Normal Doğum Nedir?

Normal doğum haftası 37 haftadan 42 haftaya kadardır. 37. gebelik haftasından önce doğum yapılması, bebeğin prematüre doğum olarak nitelendirilmesi anlamına gelir ve genellikle ekstra bakıma ihtiyaç duyulur. 42 haftadan uzun süren hamilelik ise uzun süreli gebelik olarak adlandırılır ve daha yüksek komplikasyon riski taşıyabilir. İkiz ve özellikle üçüz doğumların erken doğma olasılığı daha yüksektir.

Normal doğum sırasında ağrı, rahim kaslarının kasılması ve serviks üzerindeki baskı nedeniyle olur. Bu ağrı karın, kasık ve sırtta güçlü krampların hissedilmesine neden olur. Doğum sırasında diğer bir ağrıya neden olan durum, bebeğin başının mesaneye ve bağırsaklara baskı yapması ve doğum kanalı ile vajinanın gerilmesidir. Normal doğum zorlukları her kadında farklıdır. Özellikle ağrıları azaltmak için normal doğumda yapılması gerekenler, düzenli ve makul egzersiz ile kasları güçlendirme ve vücudun stresini azaltmadır.

Normal doğum acısı, hafif ve orta şiddetli kasılmalardır ve yaklaşık olarak 30 ila 60 saniye sürer. Her 10 ila 20 dakikada bir meydana gelir ve yavaş yavaş daha güçlü hale dönüşür. Normal doğum sancıları, kadından kadına hatta hamilelikten hamileliğe bağlı olarak büyük farklılıklar gösterir. Bazı kadınlarda adet kramplarına benzer, bazıları şiddetli baskı hisseder ve ishal kramplarına benzeyen güçlü dalgalanma hissettiklerini söyleyen kadınlar da vardır. Kadınların normal doğum sırasında en zor bulduğu durum her kasılmadan duyulan acı değil, kasılmaların gelmeye devam etmesi gerçeğidir.

Normal doğum bazı kadınlarda birkaç saat içinde gerçekleşirken bazılarında tüm gün veya daha uzun sürebilir. Bu durum, her kadının vücudunun doğuma farklı tepki vermesinden kaynaklanmaktadır. Normal doğum süresi, aktif doğumlarda ilk kez anne olacak kadınlarda yaklaşık 8 saat olabilmektedir. Birden fazla doğum yapmış kadınlarda ise aktif doğumun 5 saate kadar sürmesi muhtemeldir. Normal doğum anını ve süresini etkileyen faktörler arasında kasılmaların gücü, serviksin genişliği, doğum pozisyonu, bebeğin pozisyonu ve annenin ruh hali yer almaktadır.

Normal doğum dikişleri günümüzde çözülebilir dikişler aracılığıyla yapıldığından düşmez, kendi kendine 7-10 gün içinde erir. Normal bir dikiş atılması söz konusuysa bu durumda dikişlerin düşmesi 1 ayı bulabilir. Dikiş atılan bölgede kaşıntının olması normal doğum sonrası dikişlerin düştüğünün anlaşılmasını sağlayan ilk belirtidir.

Ağrısız normal doğum için ağrıyı hafifletmeye yardımcı bazı yöntemler vardır. Normal doğum nefes egzersizleri, doğum için kişiye özel en rahat pozisyonu bulmak, suda normal doğum, dikkat dağıtma teknikleri, duygusal destek ve aromaterapi, masajlar, yoga, akapunktur gibi tamamlayıcı tedaviler gibi normal doğum sırasında yapılması gerekenler kadar doğumu kolaylaştıran bu tekniklere başvurulabilir. Hamilelik boyunca egzersiz yapmak ise vücudu güçlendirmekte ve ağrı toleransını artırmaktadır. Gerek duyulması halinde hastaya ağrıyla başa çıkabilmek için epidural tavsiye edilebilmektedir.

