Periton Diyalizi Nedir?

Periton, karın boşluğu bölgesinde görülen, karın duvarı ve çevresindeki organları saran zara verilen isimdir. Periton diyalizi, genellikle böbrek yetmezliği rahatsızlığına yakalanan kişilere uygulanır. Karın boşluğuna yerleştirilen bir tüp ile yapılan diyaliz işlemi sayesinde hastanın rahat etmesi sağlanır.

Küçük bir operasyon sonrası karın boşluğuna yerleştirilen, periton diyalizi kateteri olarak bilinen tüp:

• İnce
• Yumuşak
• Silikondan yapıdadır.

Periton zarı, yarı geçirgen özellik gösterir. Bu sayede kandan gelen toksin ve zararlı maddeler bu zardan geçerek bir yerde birikir. Hasta kendi olanakları ile bu birikim boşaltamadığı zaman diyaliz devreye girer ve diyaliz yolu ile biriken bu zararlı maddeler atılarak kan temizleme işlemi yapılır.

Periton Diyalizi Çeşitleri 

Periton diyalizi 2 farklı şekilde yapılmaktadır. Bunlar:

Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi

Hastanın yaş, kilo ve vücut yapısına göre diyaliz solüsyonu hastanın karın boşluğu kısmına gönderilir. Bu solüsyon yaklaşık olarak 4 – 6 saat boyunca hastanın vücudunda kalır ve sonra tekrar değiştirilerek tazelenir.   Gönderilen solüsyon ölçüleri;

• Çocuklar için 100 – 1000 mL,
• Yetişkinler için ise 2000 – 2500 mL’dir.

Diyaliz sıvısı karın boşluğuna yerleştirilip karın boşluğundan geri alınırken yer çekimi gücünden faydalanılır. Bu duruma diyaliz torbası değiştirme ismi verilir. Bu işlemi hasta bir günün 24 saat olduğu düşünüldüğünde ortalama 4 veya 5 kere tekrar etmek zorundadır.

Aletli Periton Diyalizi

Aletli periton diyalizi, evde uygulanabildiği için daha rahattır. Bu tedavide hasta uyumadan önce diyaliz makinasına bütün ekipmanları yerleştirir. Bu esnada çalışan makine, kişi uyurken tüm gece çalışır ve karın boşluğunu temizler. Bu işlem için solüsyon gönderir, bekler, solüsyonu geri alır ve değiştirir. Kişinin tedavi sonrasında iyileşme sürecine bağlı olarak değişiklikler yapılabilir.

Periton Diyalizi Endikasyonları

Bir kişiye periton diyalizi uygulanabilmesi için belli başlı kriterler vardır. Hastalarda aşağıdaki durumlar görülür ise periton diyalizi işleminden yararlanılır:

• Dolaşım sorunu yaşayanlar,
• Damar girişinde problemi olanlar,
• Kalp ve damar hastaları,
• Şeker hastalığı bulunan kişiler,
• Çocuk veya çok yaşlı olup hastaneye gelemeyecek kişiler,
• İş gereği sürekli seyahat etmesi gereken kişilere bu tedavi uygulanır.

Periton Diyalizi Nasıl Yapılır?

Periton diyalizi tedavisi, aşağıdaki adımların sırayla takip edilmesiyle yapılmaktadır. 

• Diyaliz işlemi için gereken solüsyon, maske, antiseptik solüsyon, klemp, kağıt havlu ve hassas tartı bulunduğu yerden çıkartılır.
• Eller yıkanır, bu malzemelerin konulacağı ve işlemin başlayacağı ortam temizlenir.
• Diyaliz sıvısının kılıfı yırtılarak hazır hale getirilir.
• Transfer işlemini yapacak set çıkartılır.
• Son derece hijyenik bir ortamda transfer set ve torba bağlantısı yapılır, klemp açılarak karın boşluğundaki sıvı boşaltılır.
• Karın boşluğunda boşaltılan sıvı yerine yeni solüsyon boşaltılır.

