Prostat Biyopsisi Nedir?

Prostat biyopsisi, erkeklerde sıklıkla görülen bir hastalık olan prostat kanserinin erken tanısında başvurulan bir yöntemdir. Ürolog tarafından prostat hastalıklarına ilişkin yapılan muayene sırasında şüpheli bir durum gözlenirse, prostat biyopsisine ihtiyaç duyulur. Biyopsi, hastanın yaşına ve fiziksel özelliklerine bağlı olarak genel anestezi veya lokal anestezi uygulanarak yapılır.

Prostat Biyopsisi Neden Yapılır?

• Bazı durumlarda doktorlar, hastanın vücudunda kanserli hücrelerin bulunup bulunmadığından emin olmak için prostattan alınan doku örneklerini inceleme amacıyla prostat biyopsisi yapmaktadır. 
• Prostat biyopsisinde kansere bağlı doku farklılıklarının varlığı veya kanserin ortaya koyabileceği yoğunluk derecesi ile ilgili önemli bilgiler edilebilmektedir. 
• Üretra sisteminde herhangi bir belirti olmadan da agresif türde kanser gelişme gösterebilir. Agresif türdeki kanserlerin tespiti yalnızca prostat biyopsisi ile anlaşılabilmektedir. 
• Hastanın kanında PSA (Prostat Spesifik Antijen) değeri yüksekse, prostat bezinde kanserli hücrelerin var olup olmadığının tespit edilmesi amacıyla prostat biyopsisi yapılmaktadır. 

Prostat Biyopsisi Teknikleri

Prostat kanserinin tanı ve teşhisinde farklı türde teknikler uygulanmaktadır. Bu teknikler kanser bölgesinin tespiti, kanseri saptama, tümör çeşitlerinin belirlenmesi gibi farklı türde araştırmalar amacıyla farklı şekillerde yapılmaktadır. Prostat biyopsisi ücretleri, uygulanan tekniğe, biyopsinin yapılacağı hastanenin donanımına, biyopsiye ek farklı türde testlerin yapılıp yapılmayacağına göre değişmektedir.

Sextant Biyopsi (6 Kadran Biyopsi)

Prostatın her iki bölümünden apex, orta ve taban olmak üzere toplamda 6 adet parça alınır. Prostat biyopsisinde kullanılan en ilkel yöntemdir. Günümüzde prostat kanseri araştırmalarında nadiren kullanılmakta olup; diğer biyopsi türlerine göre kanseri tespit edebilme ihtimali en düşük tekniktir.

Extended Biyopsi (10-12 Kadran Biyopsi)

Sextant biyopsilerinde alınan 6 adet parçaya ek olarak lateral (sağ ve sol dış yan) bölümlerinden de analiz için biyopsi alınmaktadır. Extended biyopsisinde kanseri yakalama oranı çok daha fazladır. Extended biyopsisinde, hastanın prostat hacmi 50 cc'nin üzerindeyse transizyonel zon (üretrayı çevreleyen bölüm) biyopsileri de incelenmektedir.  

Satürasyon Biyopsisi

Satürasyon biyopsisinde, prostattan ortalama 20 adet parça alınır. 6 kadran ve 10-12 kadran biyopsilerine göre çok daha detaylı bir analizdir. Şu durumlarda satürasyon biyopsisi yapılmaktadır:

• Hastaya daha önceden biyopsi yapılmış ve prostat kanseri tanısı konulmamış 
• Parmakla yapılan muayenede prostat kanseri ile ilişkili herhangi bir bulguya rastlanmışsa
• Hastanın PSA (prostat içerisinde ve menide bulunan Prostat Spesifik Antjien enzimi) yüksekliği devam ediyorsa

