında ortaya çıkar. İlk birkaç günde de ortaya çıkabilmektedir. Özellikle gastrointestinal sistem (mide-bağırsak) şikayetleri oluşturur. Prematüre bir bebekte meydana gelen bağırsak şikayetleri sonucunda yapılacak klinik gözlem ve tetkiklerle teşhis konulabilir. 

Nekrotizan enterokolitin bebekte oluşturacağı şikayetler özellikle karın bölgesinde sertlik ve şişkinlik, beslenme güçlüğü, karında kızarıklıklar, nefes alıp vermede zorlanma, yüksek veya düşük kan şekeri, safralı kusma gibi durumlara bağlı olarak nekrotizan enterokolitten şüphelenilebilir. Nekrotizan enterokolit için gidilmesi gereken bölüm Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları bölümüdür. 

Pediatrist tarafından değerlendirilen bebekte yapılacak tetkiklerden sonra Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları bölümünün yan dallarından olan Yenidoğan bölümünde takip ve tedavisi yapılır.