Alerjik hastalıkların teşhisinde kullanılan prick testi, özellikle polen, ev tozu akarları ve besin alerjilerinin belirlenmesinde altın standart olarak kabul edilen bir deri testidir. Bu test, alerjenlere karşı vücudun verdiği immünolojik tepkiyi ölçerek klinikte hızlı ve güvenilir sonuçlar sunar. İşte prick testi hakkında merak edilen tüm detaylar:
Prick Testi Nedir?
Prick testi, alerjik reaksiyona neden olan maddelerin (alerjenlerin) belirlenmesi amacıyla uygulanan bir tanı yöntemidir. Genellikle ön kol iç yüzeyine veya sırt bölgesine damlatılan alerjen solüsyonlarının cilt altına küçük bir lansetle nüfuz ettirilmesi prensibine dayanır. Test sonuçları 15-20 dakika içinde değerlendirilir ve ciltte oluşan kızarıklık ile kabarıklık (wheal) ölçülerek yorumlanır.
Hangi Durumlarda Prick Testi Yapılır?
- Alerjik rinit (saman nezlesi) şikayetleri
- Astım tanısı ve tetikleyicilerinin belirlenmesi
- Besin alerjisi şüphesi (fındık, yumurta, süt vb.)
- Arı venomu alerjisi araştırmaları
- İlaç alerjisi değerlendirmesi (penisilin gibi)
Test Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler
- İlaç Kesimi: Antihistaminikler test sonucunu baskılayabileceğinden, testten 5-7 gün önce kesilmelidir.
- Cilt Hazırlığı: Testin uygulanacağı bölgenin temiz, kuru ve iltihapsız olması gerekir.
- Yaş Sınırı: Genellikle 2 yaş üstü çocuklarda ve yetişkinlerde uygulanır.
Prick Testi Nasıl Yapılır?
- Alerjen Seçimi: Hastanın öyküsüne göre 10-40 arası alerjen belirlenir.
- İşaretleme: Ön kol veya sırt bölgesine alerjenlerin damlatılacağı noktalar işaretlenir.
- Damlatma ve Delme: Her noktaya standart alerjen solüsyonları damlatılır ve steril lansetle cilt yüzeyi hafifçe delinir.
- Bekleme Süresi: 15-20 dakika sonra reaksiyonlar değerlendirilir.
- Sonuç Yorumlama: Histamin (pozitif kontrol) ve salin (negatif kontrol) ile karşılaştırma yapılır. 3 mm’den büyük wheal pozitif kabul edilir.
Avantajları ve Dezavantajları
- Avantajlar:
- Hızlı sonuç (20 dakika içinde)
- Düşük maliyetli ve kolay uygulanabilir
- Çocuklarda bile güvenle yapılabilir
- Dezavantajlar:
- Antihistaminik kullanımı sonuçları etkileyebilir
- Egzama veya dermatit varlığında yanlış negatif sonuç riski
- Sistemik reaksiyon riski (nadiren anafilaksi)
Test Sonrası Oluşabilecek Reaksiyonlar
- Lokal Tepkiler: Kaşıntı, kızarıklık, hafif şişlik (genellikle 1-2 saat içinde geçer)
- Sistemik Tepkiler: Nadiren ürtiker, nefes darlığı veya anafilaksi (acil müdahale gerektirir)
Prick Testi ile Saptanan Yaygın Alerjenler
- Solunum Yolu Alerjenleri: Polenler (çim, ağaç, yabani ot), ev tozu akarları (Dermatophagoides), küf mantarları
- Besin Alerjenleri: Yumurta, süt, fıstık, kabuklu deniz ürünleri
- Diğer: Lateks, arı venomu, hayvan tüyleri
Çocuklarda Prick Testi Uygulaması
Çocuklarda test öncesi ebeveynlerin sakin tutumu ve çocuğa yaşına uygun açıklama yapılması önemlidir. İşlem sırasında dikkat dağıtıcı oyuncaklar veya videolar kullanılabilir. Test sonrası kaşıntıyı önlemek için soğuk kompres önerilir.
Prick Testi ve Diğer Alerji Testleri
- Kan Testleri (IgE): Total IgE ve spesifik IgE ölçümü, prick testinin tamamlayıcısı olarak kullanılır.
- Yama Testi: Kontakt dermatit teşhisinde tercih edilir.
- Provokasyon Testleri: Şüpheli besin alerjilerinde kontrollü olarak yapılır.
Test Sonuçlarının Klinikte Kullanımı
Pozitif prick testi tek başına tanı koydurmaz. Sonuçlar, hastanın klinik bulguları ve öyküsüyle birlikte değerlendirilmelidir. Örneğin, polen alerjisi olan bir hastada mevsimsel burun akıntısı ve göz kaşıntısı varsa tanı desteklenir.
Alerjiden Korunma ve Tedavi Seçenekleri
Test sonucuna göre alerjen maruziyetini azaltmak için öneriler sunulur:
- Ev tozu akarlarına karşı anti-alerjik yatak kılıfları
- Polen mevsiminde pencere açmamak ve dışarıda maske kullanmak
- Besin alerjisi durumunda diyetten çıkarma
İmmünoterapi (alerji aşısı), özellikle solunum yolu alerjilerinde uzun vadeli çözüm sunabilir.
Sık Sorulan Sorular
- Test ağrılı mıdır? Lanset derinin yüzeyel tabakasına işler, hafif bir batma hissedilebilir.
- Hamilelikte yapılabilir mi? Acil durumlar dışında ertelenmesi önerilir.
- Yan etkiler kalıcı mıdır? Lokal reaksiyonlar genellikle geçicidir.