Ooferektomi, kadın üreme sisteminde yer alan yumurtalıkların (overlerin) cerrahi yöntemle çıkarılması işlemidir. Bu ameliyat, kanser tedavisi, kistlerin kontrol altına alınması veya genetik risklerin azaltılması gibi farklı klinik durumlarda tercih edilir. İşlemin tek veya çift taraflı olarak uygulanabilmesi, hastanın yaşı ve tıbbi gereklilikler doğrultusunda karar verilmesini sağlar.

Ooferektomi Neden Yapılır?

• Yumurtalık Kanseri: Tümörün yayılımını önlemek için etkilenen yumurtalık ve çevre dokular çıkarılır.
• İyi Huylu Kistler: Büyüyen veya patlama riski olan kistlerin alınması.
• Endometriozis: Yumurtalıklarda oluşan endometriyal dokuların neden olduğu ağrı ve komplikasyonların giderilmesi.
• BRCA Mutasyonu: Genetik yatkınlık nedeniyle meme/yumurtalık kanseri riskini azaltmak için koruyucu amaçlı.
• Hormon Dengesizliği: Polikistik over sendromu (PKOS) gibi durumlarda semptom kontrolü.

Ameliyat Türleri ve Teknikleri
Ooferektomi, hastanın klinik durumuna göre iki farklı teknikle gerçekleştirilebilir:

1. Açık Ooferektomi: Karın bölgesine yapılan kesi ile yumurtalıkların direkt görüş altında çıkarılması. Geniş tümörler veya yapışıklık durumlarında tercih edilir.
2. Laparoskopik Ooferektomi: Minimal invaziv bir yöntemdir. Küçük kesilerden sokulan kamera ve cerrahi aletlerle işlem tamamlanır. İyileşme süreci daha hızlıdır.

Ameliyat Öncesi Hazırlık Süreci
Hastaların ameliyat öncesinde detaylı bir jinekolojik muayene ve görüntüleme tetkikleri (ultrason, MRI) yaptırması gerekir. Kan sulandırıcı ilaçların kesilmesi, enfeksiyon riskine karşı antibiyotik profilaksisi ve anestezi değerlendirmesi standart hazırlık adımlarıdır. Menopoz öncesi dönemdeki hastalara, ameliyatın hormonal etkileri hakkında detaylı bilgilendirme yapılmalıdır.

Ameliyat Sonrası İyileşme ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

• İlk 48 Saat: Ağrı kesicilerle kontrol edilebilen hafif karın ağrısı ve şişkinlik normaldir.
• Fiziksel Aktivite: İlk hafta ağır kaldırmaktan ve yoğun egzersizden kaçınılmalıdır.
• Hormon Replasman Tedavisi (HRT): Çift taraflı ooferektomi yapılan premenopozal hastalarda östrojen takviyesi gerekebilir.
• Kontroller: Dikişlerin alınması ve enfeksiyon belirtilerinin izlenmesi için 7-10 gün sonra kontrol randevusu planlanır.

Ooferektominin Potansiyel Riskleri ve Komplikasyonlar
Her cerrahi işlemde olduğu gibi ooferektominin de bazı riskleri bulunur. Enfeksiyon, kanama veya anesteziye bağlı alerjik reaksiyonlar genel riskler arasındadır. Özellikle çift taraflı ameliyatlarda erken menopoz, kemik erimesi (osteoporoz) ve kalp-damar hastalıkları riski artar. Ayrıca, mesane veya bağırsak yaralanmaları gibi nadir komplikasyonlar gelişebilir.

Hormonlar Üzerindeki Etkileri ve Uzun Vadeli Yönetim
Yumurtalıkların alınması, östrojen ve progesteron üretiminin ani düşmesine neden olur. Bu durum, sıcak basması, gece terlemeleri ve vajinal kuruluk gibi menopoz semptomlarını tetikleyebilir. HRT ile semptomlar kontrol altına alınabilir ancak meme kanseri öyküsü olanlarda bu tedavi uygun olmayabilir. Kemik sağlığını korumak için kalsiyum takviyeleri ve D vitamini önerilir.

Alternatif Tedavi Seçenekleri Ne Zaman Düşünülmeli?
Kanser şüphesi olmayan genç hastalarda yumurtalık koruyucu cerrahi (kist eksizyonu) veya ilaç tedavileri önceliklendirilebilir. BRCA mutasyonu taşıyanlar için düzenli tarama programları (transvajinal ultrason, CA-125 testi) ile risk yönetimi sağlanabilir.

Hasta Deneyimleri ve Psikolojik Destek
Ameliyat sonrası dönemde hormon dalgalanmalarına bağlı duygusal değişimler (anksiyete, depresyon) görülebilir. Psikolojik danışmanlık ve destek grupları, bu süreçte hastaların yaşam kalitesini artırmada etkilidir.