Plazmaferez

Plazmaferez Nedir?

Plazmaferez, plazma değişimi işlemi anlamına gelmektedir. Plazma değişimi işlemi ise vücuttan kanın dışarı alınıp dört tane bileşeninden bir tanesi olan plazmanın kan içerisinden ayrıştırılıp geriye kalmış bölümünün de replasman sıvısıyla yeniden dolaşım içerisine verilmesi mantığına dayanan bir tedavi uygulamasıdır.

Plazma değişimi sürekli olarak gelişen ve değişmekte olan tekniklerle beraber ortalama seksen senedir uygulanmaya devam edilen bir tedavi tekniğidir. Plazmaferez işlemi, pek çok açıdan hemodiyaliz uygulamasına benzerlik göstermektedir.

Hemodiyaliz, kişinin böbreklerinin gerekli fonksiyonları yapamamasından dolayı idrar yoluyla atılabilecek bazı zararlı maddelerin kronik böbrek yetmezliği bulunan kişilerde diyaliz makinesi ile bu işlemin yapılmasıdır.

Plazmafereze dayalı olan tedavi tekniklerinin özünde proteinlere bağlı olan toksinlerin, yüksek molekül ağırlıklı olan çözünenlerin, ayrıca immün kompleksler ile proteine bağlı olan çözünenlerin vücuttan uzaklaştırılmasına dayanmaktadır. Ayrıca plazmaferez tedavisi uygulanarak genelde hastada altta yatan hastalığa bağlı olarak ek tedaviler de uygulanmaya başlanır.

Plazmaferez Tedavisi

Plazmaferez tedavisi uygulanarak pek çok hastalığın tedavi edilmesi sağlanmaktadır. Kanın dışarı alınması ve sonra yeniden dolaşıma verilmesi gibi aşamalarla süren bu tedavide vücuttaki kan ile ilgili bölümlerin rolü büyüktür. Kan ise temel olarak dört bölümden meydana gelir: Trombositler, Lökositler, Eritrositler ve Plazma. Söz konusu dört bölümden herhangi bir tanesinde bir problem bulunuyorsa aferez prosedürü uygulanmakta ve temizlenmektedir. Bu noktada plazmaferez tedavisinde temel mantık şunları gerektirir:

• Kanın vücudun dışarı alınması,
• Kandaki hücrelerin bu plazma kısmından ayrılması,
• Kandaki hücrelerin taze ve donmuş plazmalar veya benzerleri ile karıştırılması,
• Bu işlemler sonrasında kanın yeniden dolaşım içerisine verilmesi.

Tedavide amaçlanan ve takip edilen mantık bu şekilde ilerler. Dolayısıyla plazmaferez tedavisinin şu aşamalar uygulanarak hastada (farklı hastalıklara bağlı sorunların) tedavi edilip iyileşme sağlanması amaçlanmaktadır:

• Hasta kanının vücuttan dışarı alınması,
• Alınmış olan kanın plazma veya sıvı kısmının vücuttaki kandan ayrılması,
• Tüm lökosit ile eritrositlerin yeniden hastaya verilmesi.

Plazmaferetik Tedavisinde Kullanılan Yöntemler Nelerdir?

Plazmaferez işlemi sırasında ilk uygulanan aşama, kanın şekilli elemanları ile plazmaların birbirlerinden ayrıştırılmasıdır. Bu noktada primer filtrasyon gibi tekniklerle kan ile plazma birbirinden ayrıldıktan sonra 3 farklı plazmaferetik yöntem/teknik uygulanabilir:

• Basit olarak plazma değişimi,
• Adsorbsiyona (sıvı, gaz vb. maddeleri atomlarının yüzey kısma tutunmasına) bağlı olan yöntemler,
• Çift filtrasyon (Filtrasyon/Filtreleme: Katı maddeleri sıvılardan ayıran türlü fiziksel, biyolojik ve mekanik işlemlerden herhangi bir tanesidir).

Plazmaferez Tedavisi Yan Etkileri

Plazmaferez tedavisi, hastada tedavi sırasında birtakım komplikasyonların gelişmesine neden olabilmektedir. Bu plazmaferez tedavisi yan etkileri arasında en çok rastlanan durumlar şu şekilde sıralanabilir:

• Hipotansiyon ya da tansiyon düşüklüğü,
• Onkotik basınç üzerinde azalma (Proteinlerin sıvıları damarda tutmasına neden olan basınçtır),
• Pıhtılaşma etmenlerinde azalma, kullanılmış pıhtı engelleyicilere bağlı kanamalar,
• Enzim azalmaya bağlı oluşan türlü sağlık sorunları,
• Transfüzyonda (kan nakli/kan aktarımına) bağlı oluşan türlü sağlık sorunları ve kansızlık,
• Periferik arter (atar damarlarla) ilgili oluşan komplikasyonlar.
• Alerjik reaksiyonlar, 
• Serum kalsiyum düşmesi, 
• Genel enfeksiyonlar, 
• Ani gelişen akciğer ödemleri, 
• Kalp krizi, 
• Sıvı dengesinde bozulma. 
• Ayrıca damarın kan pıhtısı yüzünden tıkanması (yani kateter uygulaması tromboz), 
• Akciğer zarının yırtılması sonucu hava girmesi gibi riskler de söz konusudur. 

Plazmaferez Tedavisi Kimlere Uygulanır?

Plazmaferez tedavisi, otoantikorların uzaklaştırılması gereken durum ve kişilerde uygulanmaktadır. Uygulanması gereken kişiler aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:

• Multiple Sclerosis hastalarına (Omurilik ve beyinde plakaların oluşmasıyla ortaya çıkan hastalık)
•  SLE hastalarına (kelebek hastalığı)
• Kriyoglobulinemi
• Pemfigus
• Renal Transplantasyon
• ANCA ilişkili vaskülitler
• Myastenia Graves
• Hiperkolesterolemi
• Bazı zehirlenme durumları
• Hemolitik üremik Sendrom
• Gullian barre hastalarına (ilerleyici kas felci veya kas zayıflığı hastalığı), 
• İmmün tromtrombositopenikpura hastalarına (kan pulcuklarının sayısında düşüklük oluşması ile seyreden hastalık) gibi bağışıklık sisteminin hata sonucu vücuttaki normal dokular üzerine saldırdığı hastalıkları olanlara tedavi amaçlı uygulanır.