Pes ekinovarus, halk arasında "çarpık ayak" olarak bilinen ve yenidoğanlarda görülen yaygın bir doğumsal ayak deformitesidir. Bu durumda ayak içe ve aşağı doğru dönük bir pozisyonda sabitlenir. Erken teşhis ve doğru tedavi ile çocukların büyük çoğunluğu normal bir yaşam sürdürebilir. İşte pes ekinovarus hakkında bilinmesi gerekenler:

Pes Ekinovarus Nedir?
Pes ekinovarus, ayak bileği ve ayağın gelişimsel bir anomalisidir. Genellikle tek taraflı görülse de her iki ayakta da ortaya çıkabilir. Deformite, ayak kemiklerinin, bağların ve kasların normal pozisyonundan sapmasıyla karakterizedir. Hamilelik sırasında yapılan ultrasonografide bile tespit edilebilir.

Pes Ekinovarus Belirtileri

• Ayak tabanının içe dönük olması
• Topuğun yukarı çekilmiş ve içe doğru dönük pozisyonu
• Baldır kaslarında incelme (gastroknemius atrofisi)
• Ayakta şekil bozukluğuna bağlı yürüme zorluğu (tedavi edilmezse)

Nedenleri ve Risk Faktörleri
Pes ekinovarusun kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin kombinasyonuyla ilişkilendirilir. Aile öyküsü olanlarda görülme sıklığı 3 kat daha fazladır. Bebeklerin rahim içindeki pozisyonu veya amniyotik sıvı azlığı da riski artırabilir.

Teşhis Süreci
Tanı genellikle doğum sonrası fizik muayene ile konulur. Doktor, ayağın hareket açıklığını ve pozisyonunu değerlendirir. Şüpheli durumlarda ayak röntgeni veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile kemik ve yumuşak doku yapıları incelenebilir.

Tedavi Yöntemleri

1. Ponseti Yöntemi:

   • Yenidoğan döneminde (ilk 1-2 hafta) başlanır.
   • Özel alçılama teknikleriyle ayak kademeli olarak düzeltilir.
   • 4-6 haftalık alçılamadan sonra Aşil tendonu gevşetme (tenotomi) işlemi yapılır.
   • Tedavi sonrası çocuk, özel ortez (breys) kullanarak nüks önlenir.

2. Cerrahi Tedavi:

   • Ponseti yöntemiyle düzelmeyen vakalarda tercih edilir.
   • Tendon gevşetme, kemik yeniden hizalama veya eklem füzyonu gibi teknikler uygulanır.
   • Ameliyat sonrası fizik tedavi ile rehabilitasyon süreci desteklenir.

Ebeveynlere Öneriler

• Tedavi sürecinde alçı bakımına dikkat edilmeli (nemden koruma, cilt kontrolü).
• Ortez kullanımı doktorun önerdiği süre boyunca aksatılmamalı.
• Düzenli fizyoterapi seansları ile ayak kasları güçlendirilmeli.
• Çocuğun yürüme evresinde ortopedik ayakkabı kullanımı önemlidir.

Olası Komplikasyonlar ve Önlemler
Tedavi edilmeyen vakalarda ayakta kalıcı şekil bozukluğu, yürüme güçlüğü ve eklem ağrıları gelişebilir. Erken dönemde başlanan Ponseti yöntemi ile başarı oranı %95’in üzerindedir. Ancak nüks riskini azaltmak için 4 yaşına kadar düzenli takip şarttır.

Pes Ekinovarus ile Yaşam
Doğru tedavi alan çocuklar, yaşıtlarıyla benzer fiziksel aktivitelere katılabilir. Futbol, yüzme veya bisiklet gibi sporlarda herhangi bir kısıtlama olmaz. Ancak aşırı yük bindiren aktivitelerden kaçınmak önerilir.