Prostat Biyopsisi Öncesi Hazırlık

• Prostat biyopsisinden önce, doktora bitkisel takviyeler de dahil olmak üzere alınan tüm ilaçların bir listesi verilmelidir. Özellikle hastanın anesteziye alerjisi varsa bu durum doktora söylenmelidir. 
• Ayrıca doktora, yakın zamanda ortaya çıkan hastalıklar ve yakın tıbbi geçmiş hakkında bilgi verilmelidir.
• Prostat biyopsisi sonrası kanamayı önlemek için işlemden 7 ila 10 gün önce kan sulandırıcı ilaçların kullanımının durdurulması veya kısıtlanması istenebilir. 
• İşlem gününde kan pıhtılaşmasını kontrol etmek için bir kan testi gerekebilir. 
• Prostat biyopsisi sonrası enfeksiyonu önlemeye yardımcı olmak için biyopsiden bir veya iki gün önce ve işlemin sabahında antibiyotik haplarının alınması önerilebilir.
• MR eşliğinde biyopsi yapılacaksa metal malzeme içermeyen giysilerin giyilmesi, mücevher, saat ve işitme cihazı gibi metalik nesnelerin çıkarılması gerekmektedir.
• Hastada mevcut olan kalp pilleri, anevrizma klipsleri veya eklem değişimleri (örneğin diz protezi) gibi önceki ameliyatlar veya metal implantlar konusunda MR teknisyeninin bilgilendirilmesi gerekmektedir.
• MR eşliğinde yapılan prosedür için vücuda gadolinyum adı verilen intravenöz kontrast madde alınır. Gadolinyum iyot içermediği için kontrast alerjisi olan hastalarda güvenle kullanılabilir.
• MR görüntüleme sırasında, bir endorektal bobin, lateks balonla kaplanmış ve rektumun ucunun içine yerleştirilmiş ince bir tel kullanılır. Hastanın latekse alerjisi varsa, bobinin lateks içermeyen bir balonla kapatılması için durumu MR teknisyenine bildirmesi gerekir.
• Muayene öncesinde hafif yiyecekler tüketilmelidir. Bu, ultrason probunun veya endorektal bobinin yerleştirilmesine kolaylık sağlamaktadır. 
• Muayene öncesinde lavman uygulaması istenebilir. Lavman, bağırsakları temizlemek için rektuma sıvı enjekte edilmesini içeren bir uygulamadır. 
• Hekim ayrıca hastanın, ciddi bir sağlık sorunu olup olmadığını veya yakın zamanda ameliyat geçirip geçirmediğini de bilmelidir. Şiddetli böbrek hastalığı gibi bazı hastalıklar, MR için hastaya kontrast madde verilmesini engelleyebilir. Böbrek hastalığı öyküsü varsa, böbreklerin yeterince çalışıp çalışmadığını belirlemek için bir kan testi yapılması gerekebilir.

Ultrason ve MR Eşliğinde Prostat Biyopsisi

• Ultrason ve MR eşliğinde prostat biyopsisinde doku, hastalık açısından incelenmek üzere prostattan çıkartılır. Bunun için bir görüntüleme kılavuzu ve bir iğne kullanılır.
• Prostat biyopsilerinde kullanılan ultrason probu yaklaşık bir parmak boyutundadır. 
• Prob rektuma yerleştirildikten sonra biyopsi, yayla çalışan bir iğne biyopsi cihazı veya biyopsi tabancası ile gerçekleştirilir. 
• MR eşliğinde biyopsi, endorektal (makat kanalı üzerinden) yaklaşımla veya transperineal (cilt yüzeyi üzerinden) yaklaşımla yapılabilir. 
• Endorektal biyopsi için hasta genellikle karnının üstüne yatmaktadır. 
• Biyopsi cihazı, görselleştirmeye yardımcı olmak için dahili bir endorektal bobine ve biyopsi iğnesinin yerleştirilmesi için bir kılavuz yuvasına sahiptir. 
• Transperineal biyopsi için hasta genellikle sırtüstü yatar ve biyopsi genellikle perine karşı (skrotumun hemen altına) yerleştirilen bir kılavuz ızgara ile gerçekleştirilir. 

Ultrason ve MR Eşliğinde Prostat Biyopsisi Nasıl Yapılır?

• MR eşliğinde prostat biyopsisi, sonografi uzmanı, radyolog veya ürolog tarafından gerçekleştirilir.
• İşlemden yarım saat önce hastanın rektumuna küçük bir lavman takılır. Bunun nedeni bağırsakların temizlenebilmesi ve böylece prostatın ultrasonla daha net görülebilmesidir. Ayrıca enfeksiyon riskini azaltan bir uygulamadır. 
• Enfeksiyona karşı ek bir koruma olarak işlemden hemen önce antibiyotik verilebilir. 
• Bazı hekimler işlem sırasında rahatsızlığı en aza indirmek için rektum bölgesine lokal anestezi, genel anestezi veya sakinleştirici uygulayabilir.
• İşlem genellikle hafif bir genel anestezi verildikten sonra gerçekleştirilir, bu da işlem sırasında hastanın uykuda olacağı anlamına gelir. 
• İşlem sırasında hastadan bacaklarını bükerek sol tarafına yatması istenir.
• Hekim önce eldivenli parmağıyla DRE (dijital rektal muayene) yapar ve ardından rektuma bir ultrason probu yerleştirir.
• Prob sterilize edilir, herhangi bir enfeksiyon veya kontaminasyondan korunmak için prezervatifle kaplanır. Bu sayede probun rektuma kolayca kayması sağlanmış olur.
• Prostatın MR eşliğinde ultrason ile muayenesinden sonra doktor biyopsi işlemine geçer. 
• Doktorun ultrason ekranında görebileceği resimler veya görüntüler, çok ince bir iğneyi rektum duvarından prostata yönlendirmek ve bir doku örneği almak için kullanılır. Sürekli ultrason görüntüleme ile hekim, biyopsi iğnesini prostata doğru ilerlerken gerçek zamanlı olarak görebilir. Bu yöntem, transrektal ultrason (TRUS) eşliğinde biyopsi olarak bilinir.
• Biyopsi örnekleri alındıktan sonra prob çıkarılır ve genel anestezi yapıldıysa hasta uyandırılır. 
• Daha sonra herhangi bir kanama durumunda takılması için küçük bir ped verilir. 
• Genellikle MR eşliğinde prostat biyopsisinde 6 ila 14 ayrı numune toplanır ve patolog tarafından analiz edilmek üzere laboratuvara gönderilir.
• MR eşliğinde prostat biyopsisi genellikle 45 dakika veya daha kısa sürede tamamlanır.

