Omuz Ameliyatı

Omuz Ameliyatı Nedir?

Omuz ameliyatı, omuz eklemi ve bu eklemin içerdiği yapılarda meydana gelen sorunların diğer yöntemler ile tedavi edilemediği durumlarda uygulanan cerrahi girişimlerdir. Omuz eklemi 3 eksende hareket edebilen, insan vücudunun hareket kabiliyeti en yüksek eklemlerinden biridir. Bu özelliği ile nispeten karmaşık bir yapıya sahiptir. Omuz problemleri ağrılara, hareket kısıtlılığına ve kuvvet kaybına sebep olabilmektedir.

Omuz Ameliyatı Çeşitleri Nelerdir?

Omuz ameliyatları uygulanacak işlemin türüne göre birçok farklı çeşide sahiptir. Farklı yapıların cerrahileri farklı isimlerle anılmaktadır. Ancak ameliyat tekniği bakımından fark yaratan temelde 2 çeşit omuz ameliyatı vardır: Artroskopik ve açık cerrahi.

Açık Omuz Ameliyatı

Açık omuz ameliyatında cilt ve cilt altı dokular neşter yardımıyla kesilerek sorun yaratan omuz bölgesine ulaşılır. Dokulara gerekli işlemler uygulanır ve hasar onarılır. Ardından yara dikişlerle kapatılarak ameliyat tamamlanır.

Artroskopik Omuz Ameliyatı

Artroskopi omuz eklemi sorunlarının tespit ve tedavi edilmesinde kullanılan minimal invaziv cerrahi tekniğidir. İşlem için fiber optik kamera ve özel kateterler kullanılmaktadır. Kapalı omuz ameliyatı olarak da adlandırılmaktadır. Kamera cilt yüzeyinden açılan küçük kesilerden eklem içerisine ilerletilir. Eklem kapsülü içerisinde kalan bölge detaylı olarak görüntülenebilir. Ek bir girişim uygulanması gerekiyorsa başka bir kesiden kalem şeklindeki özel kateterler eklem içine ilerletilir. Küçük kesiler üzerinden gerçekleştirilen operasyonda kanama oranı düşük, iyileşme süresi ise kısadır.  

Omuz Ameliyatı Kimlerde Uygulanır?

Cerrahi müdahale ile tedavi edilmesi gereken bazı omuz sorunları şu şekildedir:

Omuz Sıkışma Sendromu

Omuz sıkışma sendromu omuz ağrısına sebep olan en sık sebeptir. Eklem içerisinde kolu kaldırmaya yarayan kasların tendonlarının kemik yapılar arasında sıkışmasına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu durum eklem içerisindeki yastıkçıklarda ve kas tendonunda iltihaba yol açmaktadır. Sürekli kolunu kaldırarak çalışanlarda, ev kadınlarında, yüzme ve voleybol gibi sporlarla uğraşanlarda sık karşılaşılan bir durumdur. Artroskopik olarak gerçekleştirilen ameliyat ile tendona bası yapan omuz üst kemiği (akromion) gevşetilir. Yeterli boşluğun oluşturulması amacıyla kemikten küçük parçaların çıkarılması gerekebilir.

SLAP Yırtığı

Pazıyı oluşturan biceps kasının tendonu omuz ekleminden geçerek kürek kemiğinin eklemi oluşturan yüzeyine yapışır. Bu bölgede SLAP adı verilen Y şeklinde 2 başlı bir yapı bulunmaktadır. Kolun ani çekilme hareketi, kol üzerine düşme gibi durumlar SLAP yırtıklarına sebep olabilmektedir. 40 yaş üzeri toplumun %40’ında görülen bu durum artroskopik olarak tedavi edilebilir. Hafif yırtıklarda bölgenin temizlenmesi tekrar kaynama için yeterli olmaktadır. Ancak ciddi yırtıklarda özel tekniklerle tendonun dikilmesi gerekmektedir.

Ciddi SLAP yırtığı hareket kabiliyetini olumsuz etkilemektedir. Ameliyat sonrasında askıda kalma süresi 2-4 haftayken, aktif hareketlerin yapılması ise 12 haftayı bulmaktadır. Bu süre zarfında fizik tedavi uygulamalarına erken dönemde başlanmalıdır.