Kadın doğum uzmanı doğum gerçekleştikten sonra bölgeyi uyuşturmak için lokal anestezi uygular ve rektuma doğru ortadan veya yandan açılan doğum dikişi (epizyotomi), çözülebilir dikiş ile kapatılır. Kesi ciltten daha derine indiyse genellikle ameliyat ile perine dikiş atılır. Kadın doğum uzmanları genellikle dikişsiz normal doğumu tercih etseler de bazı durumlarda gerekli olacağından, kesi yapılıp yapılmayacağına hastanın genel duruma göre karar verirler.

İkinci normal doğum ilk doğumdan daha kolaydır. İlk doğumdan sonra tüm kaslar, dokular ve kemikler, bebeğin aşağı inmesini kolaylaştıracak şekilde gerilmiştir. İkinci doğumda sancı ve bebeğin dünyaya geliş süresi genellikle ilkinin neredeyse yarısı kadar sürmektedir. Ayrıca annenin deneyiminden sonra ikinci doğumda daha sakin olunması ile ikinci normal doğumu daha kolay atlatmasını sağladığı bilinmektedir.

Tüp bebek gebelikleri doğal bir gebelikten farklı değildir ancak tüp bebek gebelikte normal doğum tercih edilmesinin nedeni, normal doğumda ortaya çıkabilecek bazı komplikasyonlardan kaçınmaktır. Tüp bebek ile hamile kalan kadınların 35 yaş üzerinde olması tıpkı normal doğumlarda olduğu gibi risk taşımaktadır. Bu gibi nedenlerle normal doğum yerine planlı sezaryenle doğum tercih edilmektedir.

Doğum eyleminin ilk aşamasında rahim ağzı 10 cm genişliğinde açılacaktır. Normal doğum yapacak gebelerde genişliğe ulaşana kadar doğum bekletilmesi tercih edilir. Daha kolay rahim açılması için kan akışını artıracak basit hareketler (yürüyüş veya yoga gibi) yapılabilir. Stres altında olan kadınlarda da rahim açılması gecikebilmektedir. Ruhsal rahatlama fiziksel rahatlamaya ve doğal olarak rahim açılmasına yardımcı olabilir. Ayrıca doğum sancıları sırasında suni sancı ile normal doğum ve normal doğumda vakum gibi prosedürlere de başvurulabilir.

Normal doğum sonrası dikişlerin açılması iltihaplanmayla bağdaşlaştırılır. Deri altından irin benzeri sıvı gelir ve kötü bir kokusu vardır. Normal doğum dikiş açılmasını takiben dikişlerin enfeksiyon kaptığını gösteren diğer belirtiler arasında; vajinal akıntı, rahim bölgesinde hassasiyet, yüksek ateş ve karnın alt bölgesinde ağrı sayılabilir. Normal doğum sonrası göbek toparlaması için normal doğum sonrası korse kullanımı ise1-2 gün ertelenmelidir.

Doğum yaptıktan sonra oluşan kanama, rahmin döktüğü mukoza, doku ve kanın bir kombinasyonudur. Normal doğumda kanama genellikle 10 gün sonra hafiflemeye başlar ve 6 haftaya kadar hafif kanama ve lekelenme olabilir. Bu süre içerisinde tampon kullanmak enfeksiyona neden olabilir.

Plasenta yaşlanması, plasentada yavaş ama sürekli bir kalsiyum birikimi sürecinin olduğu bir durumdur. Hamileliğin sonlarına doğru plasenta yaşlanması normaldir ancak beklenenden önce ortaya çıkarsa alışılmadık patolojik değişikliklere neden olabilir. Plasenta yaşlanması (kireçlenmesi) olması halinde bebeğin erken doğum yapma riski vardır. Bazı durumlarda bebeğin düşük riski olması nedeniyle normal doğum beklenmez. Riske girmemek adına sezaryen ile doğum yapılması zorunlu hale gelebilir.                                                                    

