Oksimetre, kandaki oksijen doygunluğunu (SpO2) ve nabız hızını ölçen tıbbi bir cihazdır. Özellikle solunum veya dolaşım problemi olan hastaların takibinde, ameliyat sonrası izlemde ve COVID-19 gibi hastalıklarda oksijen seviyelerinin değerlendirilmesinde kritik rol oynar. Bu cihaz, invaziv olmayan bir yöntemle parmak, kulak memesi veya ayak tabanına yerleştirilerek anlık ölçüm sağlar.

Oksimetrenin Çalışma Prensibi
Oksimetre, hemoglobinin oksijenlenme derecesini belirlemek için ışık emilimini kullanır. Cihazın sensörü, iki farklı dalga boyunda (kırmızı ve kızılötesi) ışık yayar. Oksijenli hemoglobin ile oksijensiz hemoglobin bu ışıkları farklı şekilde emer. Sensör, bu emilim farkını analiz ederek SpO2 değerini hesaplar. Normal SpO2 seviyesi %95-100 arasındadır. %90’ın altındaki değerler hipoksi (oksijen yetersizliği) olarak kabul edilir ve acil müdahale gerektirebilir.

Oksimetrenin Kullanım Alanları

• Solunum Hastalıkları: KOAH, astım, pnömoni ve COVID-19 gibi hastalıklarda oksijen seviyesinin izlenmesi.
• Cerrahi Süreçler: Ameliyat sırasında ve sonrasında anestezi komplikasyonlarının önlenmesi.
• Kronik Hastalıklar: Kalp yetmezliği veya uyku apnesi olan hastaların evde takibi.
• Sporcu Performansı: Yüksek irtifa antrenmanlarında oksijen kullanım verimliliğinin ölçülmesi.

Doğru Ölçüm İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler
Oksimetreden güvenilir sonuç almak için cihazın doğru kullanılması şarttır. Parmak ucuna takılan sensörün temiz ve oje/nem olmadan kullanılması gerekir. Ölçüm sırasında elin sabit tutulması ve hareket edilmemesi hata payını azaltır. Soğuk ortamlarda periferik dolaşım yavaşlayabileceğinden ölçüm öncesi ellerin ısıtılması önerilir. Ayrıca, cilt rengi koyu olan bireylerde cihazın yanlış düşük değer gösterme ihtimali unutulmamalıdır.

Oksimetre Türleri ve Özellikleri

• Parmak Tipi Oksimetreler: Taşınabilir, kullanımı kolay ve evde izlem için idealdir.
• El Tipi Oksimetreler: Hastane ortamında kullanılan, ekranı büyük ve veri kaydı yapabilen modellerdir.
• Sürekli İzlem Cihazları: Yoğun bakım ünitelerinde kullanılan, nabız ve SpO2’yi sürekli takip eden sistemlerdir.

Oksimetrenin Avantajları ve Sınırlamaları
Oksimetrenin en büyük avantajı, kan alınmadan anlık ölçüm yapabilmesidir. Ancak karbonmonoksit zehirlenmesi gibi durumlarda yanıltıcı yüksek SpO2 değerleri gösterebilir. Ayrıca, şok veya ciddi anemi durumlarında dokulara yeterli oksijen taşınamadığı halde SpO2 normal çıkabilir. Bu nedenle klinik bulgularla birlikte değerlendirme yapılmalıdır.

Oksimetre Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?
Cihaz seçerken doğruluk oranı, pil ömrü ve ekran okunabilirliği öncelikli kriterlerdir. FDA onaylı cihazlar tercih edilmeli, özellikle kronik hastalığı olanlar doktorlarına danışarak uygun modeli seçmelidir. Bazı akıllı saatlerde bulunan oksimetre fonksiyonları ise tıbbi cihazlar kadar hassas olmayabilir.

Oksimetrenin Pandemi Dönemindeki Rolü
COVID-19 salgını sırasında evde hasta takibi için oksimetre kullanımı yaygınlaşmıştır. Hastalar, SpO2 düşüşünü erken fark ederek hastaneye başvurma konusunda bilinçlenmiştir. Özellikle sessiz hipoksi (hasta kendini iyi hissederken SpO2’nin düşük olması) durumunda bu cihazlar hayat kurtarıcı olabilmiştir.

Oksimetre Bakımı ve Temizliği
Cihazın sensör kısmı alkollü mendille silinmeli, suya temas ettirilmemelidir. Uzun süre kullanılmayacaksa piller çıkarılmalıdır. Kalibrasyon gerektiren modellerde üretici talimatlarına uyulmalıdır.