Omuz Çıkığı

Omuz eklemi kol ve kürek kemiği arasında topun yuvaya oturması şeklinde bir yapıya sahiptir. Çeşitli sebeplere bağlı olarak kol kemiğinin baş kısmının eklem kapsülü ve çevre dokuları parçalayarak yuvasından ayrılması omuz çıkığı olarak adlandırılmaktadır 

Omuz çıkıkları artroskopik olarak tedavi edilebilmektedir. Tedavide ilk seçenek çıkık sonrası omuzu tekrar stabilize etmek amacıyla uygulanan “Bankart Tekniği”dir. Bu teknikle 3-4 mm’lik bir vida kemiğe yerleştirilir ve kapsülün yırtılan kısmı bu vidaya tutturulur. 

Tekrarlayan omuz çıkıklarının sebebi bu yapıların gevşekliği olabilir. Sürekli hale gelen çıkıklar kas ve sinir yapılarına zarar verebilmektedir. Bu amaçla eklemin yuvaya girip çıkmasını engellemek amacıyla eklem çevresinde bulunan kapsül artroskopik yöntemlerle sıkılaştırılır.

Donuk Omuz

Omuz eklemini çevreleyen kapsül yapısı sıkışıp kasılmasına bağlı olarak omuz hareketleri kısıtlanır. Donuk omuz olarak adlandırılan bu durum omuzda geçmeyen bir ağrı ve tutukluk hissi ile kendini göstermektedir. Omuz yaralanmalarının ikinci en yaygın sebebidir. 

Donuk omuz genellikle cerrahi tekniklere gerek kalmadan tedavi edilmektedir. Ancak bu tedavilerin yetersiz kaldığı kişilerde cerrahi uygulanmalıdır. Donuk omuz ameliyatı artroskopik olarak omuz eklemini çevreleyen kapsülün gevşetilmesini ve yapışıklıkların giderilmesini kapsamaktadır. Omuz ameliyatı sonrası fizik tedavi hareket kabiliyetinin tam geri döndürülmesi açısından büyük öneme sahiptir.

Rotator Manşet Yırtığı

Kol kemiği ile kürek kemiği ve göğüs arasında bağlantıyı, omuz eklemini stabilitesi ve hareketini sağlayan kas ve tendon grubuna Rotator manşet adı verilmektedir. Zorlanmaya ve ani harekete bağlı olarak ortaya çıkan rotator manşetleri omuz cerrahisinde en sık karşılaşılan durumlar arasında yer almaktadır. 

Küçük çaplı yırtıkların tedavisinde artroskopik teknikler kullanılarak ölü doku temizlenir ve tendonun tekrar birleşmesi sağlanır. Daha ciddi yırtıklarda ise artroskopi yetersiz kalacağından dolayı açık cerrahi teknikleri kullanılır. Birkaç cm’lik bir kesi açılarak omuz eklemine ulaşılır. Ölü dokular temizlenir ve tendonun kol kemiğine tutunması sağlanır. 

Omuz Artriti

İlerleyen yaş, travmalar ve romatizmal hastalıklara bağlı olarak eklem yüzeyini kaplayan kıkırdak dokularda aşınma meydana gelir. Durumun ilerlemesi durumunda kemikler birbirine temas eder hale gelir ve düzensiz çıkıntılar oluşur. Bu duruma osteoartrit daha yaygın kullanılan ismi ile kireçlenme adı verilmektedir. Kireçlenme ağrı ve omuz hareketlerinde kısıtlılığa sebep olmaktadır. 

Artrite bağlı olarak ileri derece ve geri dönüşümsüz kıkırdak ve kemik hasarı ortaya çıkması durumunda çözüm omuz protezidir. Omuz protezi eklemi oluşturan yapıların özel metal ve yastıkçıklardan üretilerek kemik başlarına sabitlenmesi işlemidir. Kol kemiği başına metal bilye, kürek kemiğine ise bilyeye uygun bir soket yerleştirilir. Omuz protezi eklemin iki yüzü için uygulandığında tam protez, yalnızca kürek kemiği veya kol kemiği için uygulandığında ise kısmı protez olarak adlandırılır.