Bu işlemlerde önemli olan nokta, boşaltılan ve doldurulması gereken sıvı miktarıdır. Ayrıca çoğu hasta diyaliz sıvısını fazla miktarda satın alıp stok yapmaktadır. Bunun sonucunda solüsyonun son kullanma tarihi geçmekte ve en ufak bir dikkatsizlikte kullanılmaması gereken sıvı karın boşluğuna gönderilmektedir. Bu konulara hastalar tarafından dikkat edilmesi gerekir.

Periton Diyalizi Komplikasyonları

Periton diyalizi uygulanan hastada bazı yan etkiler görülebilmektedir. Bir kısmı mecburi olarak görülse de bazı yan etkilerin doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir.

• SAPD tedavisi uygulanıyor ise hastanın günde 4 – 5 kere makinaya bağlanması gerekecektir. Bu işlem, hastanın makinaya karşı bağımlı olmasını ve neredeyse tüm hayatını bu duruma göre şekillendirmesi gereklidir. 
• Enfeksiyon tehlikesi vardır. Bunlar kateter kullanımına bağlı enfeksiyonlar olabilir.
• Karın içi zarının iltihaplanması bu kişilerde görülebilir.
• Bazı hastalarda protein kaybı görülür.
• APD sırasında hasta tüm gece makineye bağlıdır.

Yukarıdaki komplikasyonlar içerisinde makineye bağlı kalmak işin mecburi kısmıdır. Enfeksiyon ise en tehlikeli komplikasyonlar arasında görülür.

Periton Diyalizi Riskleri Nelerdir?

Periton diyalizi tedavisinde hasta bazı risklerden etkilenebilir.

• Solüsyon değişim işlemlerinin hijyenik bir ortamda gerçekleştirilmesi gerekir. Ellerin iyice yıkanması, hastanın işlem yapacağı bölgeyi iyi bir şekilde dezenfekte etmesi gerekir. Aksi halde mikroplar vücuda girerek enfeksiyon oluşturabilir.
• Kişinin karnında sürekli olarak bir tüp bulunur. Sosyal yaşantı esnasında dahi bu tüplere dikkat edilmesi ve ani hareketlerden kaçınılması gerekir.
• Solüsyon sıvısının değiştirilmesi önemlidir. Sürekli olarak kirlenen bu sıvı eğer zamanından sonra değiştirilirse vücuda kanı temizlemeden gönderir. Bu durumda vücudun her yerinde farklı tepkilerin ve rahatsızlıkların ortaya çıkmasına neden olur.

Periton diyaliz hastaları kendilerine son derece dikkat etmelidirler. Hayatlarının geriye kalan kısımlarında sürekli olarak saate konsantre olmaları, hijyenden taviz vermemeleri esastır.

Periton Diyalizi Kimlere Yapılmaması Gerekir?

Periton diyaliz, bazı hastalığı veya rahatsızlığı bulunan kişilere uygulanmaz. Bu kişilerin ortak özellikleri:

• Karın içi zarları yapışık olan veya karın bölgesinde fıtık olan kişiler,
• Bağırsak hastalıklarına sahip olan kişiler,
• Depresyon, akıl hastalığı gibi rahatsızlıkları bulunan kişilere bu tedavi uygulanmaz.

Periton Diyaliz ve Hemodiyaliz Arasındaki Farklar

Hemodiyaliz ve periton diyaliz, böbrek hastalarına yapılan tedavileri kapsar. Ortak özellikleri bu olsa da bazı farkları bulunmaktadır. Bu farklar:

• Hemodiyaliz günlük olarak değil haftalık olarak programa alınır. Hasta, haftanın belirli günleri (genelde 3 gün) en az 4 saat bir diyaliz makinesine bağlanır.
• Hemodiyaliz genellikle klinik ortamlarında yapılırken periton diyaliz evde de yapılabilmektedir.
• Hemodiyaliz olan hastayı doktorlar hastane ortamında sürekli olarak gördükleri için onların denetimi daha kolaydır. Bir şeyler yolunda gitmediği zaman doktorlar daha rahat fark ederler.

Hemodiyaliz genellikle klinikte yapılsa da bazı durumlarda hastanın evinde de yapılabilmektedir. Gereken kurulum ve eğitim sonrasında yapılan bu diyaliz işleminde hasta son derece dikkatli bir şekilde işlemlerinin yapılmasını sağlar.