Protez

Protez Nedir?

Vücudun eksik olan herhangi bir uzvunun yapay olarak ikame edilmesine protez denir. Protez olarak düşünülen parçalar genellikle kaybedilen kolların ve bacakların yerine geçen yapay aygıtlardır. Fakat protezin kapsamı oldukça geniştir. Yapay kemik, yapay arter, kalp kapağı replasmanları, yapay gözler, yapay dişler, yapay eklemler ve yapay dizler de protez olarak adlandırılır.

Protez Ne İşe Yarar?

Protez, vücutta eksik olan organın, eklemin veya uzvun yerini alması amacıyla tasarlanır. Birebir olarak canlı yapı ile aynı işlevselliğe sahip olması imkansız olsa da biyouyumlu malzemeler ile benzer görevleri yerine getirebilir, insanlar için büyük kolaylık sağlayabilir.

Protez hem işlevsel hem de kozmetik nedenlerle veya her iki nedenden dolayı geliştirilebilir. Protez işlemlerinde; yaralanmalar, kangren, tümör ameliyatları, organ hasarları ve iltihaplanma gibi hasarlar nedeniyle uzvun veya organın geri kalan kısmının sağlığının korunması amaçlanır. İlk olarak hasarlı bölüm çıkarılır. Bu organ veya uzvun şeklini, fonksiyonunu ve işlevini taklit edebilecek bir protez, çıkarılan alana bazı materyaller yardımıyla takılır.

Protez Çeşitleri 

Hemen hemen her uzvun bir protezi geliştirilebilir. Protez, yerini alacak organ veya yapıya göre isimlendirilir. Genel olarak protez çeşitleri, 4 ana grupta incelebilir. Üst ekstremite protezler, alt ekstremite protezler, ağız ve diş ile ilgili protezler ve estetik protezler.

Üst Ekstremite Protezler

Üst ekstremite amputeleri ve doğuştan ekstremite farklılıkları olan kişiler için geliştirilen 5 farklı türde protez çeşidi vardır. Uygun olan seçeneğin belirlenmesi, kişinin uzuv kaybı seviyesi ve protez kullanma hedeflerine bağlı olarak gerçekleştirilir. Üst ekstremite protez türleri ve üst ekstremitede uzuvlara göre protez çeşitleri farklı iki ana başlık altında ele alınmalıdır.

Üst Ekstremite Protez Türleri

Pasif Protezler

Pasif protezler genellikle doğal bir kol, el ve parmaklar gibi dışarıdan görünecek şekilde tasarlanır. Bu protezler hafiftir ve aktif hareketleri olmamasına rağmen, nesneleri sabitlemek veya taşımak için bir yüzey sağlayarak kişinin işlevini iyileştirebilir. Pasif protezler kişinin sağlam kolunu, elini ve parmaklarını taklit edecek şekilde özel olarak boyanmış, yüksek çözünürlüklü silikonla veya farklı bir malzemeyle kaplanabilir.

Çok pozisyonlu eklemler bazen bir kişinin işlevini geliştirmek için omuz, dirsek, bilek veya parmak eklemlerini konumlandırma seçeneği sağlamak için pasif bir protezle birleştirilir. Örneğin sağlam eli kullanarak çok pozisyonlu bir omuz, dirsek veya bilek eklemi belirli bir açıda konumlandırılarak bir şeyi tutmayı veya taşımayı kolaylaştırır. Çok konumlu parmak eklemleri, yüksek çözünürlüklü bir restorasyonun küçük nesneleri kavramasına izin vermek için hareket ettirilebilir.

Vücut Destekli Protezler

Vücut destekli protezler; bir kablo sitemi, soketler veya manuel kontrolle çalıştırılır. Üst gövdenin (üst kol, omuz, göğüs) hareketleri bir kablo sistemi ile yakalanır ve protezi kontrol etmek için kullanılır. Kullanıcılar kabloda değişen gerilim hissine alıştıkça, uzvun konumu ve terminal cihazındaki açılma derecesi konusunda gelişmiş bir algıya sahip olabilirler. El emeği ile uğraşan kişiler vücut destekli protezleri, dayanıklılık ve temel işlev özellikleri nedeniyle tercih edebilirler.