Biseps Tendon Sorunları

Kolun ön yüzünde bulunan pazı yani biseps kası, iki ana lif demetinden oluşmaktadır. Bu kaslardan birinin tendonu omuz boyunca uzanarak kürek kemiğine tutunur. Omuz hareketleri için önemli bir yapı olan biseps kasının uzun tendonu omuz yaralanmalarında kopabilir veya hasarlanabilir. 

Biseps tendon hasarı artroskopik olarak tedavi edilebilmektedir. Bir diğer tedavi seçeneği ise tendonu omuz bölgesinden çekerek kola tutunmasını sağlamaktır. Bu yöntemin kas gücü olumsuz etkileyebileceği öngörülmektedir. 

Omuz Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Omuz Ameliyatına Hazırlık

Omuz ameliyatına hazırlık süreci diğer cerrahi prosedürlerden farklı değildir. Ameliyat öncesi hazırlık sürecinde:

• Hastaya uygulanacak operasyonun belirlenmesi amacıyla detaylı görüntüleme yöntemleri ile inceleme yapılır. Gerekli görülürse cerrahi dışında tedavi yöntemleri denenebilir.
• Ameliyat kararı alınan hastanın kullandığı ilaç ve diğer maddeler incelenir. Özellikle kan sulandırıcılar gibi kanamaya eğilim oluşturabilecek ilaçların kullanımının bir hafta öncesinden kesilmesi gerekir.
• Ameliyat günü önceki gece yarısından itibaren besin alımının kesilmesi gerekmektedir. Sindirim sisteminin boşalması anestezi uygulaması için gerekliliktir.
• Hastaya özel diğer hazırlık süreçleri ameliyat öncesinde hastaya bildirilecektir.

Ameliyat

Operasyon günü ameliyat önlüğünü giyerek hazırlanan hasta ameliyathaneye alınır. Son bilgilendirmeler yapılacak ve ameliyatla ilgili açık bir onay belgesi imzalatılacaktır. Ardından anestezi hazırlıkları, damar yolu açılması ve hasta bulgularının monitörize edilmesi adımları gelir. Omuz ameliyatı genellikle genel anestezi altında uygulanmaktadır. 

Hastanın uykuya dalmasının ardından uygulanacak operasyona yönelik girişimler gerçekleştirilir. Genellikle ilk seçenek artroskopik olarak ameliyatı tamamlamaktır. Ancak artroskopik olarak gerçekleştirilemeyen durumlarda açık cerrahi tekniklerinin kullanılması gerekecektir. Eklem bölgesine ulaşılır ve sorunun kaynağına yönelik girişimlerde bulunulur. Kas yırtıkları, tendon hasarları veya kırıklar düzeltilir. Ardından kesiler dikilerek kapatılır. 

Ameliyat sonrasında uyanma odasına alınan hasta sağlık ekipleri tarafından kontrol altında tutulur. Omuz eklemi hareketli bir yapı olduğundan dolayı ameliyat sonrasında alçı, atel veya askılar ile sabitlenmesi gerekebilir.

Omuz Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Omuz ameliyatının türüne göre hasta aynı gün taburcu edilebileceği gibi birkaç gün hastanede gözetim altında tutulabilir. Omuz eklemi çok hareketli olduğundan ameliyat bölgesinin zarar görmesi oldukça kolaydır. Bundan dolayı hekimin tavsiyelerine özenle riayet edilmelidir.

Ağrılar

Omuz ameliyatı sonrası ağrı ve şişlik görülmesi beklenen durumlar arasında yer almaktadır. Anestezinin ve hastanede uygulanan analjezinin etkisinin ortadan kalkması ile ağrı şiddetlenmeye başlayacaktır. Bu durumda hekim tarafından reçete edilen ağrı kesiciler kullanılabilir. Ağrının ameliyattan sonraki günlerde daha şiddetlenmesi durumunda hekime başvurmak gerekebilir. 