Doğum sancıları ve doğum sırasında bebek vajinal açıklığa ulaşmak için pelvik kemiklerden geçmelidir. Amaç, en kolay çıkış yolunu bulmaktır. Doğum kanalında pozisyonu tamamlayan bebek, pelvisten aşağıya doğru alçalır. Doğum sırasında pelvis genişlerken veya itme başladıktan sonra iniş başlar. Bu sırada bebeğin başı, çene göğse değecek şekilde aşağıya doğru esnetilir. Bebeğin başı kasık kemiğine bakacak şekilde döner ve vajinal açıklıktan görünerek önce baş ardından da üst omuz, kasık kemiğinin altından doğar. Omuzdan sonra vücudun geri kalanı genellikle sorunsuz bir şekilde çıkmayı başarır.

Vajina, bebeği esnetme ve barındırma özelliğine sahiptir. Normal doğum sonrası vajina dokusu genellikle hamilelik öncesi duruma geri döner. Bazı durumlarda ise vajina çevresindeki pelvik taban kaslarının gerilmesi sonucu vajina genişleyebilir. Bu değişiklik bebeğin ne kadar büyük olduğuna, doğum sırasındaki herhangi bir komplikasyona ve halihazırda kaç doğum yapıldığına bağlı olarak daha belirgin olabilir. Normal doğum sonrası vajina şekli düzeltmek amacıyla kegel gibi pelvik taban egzersizleri yapılabilir. Normal doğum sırasında vajina daraltma operasyonu talep etmek de mümkündür.

Normal doğum sırasında, bebeğin çıkışını kolaylaştırmak için vajina ile anüs arasındaki bölgeye kontrollü şekilde 3-5 cm uzunluğunda bir kesi atılabilir. Buna kesiye epizyotomi adı verilir. Her ne kadar anestezi altında yapılsa da anne epizyotomi işleminde bir miktar acı hissedebilmektedir.

Normal doğum sonrası dikiş bölgesinde ağrı olması beklenen bir etkidir. Ağrılı bölgeye soğuk kompres uygulamaları yaparak ağrılar hafifletmeye çalışılabilir. Normal doğum dikiş bakımı yaparak bölgenin enfeksiyon kapmasını önlemek ise oldukça önemlidir. Bölgenin temizlenmesine ihtiyaç duyulduğunda ılık su ile yıkamak ve dışkı temasından kaçınmak gerekir. Normal doğum sonrası dikiş bölgesinin iyileşmesi birkaç haftayı, ağrının azalması ise 1 haftayı bulabilir.

Gebelik sonunda doğumun normal yolla gerçekleşebilmesi için bebeğin ağırlığı en fazla 5 kg olmalıdır. Fakat ideal olan normal doğum bebek kilosu 2.5 kg ila 4 kg aralığıdır. Doğumun ne kadar kolay olacağı, yalnızca bebeğin ağırlığı ile ilgili değildir. Aynı zamanda annenin doğum kanalının genişliği ile ilgilidir. Çatı darlığı olup normal doğum yapanlarda ise vajinal doğumu güçleştiren bir etken bulunmaması etkili olmaktadır.

Ağrısız doğum olarak da adlandırılan epidural normal doğum, devlet hastanelerinde yapılmaktadır. Sağlık Uygulama Tebliği'nde yer alan bilgiye göre özel hastanelerde de SGK'lı hastalar epidural anestezi ile normal doğum yapabilir. Özel hastaneler Sağlık Uygulama Tebliği'ne göre epidural normal doğum yapanlar, SGK'lı hastalardan en fazla 2 kat fark talep edebilmektedir.

Normal doğumda bebeğin eşi olarak tabir edilen plasenta, doğumun üçüncü aşamasında yani bebeğin doğumundan sonra annenin kasılmalarının devam etmesiyle birlikte yarım saat içerisinde çıkabilmektedir. Bebeğin eşi iki farklı yöntemle çıkarılabilir. Bunlardan ilki annenin kendi çabasıyla doğmasını beslemek, diğeri ise enjekte edilen bir madde ile plasentanın ayrılmasını hızlandırarak plasentanın çıkarılmasıdır.