Prostat Biyopsisi Avantajları 

• MR ve ultrason eşliğinde prostat biyopsileri, prostatta anormalliklerin doğru bir şekilde teşhis edilmesine yardımcı olur ve uygun tedavinin seçilmesini sağlar.
• Biyopsiler, kanser ve iyi huylu prostat büyümesi (BPH- Benign Prostat Hiperplazisi) arasında ayrım yapmaya yardımcı olur.
• Ultrason tekniğinin kullanımı kolaydır ve diğer görüntüleme yöntemlerinden daha ekonomiktir.
• Ultrason ve MR görüntüleme tekniklerinde, kanser riskinin artmasıyla ilişkilendirilen iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalınmaz.
• Tüm biyopsi prosedürlerinde iyileşme süresi kısadır ve hastalar kısa sürede olağan aktivitelerine devam edebilirler.
• Prostatın MR görüntüleri diğer görüntüleme yöntemlerine göre daha net ve ayrıntılıdır, bu da onu tümörlerin erken teşhis edilmesinde değerli bir araç haline getirir.

Prostat Biyopsisi Olumsuz Etkileri

• İşlemden sonraki günlerde spermde, idrarda ve dışkıda kan görülebilir ancak genellikle bir veya iki hafta içinde bu durum kendiliğinden geçer.
• Prostat biyopsisi sonrası enfeksiyon çok nadir görülen bir olumsuz etkidir ancak tedavi edilmezse kötü sonuçlar doğurabilir. İşlemden sonraki birkaç gün içinde ateş ve titreme gibi enfeksiyon belirtileri yaşanırsa, derhal doktorla iletişime geçilmeli veya en yakın hastanenin acil servisine başvurulmalıdır.
• İç kanama çok nadir görülmekle birlikte; şiddetli ise kateter işlemi gerektirebilir.
• Nadiren üretranın tıkanması nedeniyle ortaya çıkabilecek idrar tutulması veya idrar yapamama durumlarıyla karşılaşılabilir. Üretraya kateter olarak bilinen steril bir kauçuk tüpün sokulmasıyla tıkanıklık rahatlatılabilir.
• Metal içeren implante tıbbi cihazlar, MR görüntüleme incelemesi sırasında arızalanabilir veya çeşitli sorunlara neden olabilir.
• Prosedür sırasında vücuda kontrast madde enjekte edilirse çok küçük bir ihtimalle alerjik reaksiyona neden olabilir. Bu tür reaksiyonlar genellikle hafiftir ve ilaçla kolayca kontrol edilir. Alerjik belirtiler görülürse, acil yardım için bir radyologla iletişime geçilmelidir.

Prostat Biyopsisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Prostat biyopsisi yaptıranlar nadiren mide bulantısı, bölgesel ağrı, kurdeşen, kaşıntılı gözler veya diğer reaksiyonlarla karşılaşabilirler. Bu etkiler MR kontrast maddesinin yan etkileridir. Alerjik belirtilerle karşılaşıldığında radyologa başvurularak alerjik reaksiyonlarla ilgili tedaviler hakkında bilgi alınmalıdır.
• Bazı hastalar prostat biyopsisi sonrası rektum veya perine bölgesinde az miktarda kanama yaşayabilir. Bu durum beklenen bir gelişmedir ve hafif baskı ile kanama durdurulabilir.
• Biyopsi sonrası 1-2 gün boyunca prostat bölgesinde, özellikle de oturulduğunda ağrı ve rahatsızlık hissedilebilir. Doktorun önerdiği ağrı kesicilerin kullanılması ile bu tür rahatsızlıklar kontrol altında tutulabilir.