Paterji Testi Nedir?

Paterji testi Behçet Hastalığı tanısında kullanılmakta olan testtir. Hafif bir travmaya bağlı olarak cilt üzerinde lezyonlar oluşması ve var olan lezyonların şiddetlenmesi durumu paterji reaksiyonu olarak adlandırılır. Bir çeşit hiperreaktivite tepkisidir. Uygulanan test ile vücudun paterji reaksiyonu verip vermediği kontrol edilir. 

Paterji testi başlı başına kesin sonuçlar veren bir tetkik değildir. Özellikle şüpheli kişilerde hastalık riski lehinde veya aleyhinde kanıtlar sunar. Test pozitifliği tek başına Behçet tanısı aldıramayacağı gibi negatif olması da hastalık yoktur dedirtmez. 

Paterji Testi Pozitif Hastalıklar

Paterji testi cildin hiperreaktif olduğunu yani aşırı duyarlılık gösterdiğini ifade eder. Sağlıklı bireylerde herhangi bir etkiye sebep olmayacak travmalar (örneğin iğne batırılması) bu kişilerde kızarık, içi sıvı veya iltihap dolu, kabarık ve sert lezyonlar oluşmasına sebep olmaktadır. Cildin böyle bir aşırı duyarlılığı hangi sebeplerden dolayı gösterdiği tam olarak ortaya konmuş değildir.  

Vücutta sitokin adı verilen ve iltihabi reaksiyonlarda miktarı artan kimyasallar bulunmaktadır. Bu kimyasal maddelerin cilde yakın seviyede fazla miktarda üretilmesi, kan damarı ve çevresinde birikmesi paterji pozitifliğinin karakteristik özelliğidir. Bu durum ve buna bağlı olarak hiperreaktivite (aşırı duyarlılık) yalnızca Behçet hastalığında görülen bir durum olmamakla birlikte paterji testi bu hastalığın tanısı ile özdeşleşmiştir. Paterji testi pozitifliği gösteren başlıca hastalıklar Behçet, Sweet sendromu, piyoderma gangrenozum şeklinde sıralanabilir. 

Behçet Hastalığı

Behçet hastalığı tüm vücudu etkileyen iltihabi bir hastalıktır. Türk dermatolog Hulusi Behçet tarafından 1937 yılında tıbbi literatüre kazandırılmıştır. Kronik seyirli ve sebebi bilinmeyen bir çeşit vaskülit yani damar iltihaplanması durumudur. Genital bölgede ülseratif yaralar, yüzeyel tromboflebit (yüzeyel toplar damarlarda iltihap), ciltte kabarık-kızarık lezyonlar Behçet hastalığı belirtileri arasında yer almakla birlikte en sık karşılaşılan durum tekrarlayan ağız yaralarıdır.  

Sık ve sürekli tekrarlayan oral aftlarla (ağız yarası) hastaneye başvurulduğunda paterji testi sıklıkla yapılır. Paterji testi pozitifliği Behçet hastalığı tanısını kesin olarak koymasa da oral aft varlığında önemli bir kriterdir. Paterji testi negatif olsa da Behçet hastalığı tamamen dışlanmış sayılmaz. Ciltte lezyonlar, göz bulguları veya genital ülser varlığı paterji negatif olsa da tanı koymada yeterli olabilir.

Piyoderma Gangrenozum

Toplumda görülme sıklığı milyonda 3-10 arası olan bu hastalık ciltte ülseratif lezyonlarla seyreder. Nadir görülen bu hastalıkta paterji testi pozitif olabilir.

Sweet Sendromu

Sweet sendromu Gomm-Button hastalığı olarak da bilinen kalıtsal bir bozukluktur. Özellikle ateş nöbetleri ve deri lezyonları ile seyreder. Oluşma sebebi bilinmemektedir. Bu hastalıkta paterji testi pozitif çıkabilir. 

Paterji Testi Nasıl Yapılır?

Cilt paterji testi son derece basit bir işlemdir. Tıbbi literatürde standart bir uygulama şekli bulunmamaktadır. Bu durum testin uluslararası sağlık nazarında güvenilirliğini etkilese de Behçet hastalığı tanısı koymada hala uygulanan bir tetkiktir. Bu özelliği ile Behçet hastalığı testi olarak da adlandırılmaktadır. Paterji testi için alkol, iğne ucu, kalem ve pamuk yeterlidir. Testin uygulanma basamakları şu şekildedir:

1. Paterji testi kolun iç yüzüne, dirsekten bileğe kadar olan kılsız bölgesine uygulanır.
2. Cilt üzerinde bulunabilecek mikroorganizmalar testin yanlış pozitif çıkmasına sebep olabileceğinden dolayı uygulama bölgesi alkollü pamukla dezenfekte edilir.
3. Ucu hafifçe köreltilmiş enjektör iğnesi 45 derecelik açı ile yaklaşık 5 mm kadar deriye batırılır. Aynı işlem 3 cm aralıklarla iki kez daha tekrarlanır. Bu işlem diğer kola da aynı şekilde uygulanır.
4. Her iki kolda da iğne batırılan bölgeler takip sağlanması amacıyla kalemle 2 cm çapında işaretlenir.

Paterji testi yan etkileri olmayan basit bir işlemdir. Birkaç dakika içerisinde uygulama tamamlanır. Ağrı ve acı son derece düşük düzeydedir.

Oral Paterji Testi

Paterji testi denildiğinde ilk akla deriye uygulanan cilt testi gelmektedir. Yaygın kullanılan cilt testi olmakla birlikte bir diğer yöntem oral paterji testi bazı durumlarda uygulanabilir. Oral paterji testinde cilt testi ile aynı mantıkla, alt dudak içine iğne batırılarak lezyon gelişimi takip edilir. Cilt testine göre güvenilirliğinin daha düşük olduğu yapılan çalışmalarla ortaya konmuştur. Ancak lezyon oluşması durumunda hastalığın tanısını büyük oranda koyabilir.

Paterji Testi Sonucu

Paterji testi uygulanması ve uygulama bölgelerinin kalemle işaretlenmesinin ardından kişi evine gönderilebilir. Ciltte reaksiyonlar 24-48 saat içerisinde ortaya çıkacaktır. Test sonucu cildin verdiği tepkiye göre belirlenir. 

Testten 24-48 saat sonra işaretli bölgelerde yalnızca iğne giriş izi ve kabarık olmayan kızarıklık bulunuyorsa paterji testi negatif olarak belirlenir. Testin negatifliği Behçet hastalığını dışlamaz. 

Paterji testinin ardından oluşan lezyonların şiddetine göre pozitiflik değeri belirlenir. İğne bölgesinde 2 mm’den küçük lezyonların varlığı pozitif değil “şüpheli” olarak adlandırılır. Eğer iğne batma bölgesinde 2-3 mm çapında, içi sıvı dolu kabartılar bulunuyorsa 1+, 3 mm’den büyük içi sıvı dolu kabartılar bulunuyorsa 2+ olarak ifade edilir. Eğer içi iltihap dolu lezyonlar söz konusu ise 1-2 mm çaplarında 3+, daha büyük olduğunda ise 4+ olarak kabul edilir. Bu ifadeler hastalığın tanı alma ihtimali ile ilişkilidir.