Elektrikle Çalışan Protezler

Elektrikle çalışan bir protezler, proteze hareket ve güç sağlayan motorlar ve pillerle birlikte kompleks materyallerdir. Elektrik bileşenleri, uzuv kaybı düzeyine göre değişir. Uzvun veya vücudun üst bölümündeki kasların hareketini algılayan sensörler veya çeşitli girdiler olabilir. Bu sensörler veya girdiler daha sonra istenen hareketleri yapmak için protezdeki motorlara sinyal gönderir. Elektrikle çalışan birçok protezin kozmetik bir eldivenle örtülme seçeneği vardır. Kozmetik eldivenler çok çeşitli et rengi tonlarında üretilebilir ve hatta kalan uzva olabildiğince benzer olacak şekilde özelleştirilebilir.

Hibrit Protezler

Hibrit protezler, vücut gücüyle ve elektrikle çalışan bileşenlerin tek bir protezde birleştirilmiş halidir. Bazı durumlarda, bu kombinasyon daha iyi işlevsel sonuçlar sunabilir. Hibrit protezler, birden fazla hareketli bileşene ihtiyaç duyan, yüksek düzeyde uzuv kaybı olan kişiler için oldukça yararlıdır. Kişilerin iş hayatlarına adaptasyonunda ve diğer faaliyetlerin yürütülmesinde son derece geniş bir işlev alanına sahiptir.

Aktiviteye Özgü Protezler

Aktiviteye özgü protezler, diğer protezlere sahip olmayan veya diğer protezlerle işlevlerini gerçekleştirmeyen kullanıcılarda, özel aktivitelerin gerekleştirilebilmesi için tasarlanmış protez türüdür. Aktiviteye özgü protezler, üst ekstremite farklılıkları olanların işe, spora, hobilere ve diğer özel faaliyetlere katılmasına olanak tanır.

Üst Ekstremitede Uzuvlara Göre Protez Çeşitleri

Omuz Protezi

Omuz protezi; omuz kapağı protezi, total omuz artroplastisi ve ters omuz protezi olmak üzere 3 ana grupta ele alınabilir. En yaygın kullanılan omuz protezi total omuz artroplastisidir. Bu işlemde omuz protezi, humerus başı ve glenoid soket bileşenlerinin her ikisinin de yerini alır. Eklem yüzeylerinin aşınması halinde total omuz artroplastisi gerekir. Bu değiştirme yöntemiyle humerus başının ekleme en yakın olan kısmı çıkarılır. Daha sonra üst kol kemiğinin içi (ilik boşluğu) protezin gövdesi için hazırlanır. Kemiğin içine bir protez gövde yerleştirilir. Total omuz protezinin en ciddi komplikasyonlarından biri, glenoid bileşenin gevşemesidir. Ağrı ve azalmış hareket kabiliyeti, komplikasyonun belirtileridir.

Üst kolda ciddi kırıklar veya yaralanmalar, humerus başında kan akışındaki değişiklikler, romatizmal hastalıklar, instabilite (kronik omuz çıkığı) veya şiddetli eklem enfeksiyonu, eklem yüzeylerinin hasar görmesine ve aşınmasına yol açar. Eklem kıkırdak yüzeylerindeki aşınmanın özellikle ağrılı olduğu ve hareketin aşırı derecede kısıtlayıcı hale geldiği omuz ekleminin ileri artriti vakalarında omuz protezi cerrahisi gereklidir.

Protez El ve Protez Kol

El veya parmakların belirli bir bölümünün kaybedildiği durumlarda, hasarın boyutuna göre mekanik veya silikon protezler tasarlanabilir. Protez teknikeri, hastanın durumunu değerlendirdikten sonra bu konudaki kararını verir.

Kolun ön kısmında, dirsek altı seviyesinde bir kayıp söz konusu olduğunda el fonksiyonları gerçekleştirilemez, kolun içe veya dışa doğru çevirme hareketi mümkün olamaz. Bu türde hasarlarda genellikle dominant ekstremite kaybından söz edilir. Kişi günlük aktivitelerini yapmakta ciddi derecede zorlanır ve proteze ihtiyaç duyar.

El ve kol protezlerinde; dirsek üstü kol protezi, omuz dezartikülasyon protezi, fonksiyonel protezler, Myo elektrik kumandalı protezler veya karma protezler tercih edilebilir. En yaygın kullanılan protez markalarından birisi Ottobock protezdir.  

