Omuz ameliyatı, omuz eklemindeki yapısal bozuklukların, yaralanmaların veya kronik ağrıların tedavisinde başvurulan cerrahi bir yöntemdir. Rotator manşet yırtıkları, donuk omuz, tekrarlayan çıkıklar veya artrit gibi durumlarda hastanın yaşam kalitesini artırmak için planlanır. Bu yazıda, omuz ameliyatı türlerini, olası riskleri ve iyileşme sürecini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Omuz Ameliyatı Hangi Durumlarda Gereklidir?
Omuz ameliyatı, konservatif tedavilerin (fizik tedavi, ilaçlar) yetersiz kaldığı durumlarda önerilir. Rotator manşet tam kat yırtıkları, kemik çıkıntıları (impingement), labrum yırtıkları veya omuz ekleminde ileri derecede kireçlenme (osteoartrit) ameliyat kararını şekillendiren başlıca nedenlerdir. Ayrıca, tekrarlayan omuz çıkıkları veya travma sonrası kırıklar da cerrahi müdahale gerektirebilir.

Omuz Ameliyatı Türleri

• Artroskopik Cerrahi: Minimal invaziv bir yöntemdir. Küçük kesilerden eklem içine sokulan kamera ve aletlerle yırtık tamiri, kemik çıkıntılarının temizlenmesi veya labrum onarımı yapılır. İyileşme süresi açık cerrahiye göre daha kısadır.
• Açık Cerrahi: Büyük yırtıklar veya kompleks kırıklarda tercih edilir. Omuz eklemine direkt erişim sağlanarak protez yerleştirme veya kemik grefti uygulanabilir.
• Omuz Protezi (Artroplasti): İleri derecede kireçlenme veya avasküler nekroz durumlarında eklem yüzeyleri protezle değiştirilir. Total veya kısmi protez seçenekleri mevcuttur.
• Stabilizasyon Ameliyatları: Tekrarlayan çıkıklarda eklem kapsülü veya labrum onarımı ile stabilite sağlanır.

Ameliyat Öncesi Hazırlık ve Değerlendirme
Ameliyat öncesinde detaylı fizik muayene, MRG veya tomografi gibi görüntüleme yöntemleriyle patoloji netleştirilir. Hastanın genel sağlık durumu (diyabet, kalp hastalığı) değerlendirilerek anestezi riski hesaplanır. Sigara kullanımı varsa bırakılması önerilir, çünkü sigara iyileşmeyi yavaşlatır.

Omuz Ameliyatının Riskleri ve Komplikasyonlar

• Enfeksiyon: Cerrahi kesi bölgesinde kızarıklık, ateş veya akıntı ile kendini gösterir. Antibiyotik tedavisi gerektirebilir.
• Sinir Hasarı: Nadiren görülse de brakial pleksus sinirlerinin zedelenmesi geçici uyuşukluğa yol açabilir.
• Kanama ve Hematom: Özellikle kan sulandırıcı kullanan hastalarda dikkat edilmelidir.
• Donuk Omuz: Cerrahi sonrası hareket kısıtlılığı gelişebilir, fizik tedavi ile önlenir.

Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci
İlk 72 saat ağrı ve şişliği azaltmak için soğuk kompres uygulanır. Kol askısı kullanımı 3-6 hafta arasında değişir. Fizik tedavi, 2. haftadan itibaren eklem hareket açıklığını artırmak ve kas gücünü geri kazandırmak için başlar. Tam iyileşme süresi ameliyat türüne göre 3-6 ay arasında değişir. Örneğin, artroskopik rotator manşet tamirinde 4. aydan itibaren spor aktivitelerine dönüş mümkünken, protez ameliyatlarında bu süre 6 ayı bulabilir.

Fizik Tedavinin Rolü
Fizik tedavi programları, omuz esnekliğini ve stabilitesini geri kazandırmak için kritiktir. İlk 6 hafta pasif hareketlerle başlanır, sonrasında direnç egzersizlerine geçilir. Manuel terapi ve ultrason tedavisi gibi yöntemler iyileşmeyi hızlandırır.

Günlük Yaşamda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Ameliyat sonrası ilk 6 hafta ağır kaldırmaktan kaçınılmalıdır. Dirseği vücut hizasının üzerine kaldırmak (örneğin, saç tarama) doktor onayı alınana kadar ertelenmelidir. Yüzme gibi düşük etkili sporlar, 3. aydan sonra önerilir.

Teknoloji ve Yenilikçi Tedaviler
Robotik cerrahi ve biyolojik tamir yöntemleri (PRP, kök hücre) omuz ameliyatlarında giderek daha fazla kullanılıyor. Özellikle genç hastalarda doku iyileşmesini hızlandırmak için bu yöntemler tercih edilebiliyor.