Hamilelik sırasında apandisit tedavisi birinci veya ikinci üç aylık dönemde olunması halinde laparoskopi uygulaması ile yapılabilmektedir. En iyi sonuçların sağlanması için cerrahi müdahale ve tedavi planlaması kadın doğum uzmanı ile birlikte yapılır. Vakaların çoğunda sezaryen genellikle gerekli değildir. Bununla birlikte hastalığın şiddetine, komplikasyonlara ve sağlık duruma göre kişiden kişiye göre değişebilir.

Hamilelikte fıtığa birden fazla bebek taşımak, önceki hamileliklerde zorlu normal doğum yapmak, daha önce fıtık geçirmek ve obezite gibi durumlar neden olabilmektedir. Göbek fıtığı olan kadınların çoğu normal ve sağlıklı bir doğum yapabilir. Hekim fıtığın şiddetine bağlı olarak doğumun normal mi yoksa sezaryen mi olması gerektiğine karar vermektedir.

Hemoroid, gebelik döneminde kadınlarda sıklıkla görülen bir durumdur. Bunun sebebi vücutta kan hacminde ve toplardamar basıncındaki artıştır. Toplardamarın artan basıncı, anüs bölgesinde varis oluşumunu beraberinde getirir. Fakat çok nadiren hemoroid normal doğuma engel teşkil eder. Hamilelik sürecinin ve sonrasının daha az ağrılı ve kanamalı geçmesi için hemoroid tedavisi, geç döneme bırakılmamalıdır.

Normal doğum korkusunu yenmek için hamileliğin erken döneminde konuyla ilgili hekimin veya ebenin bilgilendirilmesi önemlidir. Böyle bir durumda annenin normal doğum hemşirelik bakım planı ve desteği kapsamında korkuları aşmayı sağlayacak eğitimler alması sağlanır. Normal doğum korkusuna neden olabilecek faktörler değerlendirilerek bir çözüm yolu aranabilir. Normal doğum korkusu halinde genellikte tıbbi yardım, eğitim, sosyal destek ve kendi kendine yardım stratejileri kullanılarak konu ele alınmaktadır.

Kalça çıkığı bazı durumlarda normal doğumu engelleyebilir. Eğer kalça çıkışı gerekçesiyle küçük yaşlarda ameliyat olunduysa, yüksek ihtimalle pelvisin çıkışı etkilenmemiştir. Fakat düşük ihtimalle de olsa pelvisin çıkışının daralmasına neden olabilecek bir operasyon geçirilmiş olabilir. Sonuç olarak röntgen incelenerek pelvisin durumuna göre normal doğum veya sezaryen tercih edilebilir.  

Evet, normal doğumda kordon bağlanır. Artık çocuk sahibi olmayı planlamayan çiftlerde normal doğum sonrası kadınların fallop tüpleri bağlanabilir ve kalıcı bir uygulamadır. Normal doğumdan sonra kordon bağlanması hormonları etkilemez, adet dönemlerini değiştirmez veya menopoza neden olmaz.

Bebeğin kafasının büyük olması, normal doğuma engel olabilir. Bazı durumlarda doktorlar anne karnındaki bebeğe doğum sürecinden önce müdahalede bulunabilir veya yalnızca sezaryen uygulanabilir. Bebeğin kafasının büyük olması durumunda, annenin ve bebeğin sağlığı için genellikle sezaryen doğum tercih edilmektedir.

Rahmin ters olması durumu retrovert uterus olarak adlandırılır. Rahmin ters olması,çift rahimde normal doğumda olduğu gibi doğuma engel değildir. Eğer rahmi ters olan kadın hamile kalırsa gebeliğin ilerleyen aşamalarında, rahmin büyümesi neticesinde uterus olması gereken pozisyonuna gelir. Bu dadoğumun sezaryen veya vajinal (normal doğum) olarak gerçekleşebilmesine bir sınırlama getirmez. Çift rahim durumunda ise durum biraz daha farklıdır. Bebeğin rahme sığmaması gibi bir durumla karşılaşılması halinde düşük riski vardır. Çift rahim durumunda kontroller neticesinde doğum yöntemine karar verilir.

