Osteonekroz, kemik dokusunun kan akışının kesilmesi sonucu ölümü olarak tanımlanan ciddi bir ortopedik sorundur. Genellikle kalça, diz ve omuz gibi büyük eklemleri etkileyen bu durum, erken teşhis edilmediğinde eklem deformitesi ve fonksiyon kaybına yol açabilir. Bu yazıda, osteonekrozun nedenlerini, belirtilerini, teşhis yöntemlerini ve güncel tedavi seçeneklerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Osteonekrozun Nedenleri ve Risk Faktörleri
Osteonekroz gelişiminde en yaygın risk faktörleri arasında uzun süreli kortikosteroid kullanımı, aşırı alkol tüketimi ve travmatik yaralanmalar yer alır. Kortikosteroidler, kemik beslenmesini sağlayan damarlarda daralmaya neden olarak dokunun ölümünü tetikleyebilir. Alkolizm ise yağ metabolizmasını bozarak kemik iliğinde yağ birikimine ve dolayısıyla kan akışının engellenmesine yol açar. Bunların yanı sıra lupus, orak hücre anemisi ve radyoterapi gibi faktörler de osteonekroz riskini artırır.

Osteonekroz Belirtileri
Hastalığın erken evrelerinde semptomlar hafif olabilir, ancak zamanla şiddetlenir:

• Etkilenen eklemde geçmeyen ağrı (özellikle hareketle artan)
• Eklem hareket açıklığında kısıtlılık
• Oturma veya yürüme sırasında kalça bölgesinde keskin batma hissi
• İleri evrelerde eklemde şişlik ve deformite

Teşhis Yöntemleri
Osteonekrozun teşhisi için klinik muayene ve görüntüleme teknikleri birlikte kullanılır:

• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Erken evrede kemik dokusundaki değişiklikleri tespit etmede altın standarttır.
• Röntgen: İleri evrelerde kemik çökmesi veya kollapsı görülebilir.
• Kemik Sintigrafisi: Kan akışı azalmış bölgeleri belirlemek için nadiren kullanılır.

Tedavi Seçenekleri
Tedavi yaklaşımı hastalığın evresine ve etkilenen bölgeye göre değişir:

• Erken Evre Tedavileri:

  • İlaç Tedavisi: Kan akışını artıran bifosfonatlar veya antikoagülanlar.
  • Fizik Tedavi: Eklem hareket açıklığını korumaya yönelik egzersizler.
  • Hiperbarik Oksijen Tedavisi: Dokuların oksijenlenmesini iyileştirir.

• İleri Evre Tedavileri:

  • Çekirdek Dekompresyon: Kemikte delikler açılarak basıncın azaltılması.
  • Kemik Grefti: Sağlıklı kemik dokusunun nakledilmesi.
  • Eklem Protezi: İleri derecede harap olmuş eklemlerin cerrahi olarak değiştirilmesi.

Osteonekrozu Önleme Stratejileri
Risk faktörlerini minimize etmek, osteonekroz gelişimini önlemede kritik rol oynar. Kortikosteroid kullanımı gereken durumlarda doz mümkün olduğunca düşük tutulmalı ve tedavi süresi kısa olmalıdır. Alkol tüketiminin sınırlandırılması ve düzenli egzersiz yapılması kemik sağlığını destekler. Ayrıca, kemik yoğunluğunu korumak için kalsiyum ve D vitamini takviyeleri önerilebilir.

Yaşam Tarzı ve Beslenme Önerileri
Sağlıklı bir diyet, kemik metabolizmasını destekleyerek osteonekroz riskini azaltabilir. Süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler ve somon gibi kalsiyum ve D vitamini kaynakları tüketilmeli. Sigara kullanımı damar sağlığını olumsuz etkilediğinden bırakılmalıdır. Düzenli yürüyüş ve yüzme gibi düşük etkili egzersizler eklem sağlığını korumaya yardımcı olur.