Patella Çıkığı

Patella Çıkığı Nedir?

Patella çıkığı; patella kemiğinin herhangi bir nedenle bulunduğu bölgeden sağa ya da sola kayması sonucu gelişen durumdur.

Patella kemiği; dizin ön kısmında bulunan, uyluk kaslarının kasılıp gevşemesinde esas rol oynayan kemiktir. Uylukta bulunan kasların devamı olan tendonlar patella kemiğinde sonlanır, bu sayede kişide bacak hareketleri sağlanmış olur.

Patella kemiği uyluk kemiği ile bacak kemikleri arasında bulunur. Bu yüzden yürüme ve koşma gibi hareketlerde çok önemli fonksiyonlara sahiptir. Patellanın bulunduğu bölgeden kayması durumunda diz kapağı kayması gelişir. Bu durum çoğunlukla travmaya bağlı gelişebileceği gibi pek çok nedene bağlı olarak da oluşabilir.

Patella çıkığı aniden gelişen ve bacak hareketlerini ciddi derecede etkileyen bir durum olduğu için acil tanı konulması ve tedavi edilmesi gereken hastalıklardandır.

Patella Çıkığı Tipleri Nelerdir?

Patella çıkığında sınıflandırma; patellanın hareketine ve bulunduğu bölgeden ayrılma miktarına bağlı olarak yapılır. Buna göre patella çıkığı ikiye ayrılır. Bu çıkık türleri: 

• Subluksasyon: Patellanın eski yerinden tam olarak ayrılmadığı, yarı çıkıklardır.
• Dislokasyon: Patellanın eski yerinden tümüyle kayarak başka bir yere geçmesi sonucu oluşan çıkık türüdür.  

Patella Çıkığı Belirtileri Nelerdir?

Patella kemiği dizin hemen ön bölgesinde bulunan, kilolu insanlarda bile kolaylıkla palpe edilebilen (dokunulunca hissedilebilen) bir kemiktir. Patella kemiğinin bu kadar yüzeyel olması; patella çıkığında oluşan semptomların teşhis edilebilirliğini arttırır. Patella çıkığında en sık görülen belirtiler; 

• Diz Kapağı Bölgesinde Ağrı: Diz bölgesinde ağrı patella çıkığının en sık görülen belirtisidir. Özellikle akut(ani gelişen) patella çıkıklarında hastada birdenbire ciddi bir diz ağrısı oluşur. Oluşan bu diz ağrısı yürüme ve dizi bükme gibi hareketlerle artar.
• Diz Kapağı Bölgesinde Şişlik: Patella çıkığında patellanın yerinden oynaması; patellanın etrafını saran bağ dokularının harabiyete uğramasına neden olur. Bunun sonucunda bu bölgede aniden bir şişlik gelişebilir. Şişlik hastada bacağın kan akımını etkileyecek düzeyde şiddetli olabilir.
• Diz Kapağında Morluk Oluşumu: Özellikle tam çıkınla sonuçlanan patella çıkığında patellanın hareketi; patellanın yüzeyini kaplayan cildin altındaki yüzeyel kapiller damarların yırtılmasına neden olur. Bu damarlarda gelişen yırtıklar cilt altına kanar, bu durum hastanın cildinde morluk oluşumu olarak yansır.
• Hareket Kısıtlılığı: Patella kemiği; diz ekleminin hareketinde çok önemli role sahiptir. Bu kemikte gelişen yarı çıkık veya tam çıkık durumlarında diz ekleminin hareketi etkilenir. Ayrıca hastada var olan diz kapağı ağrısı da hastanın hareket etmesini engeller.
• Patellanın Normal Yerinden Kayması: Patella çıkığına sahip hastalar çoğunlukla hekime diz kapağı kemiklerinin kaydığını belirterek başvurur. Özellikle tam çıkık gelişen patella kemiklerinde kayma oldukça belirgindir. Hastada bazen kaymanın gözlemlenmesi için hastaya diz kıvırma manevraları uygulanabilir. Bu sayede patellaya tutunan bağlar gevşetilerek patellanın hareketinin gözlemlenmesi sağlanır.

Patella Çıkığı Nedenleri Nelerdir?

Patella çıkıkları çoğunlukla ani olarak gelişen, hastada çok ciddi diz kapağı ağrısına ve diz kapağı şişliğine neden olan; bu yüzden de acil olarak hekime başvuru gerektiren bir durumdur. Diz kapağı çıkığına yol açan nedenin bulunması; diz bölgesindeki diğer yapıların zarar görüp görülmediği hakkında fikir edinilmesini sağlar.