Normal doğumun mesane ve bağırsak sorunlarına neden olması halinde cinsel ilişki ağrılı olabilir. Genel olarak normal doğum sonrası cinsel ilişki 6 hafta boyunca önerilmemektedir. Doğumla birlikte gelişen enfeksiyon, kanama ve ağrı riski iki hafta sonra azalır. Perinede yırtılma gibi durumlar söz konusu olduğunda ise normal doğum sonrası cinsel ilişkinin daha fazla ertelenmesi gerekebilir.

Hamilelik döneminde dokuz aydan fazla süre adet döngüsü durur. Normal doğumdan sonra 3 ila 10 hafta içinde adet görmeye başlanabilir ancak emzirmenin devam ettiği sürece adet görme emzirmeyi bırakana kadar devam edebilir. Bunun nedeni, vücudun anne sütü yapmasına neden olan hormonun, vücudun adet döngüsünü kontrol eden hormonları üretmesini engelleyebilmesidir. Adet dönemi bu süreçte başlamamış olsa bile, normal doğumdan 3 hafta sonra bile hamile kalmak mümkündür.

Evet, astım hastası normal doğum yapabilir. Çok nadiren astımlı kadınlar gebelik sırasında astım atağı geçirir. Gebelik sürecinde hafif ve orta şiddetli astımı olan kadınların kontrolleri, normal kadınlardaki gibidir.  Bu süreçte kullanılan ilaçlar varsa gebe kalınmadan önceki düzeninde kullanılmalıdır.

Yumurtalık kistleri genellikle erken taramalarda görülür ve genellikle basit kistlerdir. Laparoskopik yöntemlerle vücuttan uzaklaştırabilirler. Kist ameliyatı olanlarda normal doğumu engelleyecek herhangi bir sorun bulunmamaktadır.

Kan pıhtılaşması olan ve kan sulandırıcı iğne kullanan gebelerde sezaryen doğum sonrası kanama ve damarda kanın pıhtılaşması riski daha yüksek görülmektedir. Genel anestezi altında yapılması ise riskleri daha fazla artırmaktadır. Normal doğuma göre kan pıhtılaşması olan annelere normal doğum önerilmektedir. Normal doğumda epidural kullanılması durumunda ise her iki yöntem de risk bakımından farklılık göstermemektedir.

Kolostrum, vücudun ürettiği ilk süttür. Göğüslerde hamileliğin yaklaşık 12-18 haftasında gelişir ve doğumdan sonraki ilk birkaç gün içinde üretilir. Normal doğum sonrası ilk saat içinde bebeği emzirme olasılığı yüksektir ancak her normal doğumda süreç aynı değildir. Bazen sütün gelmesi 6 saati bulabilmektedir. Başlangıçta süt miktarı az olsa da bebeğin ihtiyacıyla aynı orantıda olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Bebek doğduktan ve değişen hormonların da etkisiyle bebek emme eylemini gerçekleştirdikçe kan akışı artacak ve hacim yükselecektir. Normal doğum ayrıca bir ila dört ay arasında emzirme süresini arttırmayı da sağlayabilir.

Sezaryen doğumdan sonra normal doğum düşünüldüğünde iki gebelik arasındaki süre önemli olmaktadır. Sezaryenden sonra normal doğum yapabilmek için gerekli kriterleri taşıyan kadınların, ilk doğumdan sonra 2-2,5 yıl ara verdikleri takdirde normal doğum yapma şansları vardır. Bu süre beklenmiş olsa bile bebeğin 9. aydaki ağırlığı, bebeğin pozisyonu ve pelvisin yeterli genişlikte olması gibi durumlar da göz önünde bulundurularak yani sezaryen sonrası normal doğum riskleri değerlendirilerek normal doğuma karar verilmektedir.