Dirsek protezi

Dirsek replasmanı, dirsek eklemini oluşturan kemiklerin yapay dirsek eklem parçaları (protez bileşenler) ile cerrahi olarak değiştirilmesidir. Yapay dirsek protezi, yüksek kaliteli metalden imal edilmiş iki gövdeden meydana gelir. Protez dirsek ekleminin eğilip bükülmese yardımcı olan metal ve plastik bir menteşe ile tutturulur. Protez eklemler kişiye uyacak biçimde özel boyutlarda imal edilebilir.

Bazı durumlarda, eklemin sadece bir kısmının değiştirilmesi gerekebilir. Örneğin, önkol kemiğinden yalnızca birinin başı hasar görmüşse, yapay bir kafa ile değiştirilebilir.

Eklemin tamamının değiştirilmesi gerekiyorsa dirsekte bir araya gelen kemiklerin uçları çıkarılır. Kemikler, yumuşak bir merkeze sahip sert yapılardır. Yapay eklemin uzun ve ince uçları kemiklerin daha yumuşak olan orta kısmına yerleştirilir.

İki türde dirsek protezi vardır:

• Bağlantılı Dirsek Protezi: Bu tip bir protez, eklemin tüm parçaları birbirine bağlı olduğu için biraz gevşek bir menteşe görevi görür. Bağlantılı dirsek protezi iyi bir eklem stabilitesi sağlar, ancak hareket stresleri bazı durumlarda protezin kol kemiklerine yerleştirildiği yerden gevşemesine neden olabilir.
• Bağlantısız Dirsek Protezi: Bu türdeki bir protez, birbirine bağlı olmayan iki ayrı parça halinde tasarlanır. Bu tasarım, eklemi bir arada tutmaya yardımcı olan bağlara sahiptir. 

Protez Parmak

Hassas dokuyu korumak, işlev sağlamak ve daha iyi bir görünüm elde etmek için silikon parmak protezi, başparmak protezi veya el protezi özel olarak tasarlanır. Protez parmakların ve ellerin uyumlu olması için cildin ve tırnakların dokusu, rengi ve şeffaflığı taklit edilir.

Protez parmaklar ve eller aşağıdaki nedenlerle gerekli olabilir:

• Doğumsal bir eksiklik; amniyotik bant sendromu veya simbrakidaktili (eksik veya gelişmemiş parmaklar) durumunda,
• Kanser tedavisi ve tümörün çıkarılması nedeniyle parmak amputasyonu olduğu durumda,
• Parmak amputasyonu ile sonuçlanan diyabet veya skleroderma gibi hastalıklar nedeniyle,
• Travmatik yaralanmalar, işle ilgili yaralanmalar veya yanıklar nedeniyle.

Alt Ekstremitede Uzuvlara Göre Protez Çeşitleri

Kalça Protezi (Femur Protezi)

Kalça protezi, kalçanın hasarlı kısımlarını protez parçalarla değiştirmek için yapılan bir ameliyat türüdür. Operasyon kalça ağrısını hafifletebilir ve hareket kabiliyetini iyileştirebilir. Kalça protezi ameliyatı sırasında hasarlı kemik ve kıkırdak (eklemi yastıklayan kemiğin ucundaki doku) kalça ekleminden çıkarılır. Bunlar metal veya plastik parçalarla değiştirilir. Bu işlem genellikle 2 ila 3 saat arasında sürer ve genel anestezi altında yapılır. Bazı durumlarda spinal anestezi uygulanabilir. Kalça protezi, kalça artroplastisi veya total kalça protezi olarak da bilinir.

Aşağıdaki durumlarda kalça protezi önerilir:

• Uzun süren ve hareket etmeyi zorlaştıran kalça ağrısı varsa
• Kalça ağrısı; ilaçlar, fizik tedavi veya yürüme desteği neticesinde iyileşmediyse
• Kalça ağrısı nedeniyle kişi kendisine bakamıyor veya günlük aktivitelerini yapamıyorsa
• Dinlenirken veya yatarken dahi kalça ağrısı varsa

Kalça protezi ağrıyı azaltabilir, hareket kabiliyetini artırabilir ve kişiye daha iyi bir yaşam kalitesi sunabilir.

