Ortopedik Dizlik Nedir?

Diz eklemi çeşitli nedenlerden dolayı deformasyonlara maruz kalabilmektedir. Bunun sebebi, diz ekleminin vücut ağırlığının en fazla bindiği eklem olmasıdır. Spor yaralanmaları, travmatik olaylar, bölgesel zorlanmalar, menisküs yırtılmaları, bağ zorlanmaları, tendinit vb. rahatsızlıklar diz eklemlerinin hasar görmesine sebebiyet verebilir. Bu tür vakalarda diz ekleminde, bölgeye binen yükü azaltmak ve oluşması muhtemel ödemi önlemek amacıyla kişinin rahatsızlığına uygun dizlikler kullanılabilir. Bu dizliklerin tümüne ortopedik dizlik denir.

Ortopedik Dizlik Ne İşe Yarar?

Ortopedik dizlik, dizinde herhangi bir rahatsızlığı olan kişiler için şu etkilere sahiptir:

• Geliştirilmiş stabilite: Ortopedik dizlikler, ağırlığı eklemin hasarlı bölgelerinden uzaklaştırarak, ağrıyı ve rahatsızlığı azaltmaya yardımcı olur.
• Aktivite sırasında oluşan şişkinliği azaltma: Bazı ortopedik dizlik türleri, artritli kişiler için aktivite sırasında oluşan şişliğin azaltılmasına yardımcı olabilecek kompresyon sağlar.
• Basıncı azaltma: Diz kapağının veya ayak bileği kemiğinin altında zayıflayan eklemler varsa, bu eklemlerin üzerine etkiyen basıncı azaltmaya ve rahatsızlığı gidermeye yardımcı olabilir.
• Güven: Bazı durumlarda ortopedik dizlik kullanmak ve ekstra destek sağladığını bilmek, günlük aktiviteleri gerçekleşmek için kişiye daha fazla güven verebilir. 

Ortopedik Dizlik Hangi Durumlarda Kullanılır?

Ortopedik dizlik kullanımını gerektiren çok fazla durum vardır. Ameliyat sonrası iyileşme sürecini hızlandırmak, spor aktivitelerinde yaralanmayı önlemek ve çeşitli nedenlerle ortaya çıkan diz ağrılarını kontrol altında tutmak ortopedik dizlik kullanımının ana amaçlarındandır. Ayrıca aşağıdaki nedenlerden dolayı ortopedik dizlik kullanımı önerilebilir:

• Artrit ve diğer yapısal diz problemleri olan kişilerin aktif bir şekilde günlük aktivitelerini yerine getirmeye yardımcı olabilir. Zayıflamış kemik dokularının zarar görmesini engelleyebilir ve büyük bir yaralanmayı takiben iyileşme dönemine destek sağlamak için kullanılabilir.
• Egzersiz sırasında dize destek olması amacıyla kullanılabilir. Dizin yaralanacağı en yaygın durumlardan birisi yoğun egzersizlerdir. Özellikle egzersizlerden önce ısınma aşamasında dize binen yükü azaltarak yaralanmaları önleyebilir.
• Duruşu iyileştirmek için dizlik kullanılabilir. Kas ve iskelet sistemi sorunları olan kişilerde dizdeki bağları ve eklemleri hizalama, kişinin yürüyüş şeklini düzeltme gibi etkileri bulunmaktadır. 
• Ameliyat sonrasında diz ekleminin hareketsiz hale getirilmesine olanak sunabilir. 
• Yoğun spor aktivitelerinde kullanılan bazı gelişmiş dizlikler, dizlere hem yanal hem de tıbbi destek sağlayabilir ve diz dönmesini sınırlayarak yaralanmaların önüne geçebilir. 
• Fonksiyonel dizlikler, hasarlı bağların yerini alacak şekilde tasarlanmaktadır. Örneğin bir çapraz bağ yırtığı (ACL) olan veya ameliyat geçirmemiş hastaların belirli aktivitelerini gerçekleştirebilmelerine imkan tanımak için dizlik önerilebilir. 

Ortopedik Dizlik Çeşitleri

Ortopedik dizlikler, yapılarına, diz eklemini sarma biçimlerine, üretildikleri malzeme türüne ve daha birçok farklı kritere göre isimlendirilirler. Dizlik kullanmayı düşünenler ilk olarak ne amaçla kullanmak istediklerine, dizliklerin diz eklemindeki rahatsızlıklara ne gibi çözümler sunduğuna ve en önemlisi doktorun önerilerine göre bir seçim yapması gerekir.

Ortopedik dizlik seçimi yapılırken, 1 ila 3 arasında değişen koruma seviyelerine bakılmalıdır. Seviye 1 hafif, seviye 2 orta, seviye 3 ise yüksek seviye grubu anlamına gelir.