Günlük Yaşam

Ameliyat sonrası kol genellikle 4-6 hafta süreyle askıda kalacaktır. Ancak ameliyattan birkaç gün sonra günlük yaşantınıza dönebilirsiniz. Evdeki basit işlerinizi tek elinizle halledebilir, hafif egzersizler yapabilir ve araç kullanabilirsiniz.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

Günlük esneme ve güçlendirme egzersizleri ameliyattan sonra hareket ve kas gücü bakımından en iyi sonucun elde edilmesi açısından önemlidir. Omuz ameliyatı sonrası egzersizleri uzman fizyoterapist ve ortopedi hekimi tarafından hastanın ihtiyaçlarına yönelik belirlenmektedir. Kas ve tendonların doğru şekilde yerleşmesi, yapışıklıkların giderilmesi ve esnekliğin sağlanması egzersiz programlarının en önemli hedefleri arasındadır. Genellikle erken dönemde hastane ortamında başlayan pasif hareket egzersizleri ameliyattan sonraki birkaç ay boyunca devam etmektedir.

İyileşme

Omuz ameliyatı sonrası iyileşme süresi ameliyatın türüne, uygulanan tekniğe ve kişinin özelliklerine göre farklılık göstermektedir. Sıkışma tedavileri sonrası genç hastalar hızlı bir şekilde günlük hayatlarına dönebilirken ilerlemiş yaşlarda uygulanan omuz protezinin tam anlamıyla iyileşmesi birkaç ay sürebilir.

Omuz Ameliyatı Riskleri Nelerdir?

Uygun şartlarda modern tekniklerle gerçekleştirilmiş de olsa her ameliyatın bazı riskleri bulunmaktadır. Omuz ameliyatı sonrası hasta bakımı ve rehabilitasyon uygulamaları risklerin en aza indirilmesine yardımcı olur. Omuz ameliyatı olanlar ameliyat sırasında ve sonrasında şu risklerle karşılaşabilir:

• Genel anestezi altında gerçekleştirilen birçok ameliyatın ortak risklerinden biri akciğerin bir bölümünün sönmesidir. Akciğer zarları altında hava birikmesi durumunda ortaya çıkan sönme enfeksiyon gelişme riskine sahiptir. Antibiyotik tedavisi gerekebilir.
• Cerrahi operasyonların bir diğer önemli riski ise kanın bacak toplardamarları içerisinde pıhtı oluşturmasıdır (Derin Ven Trombozu). Bu pıhtılar koparak akciğer damarlarında tıkanıklığa sebep olabilir.
• Ameliyattan kesilen bölgelerden ameliyat sırasında veya sonrasında kanamalar meydana gelebilir. 
• Ameliyat sonrası omuz fonksiyonlarında düzelme görülmeyebilir. Bu durum ameliyatın başarısızlığı anlamına gelmektedir.
• Eklem içerisinden geçen sinir hasarına bağlı olarak kolun ön yüzünde hissizlik ve duyu kaybı görülebilir.
• Cilt bütünlüğünün bozulması enfeksiyonlara sebep olabilir. Yara bölgesinde enfeksiyon gelişiminin yanı sıra eklem enfeksiyonu ortaya çıkabilmektedir. Bu durum ilaç tedavisi ve ek cerrahi girişimler gerektirecektir.
• Omuz eklemi çevresinde şişlik görebilir. Genellikle kendiliğinden ortadan kalkması beklenen şişliğin şiddetlenmesi durumunda ortaya çıkabilecek eklem sıkışmalarını düzeltmek amacıyla ek tedaviler gerekebilir.
• Tendon hasarlarının çok ciddi olması durumunda tedavi yetersiz kalabilir ve sorun tekrarlayabilir.
• Sigara içen hastalarda göğüs enfeksiyonu ve pıhtılaşma sorunlarına bağlı olarak ciddi kalp, akciğer sorunları ortaya çıkabilir.
• Ameliyat omuz bölgesindeki ağrıları geçirmeyebileceği gibi uzun süreli ve şiddetlenen ağrılara sebep olabilmektedir.