Oligüri, vücuttaki idrar üretiminin anormal derecede azalması durumunu ifade eder. Yetişkinlerde genellikle günde 400 ml’den az idrar çıkışı olarak tanımlanır. Bu durum, böbrek fonksiyonlarının bozulduğuna veya vücutta sıvı dengesizliğine işaret edebilir. Oligüri tedavi edilmediğinde böbrek yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlara yol açabileceğinden, belirtilerin erken fark edilmesi ve uzman doktor kontrolü büyük önem taşır.
Oligüri Belirtileri
- Günde 400 ml’den az idrar çıkışı
- İdrar renginde koyulaşma veya bulanıklaşma
- Halsizlik ve baş dönmesi (dehidrasyona bağlı)
- Ayaklarda, bacaklarda veya yüzde şişlik (ödem)
- Yüksek tansiyon
- Nefes darlığı (sıvı birikimine bağlı)
Oligüri Nedenleri
Oligüri, temel olarak prerenal, renal ve postrenal nedenlerle ortaya çıkabilir:
-
Prerenal Nedenler:
- Şiddetli dehidrasyon (ishal, kusma, aşırı terleme)
- Kan kaybı veya şok
- Kalp yetmezliği (böbreklere yetersiz kan akışı)
-
Renal Nedenler:
- Akut böbrek hasarı (ilaç toksisitesi, enfeksiyon)
- Kronik böbrek hastalığı
- Glomerülonefrit (böbrek iltihabı)
-
Postrenal Nedenler:
- İdrar yolu tıkanıklığı (taş, tümör)
- Prostat büyümesi
- Mesane fonksiyon bozuklukları
Teşhis Yöntemleri
Oligüri tanısı için öncelikle altta yatan nedenin belirlenmesi gerekir. Bu süreçte şu adımlar izlenir:
- Fizik Muayene: Ödem, tansiyon ölçümü ve karın muayenesi.
- İdrar Testleri: İdrar dansitesi, protein veya kan varlığı.
- Kan Testleri: BUN, kreatinin, elektrolit düzeyleri.
- Görüntüleme: Böbrek ultrasonu veya BT ile tıkanıklık araştırması.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi, oligüriye yol açan nedene göre planlanır:
-
Prerenal Nedenlerde:
- Dehidrasyon durumunda damar yoluyla sıvı replasmanı.
- Kan kaybı varsa kan transfüzyonu.
-
Renal Nedenlerde:
- Böbrek hasarına yol açan ilaçların kesilmesi.
- Diyaliz (ileri böbrek yetmezliği durumunda).
-
Postrenal Nedenlerde:
- İdrar yolu tıkanıklığını gidermek için stent yerleştirme veya cerrahi.
- Prostat büyümesine yönelik ilaç tedavisi.
Korunma İçin Öneriler
- Günlük 2-2.5 litre su tüketmek.
- Aşırı tuz ve proteinden kaçınarak böbrek yükünü azaltmak.
- Kan basıncını ve kan şekerini düzenli kontrol ettirmek.
- İdrar yolu enfeksiyonlarını zamanında tedavi ettirmek.
Hangi Durumlarda Acil Doktora Başvurulmalı?
- İdrar çıkışının 12 saatten uzun süre kesilmesi.
- Nefes darlığı, bilinç bulanıklığı veya göğüs ağrısı eşlik ediyorsa.
- Şiddetli karın ağrısı veya idrarda kan görülmesi.
Oligüri, basit bir sıvı kaybından ciddi böbrek hastalıklarına kadar geniş bir yelpazede nedenlere sahip olabilir. Bu nedenle belirtiler ortaya çıktığında vakit kaybetmeden bir üroloji veya nefroloji uzmanına başvurmak hayati önem taşır.