Diz Protezi

Diz protezi ameliyatında cerrah diz ekleminin hasarlı kısımlarını çıkarır ve bunları metal, seramik veya plastik gibi malzemelerden yapılmış yeni parçalarla değiştirir. Protez takılmasından sonra, yeni eklemde geçici bir ağrı olabilir. Bununla birlikte fizik tedavi, genellikle ameliyattan sonraki gün başlatılır. Ameliyat sonrası fiziksel aktivite başarının anahtarı olarak kabul edilir.

Çoğu hasta, ameliyattan sonraki iki veya üç gün içinde düz bir baston, yürüteç veya koltuk değnekleri kullanabilir. Günler ilerledikçe yürüme mesafesi ve sıklığı artar. Hastalar genellikle ameliyattan sonraki üç ila altı hafta içinde araba sürebilir ve diğer tüm normal aktivitelerine altı hafta içerisinde veya daha önce devam edebilir. Tam iyileşme dört aya kadar sürebilir.

Diz protezi ameliyatından sonra şikayet edilen ağrılar büyük ölçüde giderilir, aktif bir hayat sürülebilir ve fizik tedaviye etkili bir şekilde katılmak mümkün hale gelebilir. Diz protezlerinin kullanım ömrü ortalama 15 yıldır. Bazen bu süreç 20 yılı bulabilmektedir.

Ortez Protez

Ortez, yaralanmayı önlemek, bir uzvun veya omurganın hareketini desteklemek için kemer ve destek kullanma uygulamasıdır. Ortez, yalnızca belirli bir vücut bölümünün kullanımını düzelten veya geliştiren yöntem ve aparatları ifade eder. Bununla birlikte bir uzvun rehabilitasyonuna yardımcı olmak için ağrı azaltma ve hareket kabiliyetini artırma gibi hasta üzerinde birçok etkiye sahiptir.

Ortezler ayrıca biyomekanik bir yanlış hizalamayı kontrol etmek, bir deformiteyi veya doğum anormalliğini gidermek için kullanılabilir. Ortez; iskelet, kas ve sinir sistemini etkileyen sorunları düzelten veya destekleyen bir cihaz anlamına gelir.

Protez Bacak

Bir protez bacağın nasıl çalıştığını anlamak, ilk olarak amputasyonun (canlı uzvun çeşitli cerrahi müdahalelerle vücuttan çıkarılması) konumuna bağlıdır. Protez bacaklarla ilgili olarak, amputasyonun yeri, protez bacağın nasıl çalışacağını etkiler. Örneğin, diz üstü ve diz altı amputasyon, farklı protez parçaları gerektirir. Eklem protezi içeren materyaller için özel parçalar gerekli olabilir.

Protez bacağın parçaları:

• Pilon: Yapısal destek sağlayan bir parçadır. Soketi protez bacağa bağlayan bileşendir. Bu parça, ağırlığı protez bacak üzerinde taşıdığından, kişiyi desteklemek için sağlam ve dayanıklı olmalıdır.
• Soket: Genellikle protez bacağın en önemli parçası olarak adlandırılan soket, kalan uzvu çevreleyen ve protez bacağın uzuv üzerine oturmasını sağlayan sokettir. Her hastaya özel olarak tasarlanır. 
• Süspansiyon sistemi: Emme ve vakumlu süspansiyon sistemleri, hava basıncının soketi yerinde tuttuğu bir conta mantığıyla çalışır.

Ayak Bileği Protezi

Ayak bileği protezi üç bileşenden oluşur. Protez bir bileşen hem incik kemiğini hem de talusu kapsar. Ayak bileği protezinin bileşenleri birbirine menteşelenmez, ancak hareketli parçalar olarak etkileşir. Ayak bileği protezi, vücudun kasları ve bağları tarafından koordine edilir. Sağlam bir bacak ekseni ve bağlar, dayanıklı bir ayak bileği protezi için gereklidir.

Ayak bileği protezi, ilerlemiş ayak bileği osteoartriti olan hastalar için bir tedavi şeklidir. Genellikle bir kaza (travma) ayak bileği osteoartritinin nedenidir. Çoğu zaman travma, kazadan yıllar sonra hatta on yıllar içinde ayak bileği osteoartritine neden olabilir. Osteoartrit, ayak bileği kemiği ile bacaktaki kaval kemiği ve fibulanın oluşturduğu ayak bileği eklemini etkiler.