Patella çıkıklarına yol açan en sık neden Travma durumudur. Özellikle trafik kazaları, diz üzerine düşme, yürürken aniden diz burkulması gibi durumlar patella çıkığının sık rastlanılan Nedenleri arasındadır.

Patella çıkıklarına yol açan bir diğer etken Spor Kazaları durumudur. Özellikle koşma ve hareket üzerine kurulu futbol, basketbol, voleybol gibi sporlarda ani diz hareketleri sonucu patella çıkığına rastlanılabilir. Spor kazalarında çoğunlukla bağ yaralanmaları da patella çıkığına eşlik eder.

Patella Çıkığı Teşhisi

Patella kemiği diz bölgesinde oldukça yüzeyel olarak seyrettiği için; patellada gelişecek herhangi bir durum çabuk tanı alabilir. Ancak hastada tam olmayan çıkık bulunduğunda; patella tamamen normal olarak muayene edilebilir. Bu durum hastada görüntüleme yöntemlerinin kullanımının önemini belirtir. Patella çıkığının teşhisinde kullanılan yöntemler;

• Anamnez: Anamnez; hastanın hastalığı hakkında yaşadığı şikayetleri hekime dile getirmesi durumudur. Diz kapağı çıkığı yaşayan hastalar sıklıkla; ani gelişen diz ağrı, diz kapağı bölgesinde oluşan şişlik, diz kapağında morluk, hareket kısıtlılığı, yürürken boşluğa basma gibi semptomlardan yakınırlar. Hekim hastanın bu şikayetlerini dinler, şikayetlerin ne zaman geliştiğini, bu şikayetlerin yürüme ya da fiziksel aktiviteyle ilişkisini, hastanın travmaya maruz kalıp kalmadığını sorgular. Ardından fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede hekim hastanın dizini uzatmasını ister. Bu durumda diz kapağının hareketini değerlendirir. Ardından hastanın diz kapağını hareket ettirecek şekilde dizin kıvrılmasın sağlar. Patella çıkığı olan hastada diz kıvrıldığı zaman patellanın yana kayması tanı koydurucudur. Ancak hastada bulunan çıkığın şiddetinin belirlenmesi için görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Bazen hastalarda çıkık tam olarak gelişmez, sublukse çıkık oluşur. Bu durumda hastanın muayenesi tamamen normal olabilir, hatta hastaya yanlışlıkla bağ yaralanması teşhisi de konulabilir. Bunun önüne geçilmesi için hekimler genellikle bağ dokularını da gösteren görüntüleme yöntemlerine başvurur.
• Direkt Grafi: Direkt grafi; X ışınlarının dokulara çarpıp geri dönmesi sonucu sert doku ve organların görüntülenmesini sağlayan bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntemle hastada patella kemiğinin boyutları, yüzeyel görünümü ve konumu belirlenebilir. Ancak bu yöntem dizdeki bağ dokusu yapıları hakkında fikir vermez.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): Bilgisayarlı tomografi de direkt grafiye benzer şekilde X ışınlarının kullanılıp görüntünün oluşmasını sağlayan bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem direkt grafiden daha güçlü bir yöntem olduğu için; kemik yapıları çok daha iyi bir şekilde gösterir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Manyetik rezonans görüntüleme manyetik alanın dokulara çarpması ve geri dönmesi sonucu özellikle yumuşak dokuların çok iyi görüntülenmesini sağlayan bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem; özellikle diz kapağı çıkığına eşlik eden bağ ve kas yaralanması gibi durumların teşhisinde kullanılan yöntemdir. Eklem içi ve diz içi yapıların oldukça iyi bir şekilde görüntülenmesini sağlayan bu yöntem; radyasyon barındırmadığı için hastalarda güvenle kullanılabilir. 

Patella Çıkığı Tedavisi Nelerdir?

Patella çıkığı çoğunlukla aniden gelişen; şiddetli diz ağrısı ve diz şişliğine neden olan bir durumdur. Bu yüzden acil tanı konulup tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Patella çıkığının tedavisi yaralanmanın şiddetine göre belirlenir. Öncelikle çıkık gelişmiş ve redükte olmamış (yerine oturtulmamış) patella çıkığında hekim tarafından Redüksiyon işlemi yapılır. Bu işlemle hekim çıkan patellanın eski yerine getirmeyi amaçlar. Bu işlemden sonra hastalarda çoğunlukla Korse Tedavisi uygulanır. Bu tedavide amaç hastada redükte edilen patellanın yeniden kaymasını engellemektir. Yaklaşık 6-7 hafta kadar kullanılan korseler hastada çıkığın tümüyle yerine oturmasını sağlar.

