Nekrotizan enterokolit (NEC), özellikle prematüre bebeklerde görülen ve bağırsak dokusunda ciddi hasara yol açabilen bir yenidoğan hastalığıdır. Bağırsak duvarının iltihaplanması ve nekrozu (doku ölümü) ile karakterize olan bu durum, erken teşhis ve yoğun bakım gerektiren acil bir tablodur. NEC, zamanında müdahale edilmediğinde bağırsak delinmesi, sepsis gibi hayati riskler doğurabilir. Bu yazıda, NEC’in belirtileri, risk faktörleri, teşhis süreci, tedavi seçenekleri ve korunma yöntemlerini detaylıca ele alacağız.

Nekrotizan Enterokolit Kimlerde Görülür?
NEC, en sık gebelik yaşı 32 haftadan küçük doğan prematüre bebeklerde ortaya çıkar. Düşük doğum ağırlıklı (1500 gramın altında) bebeklerde risk daha yüksektir. Ancak zamanında doğan bebeklerde de nadiren görülebilir. Bağırsak mikrobiyotasının henüz gelişmemiş olması, bağışıklık sisteminin zayıflığı ve agresif enteral beslenme, NEC gelişiminde rol oynayan temel faktörlerdir.

Nekrotizan Enterokolit Belirtileri

• Karın şişliği ve gerginliği: Bebeğin karnı sertleşir ve dokunulduğunda hassasiyet artar.
• Beslenme intoleransı: Mide içeriğinin artması, kusma veya emmeyi reddetme.
• Kanlı dışkı: Dışkıda parlak kırmızı veya kahverengi kan görülmesi.
• Solunum sıkıntısı: Apne (nefes durması) veya taşipne (hızlı nefes alıp verme).
• Dolaşım bozuklukları: Ciltte solukluk, hipotansiyon ve kalp hızında düşüş.

Teşhis Sürecinde Kullanılan Yöntemler
NEC tanısı klinik bulgular, laboratuvar testleri ve görüntüleme tekniklerinin kombinasyonuyla konulur:

• Fizik muayene: Karın gerginliği ve hassasiyet değerlendirilir.
• Karın grafisi: Bağırsak duvarında gaz (pnömatozis intestinalis) veya serbest hava (perforasyon işareti) aranır.
• Kan testleri: Lökositoz, trombositopeni ve CRP yüksekliği enfeksiyon varlığını gösterir.
• Dışkı analizi: Gizli kan testi pozitif olabilir.

Nekrotizan Enterokolit Tedavi Yöntemleri
Tedavi, hastalığın evresine ve şiddetine göre değişiklik gösterir:

1. Medikal Tedavi:

   • Beslenmenin kesilmesi: Bağırsak istirahati için oral beslenme durdurulur, damar yoluyla beslenme (TPN) başlanır.
   • Antibiyotikler: Geniş spektrumlu antibiyotikler (Ampisilin + Gentamisin) enfeksiyonu kontrol altına alır.
   • Sıvı desteği: Elektrolit dengesizliği ve şok riskine karşı IV sıvılar verilir.

2. Cerrahi Tedavi:

   • Bağırsak rezeksiyonu: Nekrotik (ölü) bağırsak dokusunun çıkarılması.
   • Ostomi oluşturma: Bağırsağın karın duvarına ağızlaştırılması ile dışkının vücut dışına alınması.

Nekrotizan Enterokolitten Korunma Stratejileri

• Anne sütü ile beslenme: Anne sütü, bağırsak mikrobiyotasını destekleyerek NEC riskini %60 azaltır.
• Probiyotik takviyeleri: Lactobacillus ve Bifidobacterium türleri, prematürelerde NEC insidansını düşürür.
• Kontrollü enteral beslenme: Beslenme hızının yavaş artırılması ve aşırı hacim yükünden kaçınılması.
• İnfeksiyon kontrolü: Yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde steril tekniklere sıkı uyum.

Prematüre Bakımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Prematüre bebeklerin bağırsak sağlığını korumak için yenidoğan uzmanları tarafından geliştirilen protokoller takip edilmelidir. Beslenme programları bireyselleştirilmeli ve bebeğin toleransı dikkatlice izlenmelidir. Ayrıca, anne sütü bankalarından sağlanan donör sütü, anne sütü yokluğunda güvenli bir alternatiftir.

Nekrotizan Enterokolit Sonrası Takip
NEC atlatmış bebeklerde bağırsak darlığı (striktür), kısa bağırsak sendromu veya büyüme geriliği gibi komplikasyonlar gelişebilir. Bu nedenle düzenli pediatrik gastroenteroloji kontrolleri ve beslenme danışmanlığı önerilir.