Hastaların yaşam tarzı, bir ayak bileği protezinin dayanıklılığı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Prensip olarak ayak bileği protezi ile her türlü spor yapılabilir. Bir hastanın tercih ettiği spora devam etme olasılığı, söz konusu spor türüne bağlı olarak değişir. Bisiklet kullanma ve yüzme gibi sporlar kolaylıkla yapılabilir. Kayak, futbol ve tenis gibi güçlü kesme kuvvetleri gerektiren sporlara dönüşün başarılı olma olasılığı önemli ölçüde daha düşüktür.

Ağız İçi ve Diş Protezleri

Sabit Protez

Sabit diş protezi, ağız içerisinde eksik olan dişlerin yerine geçmesi için tasarlanmış bir diş hekimliği unsurudur. Sabitlendiğinde kalıcı olarak hastanın ağzına yapışık şekilde kalır. Hijyen için çıkarılmasına gerek yoktur. Bu işlem protez yerinde yapılırken, parsiyel protezlerin içerdiği filtrasyon riskleri ortadan kaldırılmış olur. İmplantlar, diş köprüleri, kronlar ve hibrit protezler gibi birçok farklı türde sabit diş protezi çeşidi vardır.

• Diş İmplantları: İki parçadan oluşur; kökün yerine geçen implant, estetik ve işlevsel faktörü sağlayan kron. İmplant, kaybedilen ve kökü çeneden çıkarılan bir dişin yerini alır. İmplante edilen kısım genellikle titanyumdan yapılır, organizma ile uyumlu bir materyaldir. 
• Diş Köprüleri: Köprü, hem ağızda halen var olan dişlere hem de üretilmiş implantlara yerleştirilen bir sıra krondan oluşur. Köprünün ayarlanabilmesi için çoğu zaman sağlıklı dişlerin oyulması gerekebilir. 
• Kronlar: İmplant üzerine veya doğal diş üzerine yerleştirilebildikleri için çok yönlüdürler. Doğru bir şekilde implante edilebilmesi için sağlıklı diş yüzeyinin önemli ölçüde törpülenmesi gerekir. Her ne kadar estetikle ilgili bir unsur olsa da çiğneme işlevlerini yerine getirmesi de önemlidir. 
• Hibrit Protezler (Parsiyel Protez): Tüm üst veya alt protezlerin yerine geçen bir protez çeşididir. Sadece diş etinin veya diş eti ile birlikte dişlerin yerini alabilir. Kişiye güvenlik sağlaması için implantların üzerine yerleştirilir. Görünümleri tamamen doğaldır. Çiğneme kuvvetlerinin baskısını azaltmak için tasarlanırlar. Değiştirilebilir bir materyaldir ve bakımı çok kolaydır. Kısmi protez, çıtçıtlı protez, kancalı protez veya bölümlü protez olarak da adlandırılır.

Total Protez (Tam Protez)

Total protez, akrilik reçineler ve yapay dişler kullanılarak bir diş laboratuvarında özel olarak yapılır ve tutucu özelliklerin yardımı olmadan doğrudan dişsiz bir çeneye takılır. Üst protezlerde, protez ile damak arasındaki emme etkisiyle bir dereceye kadar stabilite sağlanır. Total protezin sadece diş eti sırtına dayandığı alt çenede bu etki oluşmaz. Yapışma kalitesi büyük ölçüde hastanın anatomik özelliklerine bağlıdır ve çıkıntı çok dar veya çok düşükse tatmin edici olmayabilir.

Yarım Damak Protezi

Damak protezi, ağzın çatısındaki açıklık gibi kusurları kapatmak için kullanılabilen bir protezdir. Sert ve yumuşak damaktaki açıklıklar konuşmayı etkileyebilir veya beslenme sırasında nefes alıp verme yetersizliğine neden olabilir. Damak protezi; konuşmayı, uygun hava akışını ve yemeyi iyileştirebilir, nefes alıp verme yetersizliğini önleyebilir. Damak protezi kullanan kişiler, protezin etkinliğini ve rahatlığını sürdürmek için protez uzmanları tarafından düzenli olarak kontrol edilmelidir.

Hassas Bağlantılı Protez (Ankerli Protez)

Hassas bağlantılı protez, diş implantı ve geleneksel kısmi protezlere uygun bir alternatif olabilen, çıkarılabilir bir kısmi protezdir. Hassas bağlantılı protez yerleştirme, kemik grefti veya diş eti grefti gibi ameliyatsız olarak eksik dişlerin yerine geçmesi için kullanılırlar.