Korse tedavisinden sonra hastalara Fizik Tedavi Uygulamaları yapılmalıdır. Patella çıkığı fizik tedaviye oldukça iyi yanıt veren bir durumdur. Fizik tedavide uygulanan patella çıkığı egzersizleri; hastada yerine oturtulan patellayı saran kas ve bağ yapılarının güçlendirilmesini sağlar. Burada uygulanan egzersizler; diz kıvırma, diz germe, dizi sağa sola döndürme gibi dizin hareketlerinin gelişmesini sağlayan egzersizlerdir.

Patella çıkığı yaşayan hastalarda çıkığa bağlı gelişen ağrı semptomunu önlemeye yönelik Medikal Tedavi uygulaması yapılabilir.

Patella Çıkığı Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Patella çıkığı çoğunlukla ani olarak gelişen, buna bağlı olarak da acil tanı ve tedavi gerektiren bir hastalıktır. Hareket sisteminin en önemli eklemi olan diz ekleminin yapısına katılan patella kemiğinde gelişebilecek herhangi bir durum; bu eklemin hareketlerini ciddi derecede etkileyeceği için, hastalarda erken tanının önemi mühimdir.

Patella çıkığı tedavi uygulanmadığında; hastada var olan çıkık hareket kısıtlılığına neden olur. Belli bir süre sonra hastanın yürüdüğü mesafe kısalır. Bu durum hastanın yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler.

Patella çıkığında tedavi uygulanmadığında hastada sürekli diz ağrısı, diz şişliği ve yürürken boşluğa basma gibi semptomlar gelişir. Bu semptomlar hastanın yaşamını oldukça olumsuz yönde etkiler.

Patella çıkığında çıkık redükte edilip düzeltilmezse; hastada patellanın eklem yüzünde kıkırdak harabiyeti ortaya çıkar. Bu durum ilerleyen dönemde diz kireçlenmesi (osteoartrit) oluşumuna neden olur.

Patella çıkığı zamanında tedavi edilmezse; hastada ilerleyen süreçte gelişebilecek bağ dokusu hasarlarına zemin hazırlar. Ayrıca hastada tekrarlayan patella çıkıklarına da neden olabilir.

Patella Çıkığında Kullanılan İlaçlar

Patella çıkığı ani olarak gelişen, hastada çok ciddi ağrı semptomuna yol açan bir hastalıktır. Bu yüzden erken tanı ve tedavi esasına dayanan bir hastalıktır. Patella çıkığının tedavisinde uygulanan tedavi yöntemlerinin yanında ağrı semptomunu geçirmeye yönelik olarak da medikal tedavi yöntemlerine başvurulur.  

Burada en sık Ağrı Kesici İlaçlar (Non Steroid Antiinflamatuar İlaçlar) kullanılır. Bu ilaçlar içerik olarak parasetamol, ibuprofen, naproksen, diklofenak, asetilsalisilik asit gibi maddeleri barındırır. Bu ilaçlar ağızdan (oral) alındığı için en sık görülen yan etkileri sindirim sistemine ait bulantı, kusma, ishal, kabızlık gibi semptomlardır. Bunun yanında daha nadir olarak baş dönmesi, baş ağrısı, halsizlik gibi semptomlara da yol açabilir. Görülen bu yan etkiler hastayı ciddi derecede etkiliyorsa; ilaca ara verilmeli ve hekimle irtibata geçilmelidir.

Patella Çıkığında Hangi Doktora Gidilir?

Patella çıkığı ile esas olarak ilgilenen; hastalığa tanı koyan ve gerekli tedaviyi uygulayan bölüm Ortopedi ve Travmatoloji bölümüdür. Ortopedi hekimi hastanın şikayetlerini dinler, hastayı muayene eder, gerekli tetkikleri uygular ve hastalığın tanısını koyar. Ardından hasta için en uygun yaklaşımı belirleyip hastalığı tedavi eder.

Patella çıkığı çoğunlukla ani gelişen bir durum olduğu için; patella çıkığı yaşayan hastalar acil servise de başvurabilirler. Acil servis hekimi hastayı muayene eder, gerekli tetkikleri ve muayeneleri yapar. Hastada patella çıkığından şüphelendiği durumlarda hastayı ortopedi ve travmatoloji bölümüne sevk eder.

Hastalar özellikle travma, trafik kazası ya da spor faaliyetleri sonucunda ani gelişen veya sonradan oluşan diz kapağı ağrısı, diz kapağı şişliği, hareket kısıtlılığı, diz kapağı morluğu gibi semptomları ciddiye almalı ve mutlaka hekime muayene olmalıdır.