• Seviye 1 ortopedik dizlikler, diz için en az desteği sağlayan, diz kılıfı gibi esnek olan türdür. Aktif olarak kullanıldığında ağrıların kontrol altına alınmasını sağlayabilir ve hafif ila orta düzeyde destek için idealdir.
• Seviye 2 ortopedik dizlikler, seviye 1'e göre daha iyi koruma sağlar fakat seviye 1 kadar esnek değildir, sınırlı hareketlere imkan tanır. Bağ dengesizlikleri ve tendinit ile ilişkili ağrılar için hafif ila orta derecede diz desteği sunar.
• Seviye 3 ortopedik dizlikler menteşeli dizliklerdir. Diz için maksimum desteği sunar fakat hareket sınırlılığı minimum seviyededir. Seviye 1 ve seviye 2 dizliklere göre daha ağırdır. Ameliyattan sonra iyileşme sürecinde, diz hareketinin sınırlandırılması gerektiğinde kullanılabilirler. 

Menteşeli Dizlik

Ön, arka ve yan çapraz bağ yaralanmaları gibi ciddi durumları bulunan hastalar için ideal bir ortopedik dizlik türüdür. Ameliyat sonrası koruma ve stabilite sağlamak için kullanılabilir. İyileşmenin ilk aşamalarında menteşeli ortopedik dizlikler, sorunlu bağların daha kötüye gitmesini önlemek ve korumak için önerilebilir. Yaralanma sonrası hastalar için kullanılmalarına rağmen, diz yaralanmaları olan ve hafif aktivite gerçekleştirmeyi düşünen sporcular için de kullanılabilmektedir. Menteşeli dizliğin en büyük dezavantajı, yanda bulunan sert çubuklar nedeniyle rahatsız hissedilebilmesidir.

Slip-On Ortopedik Dizlik (Basit Ortopedik Dizlik)

Teknik olarak diz korseleri şeklindedir. Dizlere sıcaklık ve destek vermek, ağrı ve şişliği yönetmeye yardımcı olmak için giyilebilen, elastik tipte bir malzemeden yapılmıştır. Herhangi bir kayış, menteşe, vb. malzeme bulunmayan basit yapılı dizlik türüdür. Temel olarak diz eklemine kompresyon sağlamak için tasarlanmış olup, diz ekleminde kan dolaşımını artırmaya yardımcı olur. Daha çok hafif ve orta dereceli eklem ve kas yaralanmalarında kullanılabilir.

Slip-on dizlik korseleri, menteşeli dizliklerdeki gibi hareketi kısıtlamaz, bu nedenle azaltılmış bir hareket aralığı olmadan ek koruma elde edilebilir. Pek çok hasta, menteşeli dizlikten daha rahat, daha az hacimli ve çok daha hafif olduğundan; ciddi yaralanmaların daha düşük seviyede olduğu durumlar için basit ortopedik dizlikleri kullanmayı tercih etmektedir.

Patellofemoral Dizlik

Diz kapağına destek sağlamak için tasarlanmış dizliklerdir. Bu tür dizliklerin patellofemoral ağrı sendromu gibi durumlarda kullanılması önerilmektedir. İki tür patellofemoral dizlik çeşidi vardır, bunlar:

• Kapalı patellar halkalı ortopedik dizlik: Bu tip dizlik, diz kapağına ekstra sıcaklık ve rahatlık sağlamak için tasarlanmıştır. 
• Açık patellar halkalı ortopedik dizlik: Kullanılan malzemeye, tipine, bantlı veya bantsız oluşuna, vb. kriterlere bağlı olarak çeşitli alt türleri vardır. Elastik diz desteği, diz sargısı (neopren dizlik) gibi yaygın olarak kullanılan açık patellar halkalı dizliklerden bahsedilebilir. 

Bu iki türün dışında, daha zayıf yapıdaki diz eklemine veya patellaya destek sağlamak amacıyla kullanılan basit kayış tipi ortopedik dizlikler de mevcuttur.

Fonksiyonel Ortopedik Dizlik

Yaralanma nedeniyle diz eklemindeki hasarlar için destek sağlayan bir çeşit ortopedik dizlik türüdür. Osteoartrit semptomlarından mustarip olanlarda dizleri stabilize etmek, ağrıyı ve eklemdeki ek erozyonu azaltmak için fonksiyonel dizlik kullanılabilir. Fonksiyonel ortopedik dizlik faydalarından birisi de mevcut yaralanmanın daha da kötüleşmemesi için spor aktivitelerinde koruyucu bakım olarak da kullanılabilir olmasıdır. Genellikle belirsiz bir süre giyilebileceğinden rahatlık çok önemli bir kriterdir.

Profilaktik Ortopedik Dizlik

Futbol, basketbol, vb. spor aktiviteleri sırasında diz eklemlerini desteklemek ve korumak için tasarlanmış ortopedik dizlik türleridir. Elastik diz desteği ve fonksiyonel diz desteği, profilaktik ortopedik dizlik türlerinden en çok tercih edilenleridir.

Rehabilitatif Ortopedik Dizlik

Rehabilitatif ortopedik dizliklerin, diz eklemine destek sağlama, diz ekleminde şiddetli bir spor yaralanması veya diz ameliyatından sonra iyileşme sürecini hızlandırma amacıyla kullanılması önerilmektedir.