Hassas bağlantılı protez aşağıdaki durumlar için bir seçenektir:

• Geleneksel bir kısmi protezin rahatlığından ve işlevselliğinden memnun olmama
• Dental implant tedavisine uygun olmama
• Takma diş yerleştirmek için daha uygun maliyetli bir seçenek arama
• İşlev, konfor ve estetik için gelişmiş tedavi seçenekleri arama

Hassas bağlantılı protez, kaplamalı bitişik diş ile sabitlenir ve diğer sağlıklı dişlerden hiçbirini tehlikeye atmaz. Hassas bağlantılı protezin uzun vadeli faydaları şunlardır:

• Hassas uyum sayesinde artırılmış ağız işlevi
• Geliştirilmiş estetik
• Geleneksel protezlerin neden olabileceği yaraların önlenmesi
• Kemik kaybının önlenmesi

Geçici Protez

Geçici protez, sınırlı bir süre için (genellikle 2 ila 6 ay arası) estetiği, stabilizasyonu ve/veya işlevi geliştirmek için tasarlanmış; sabit veya çıkarılabilir bir diş protezidir. Belirlenen süre dolduğunda diş protezi, geçici protezin yerini alır.

Geçici protez, kalıcı bir protez gerçekleştirmek için kullanılan tekniklere benzer şekilde laboratuvarda geliştirilir. Ancak bu protezler implant yerleştirmeden önce yapılır. Pozisyonu, çiğnemeyi ve konforu iyileştirmek için protez uzmanı tarafından geçici protezler üzerinden çeşitli ayarlamalar yapılır.

Overdenture Protez (İmplant Üstü Protez)

İmplant üstü protezler, diş implantları tarafından desteklenen yedek dişlerdir. Bir hastanın eksik bir dişi bulunuyorsa ve çenesinde implantı destekleyecek kadar kemik varsa, overdenture prosedürü uygulanabilir. İmplant üstü protezler çıkarılabilir. Ağızda az sayıda diş bulunuyorsa protezin desteklenmesi amacıyla implant üstü protezler tercih edilebilir. İmplant üstü protezler hastanın yaşam kalitesini iyileştirebilir ve kaybedilen dişlerin yerine geçtiği için kendine olan güvenini artırabilir.

İmplant üstü protezler sayesinde yiyecekler çok daha iyi çiğnenebilir ve besinlerin sindirimi kolaylaşır. Bununla birlikte daha fazla yiyecek türü tüketilebilir. Kemik greftine ihtiyaç duyulma ihtimali azalır. Elmacık kemikleri ve çene çizgisi gibi yüz özelliklerinin yapısını korumaya yardımcı olur. Diğer üst damak protez çeşitlerine olan ihtiyacın azaltılmasını sağlar.

Hareketli Protez

Hareketli diş protezleri, kullanılması gerekmediğinde hasta tarafından çıkarılabilen diş restorasyonlarıdır. Takma dişler en çok tercih edilen hareketli diş protezleridir. Bunun arkasındaki sebep, diş teknolojisindeki diğer tüm gelişmelere rağmen hareketli diş protezlerinin invaziv olmaması, herhangi bir cerrahi kesi gerektirmemesi veya ağrılı bir iyileşme süreci yaşanmamasıdır. Çıkarılabilir diş protezleri, ağız boşluğundaki çevre dokular tarafından desteklenir, kullanılmadığında hasta tarafından rahatlıkla çıkarılabilir ve gerektiğinde değiştirilebilir.

Uyku Apnesi Protezi (Horlama Protezi)

Uyku apnesi, uyurken nefes almada geçici bir duraklama nedeniyle akciğerlerin vücudun ihtiyaç duyduğu oksijeni alamamasıdır. Duraklama süresi birkaç saniye ile birkaç dakika arasında değişebilir.

Uyku Apnesinin Nedenleri

Hava yolu tıkandığında uyku apnesi oluşur, bu da hava akışını kesintiye uğratır ve horlama meydana gelebilir. Genellikle uyku apnesi olan bir birey, uyku sırasında nefes alıp vermede güçlük çektiğinin farkında değildir. Uyku apnesinin semptomları arasında horlama, huzursuz uyku veya gün içinde yorgunluk yer alır.

