Peteşi, ciltte veya mukozalarda ortaya çıkan, 1-2 mm çapındaki küçük kanama odaklarıdır. Bu kırmızı veya mor renkli lekeler, genellikle basınç uygulandığında solmaz ve altta yatan ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir. Peteşiler, kan damarlarının çatlaması sonucu deri altına kan sızmasıyla oluşur. İşte bu durumun nedenleri, teşhis süreci ve tedavi yaklaşımları:
Peteşiye Yol Açan Başlıca Nedenler
- Travma: Şiddetli öksürük, uzun süreli kusma veya fiziksel baskı (kemer sıkması gibi) damarlarda hasara neden olabilir.
- Enfeksiyonlar: Menenjit, sepsis, viral enfeksiyonlar (dang humması, sitomegalovirüs) ve bakteriyel endokardit.
- Kanama Bozuklukları: Trombositopeni (düşük trombosit sayısı), lösemi veya hemofili gibi pıhtılaşma sorunları.
- İlaç Reaksiyonları: Aspirin, antikoagülanlar (warfarin), kemoterapi ilaçları ve bazı antibiyotikler.
- Otoimmün Hastalıklar: Lupus, romatoid artrit veya vaskülit gibi bağışıklık sistemi kaynaklı durumlar.
Peteşinin Belirtileri ve Tanı Süreci
Peteşi lekeleri genellikle aşağıdaki özelliklerle kendini gösterir:
- Deride veya ağız içinde kırmızı/mor noktalar
- Kaşıntı veya ağrı olmaması
- Basınç uygulandığında renginin solmaması
- Bacaklar, kollar veya gövdede yaygın dağılım
Teşhis için doktorunuz öncelikle fizik muayene yapar ve tıbbi öykünüzü dinler. Ardından:
- Kan Testleri: Tam kan sayımı (trombosit seviyeleri), PT/INR, karaciğer fonksiyon testleri.
- Enfeksiyon Taramaları: Kan kültürü, CRP ve prokalsitonin düzeyleri.
- Görüntüleme: Şüpheli iç kanama durumunda ultrason veya BT.
- Kemik İliği Biyopsisi: Lösemi veya aplastik anemi şüphesinde istenebilir.
Tedavi Yöntemleri ve Yönetim
Tedavi, altta yatan nedene göre planlanır:
- Enfeksiyon Kaynaklı Peteşi: Antibiyotikler (sepsis için seftriakson) veya antiviral ilaçlar.
- Trombositopeni: Kortikosteroidler, IVIG (intravenöz immünoglobulin) veya trombosit transfüzyonu.
- Otoimmün Hastalıklar: İmmünsupresif ilaçlar (prednizon) veya biyolojik tedaviler.
- İlaç Kaynaklı Peteşi: Şüpheli ilacın kesilmesi ve alternatif tedaviler.
Peteşiden Korunma İpuçları
- Kan sulandırıcı ilaç kullanıyorsanız düzenli INR takibi yaptırın.
- Enfeksiyonlara karşı aşılarınızı güncel tutun (meningokok, pnömokok).
- Travmatik aktivitelerden kaçının ve cilt bakımına özen gösterin.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Peteşi lekeleri ile birlikte ateş, baş ağrısı, nefes darlığı veya bilinç bulanıklığı gibi belirtiler varsa acil tıbbi yardım alınmalıdır. Bu semptomlar menenjit veya septik şok gibi hayatı tehdit eden durumların işareti olabilir.