Uyku Apnesi Tedavisi

• Uyku apnesi için farklı tedaviler mevcuttur. 
• Uyku apnesinin tedavisi için altın standart yöntem, CPAP (sürekli pozitif hava akış basıncı) makinesidir. 
• Kullanıcının, burnunun ve/veya ağzının üzerine bir maske takması şeklinde uygulanır. 
• Sabit bir hava akışı hava yolunu şişirir ve akciğerlere oksijen sağlar. 
• Bazen insanlar bu tedaviye tahammül edemezler veya apnelerinin hafif olmasından kaynaklı farklı türde tedavi yöntemlerine yönelirler. 
• CPAP'a en iyi alternatif, oral bir cihaz olan uyku apnesi protezidir. 
• Uyku apnesi protezi, uyku sırasında hava akışını iyileştirmeye yardımcı olmak için alt çene veya dili öne doğru konumlandırarak çalışan bir protezdir. 
• Araştırmalar, hafif ila orta dereceli uyku apnesi vakalarında uyku apnesinin tedavisinde uyku apnesi protezi kullanımını desteklemektedir. 

Estetik Protezler

Saç Protezi

Kranial protez olarak da adlandırılan saç protezi; kemoterapi, alopesi gibi tıbbi durumların bir sonucu olarak saçlarını yitirmiş hastalar için özel olarak tasarlanan peruk benzeri bir üründür. Standart peruklardan farklı olarak, protezi kullanacak olan kişinin kalıbına göre tasarlanır. Protezde genellikle hipoalerjenik bir kumaş kullanılır. Bu kumaş türü kemoterapi gören hastalarda hassas çözümler sunar ve tedaviye karşı herhangi bir sorun teşkil etmez.

Meme Protezi (Protez Göğüs)

Meme protezi, kanser tedavisi gören hastalar için veya estetik amacıyla tercih edilebilir. Her kadının vücudu farklı olduğundan, protezler de çeşitli şekillerde, boyutlarda ve cilt renklerinde tasarlanabilir. Görülen tedaviler neticesinde meme simetrisini yeniden kazanmak isteyen kadınlar için kısmi meme protezleri bulunmaktadır. Bu tür protezlere denge şekillendiriciler de denir.

Meme protezlerinin çeşitli formları olduğu gibi farklı silikon katmanları da vardır. Ayrıca simetrik veya tek taraflı olarak kullanılabilirler. Simetrik meme protezleri her iki tarafta (sağ ve sol meme) aynı olacak şekilde tasarlanır. Asimetrik protezler ise yalnızca sağ veya yalnızca sol taraf için mevcut olan memeye uygun olarak tasarlanır. Kullanıcının takacağı protez şekli, ameliyat esnasında çıkarılan dokunun konumuna ve miktarına göre değişkenlik gösterir.

Meme protezlerinin tasarım aşamasında, kullanıcının vücut şekli ve yaşam tarzına uygunluğu dikkate alınır. Meme protezleri; yumuşak meme protezi, kısmi meme protezi, hafif meme protezi, takılabilir meme protezi, temaslı meme protezi ve ayarlanabilir meme protezi olarak farklı alternatiflerle kullanılabilir.

Penis Protezi (Penil Protezi)

Erektil disfonksiyon (iktidarsızlık) tedavisinin temel dayanağı olan penis protezi, 30 yılı aşkın süredir kullanılan etkili bir cerrahi yöntemdir. Başarı oranı %90 ila %95 aralığındadır. Penis protezi (penil protez), ilişki sırasında yeterince iyi bir ereksiyon sağlamak amacıyla doğrudan corpora cavernosa (erektil doku bölgesi)'ya konumlandırılan sentetik bir cihazdır. Penil protez olarak da adlandırılan penis protezinin tüm bileşenleri deri altına yerleştirilir ve dışarıdan bakıldığında fark edilmez. Her penil protez, ameliyat esnasında hastaya özel olarak tasarlanır.

Yumuşak formda, iki parçalı ve üç parçalı şişirilebilir protezler olmak üzere 3 farklı penis protezi tasarımı vardır. El becerisinde sorun yaşayan ve geçmişte ciddi bir karın ameliyatı geçirmiş hastalar için yumuşak formda esnek protezler kullanılır. Geçmişte ciddi bir karın ameliyatı geçirmiş fakat şekillendirilebilir bir protezin sağlayacağından daha doğal bir ereksiyon hissiyatı amaçlayan kişiler için iki parçalı protez kullanılabilir. Üç parçalı protez ise en doğal işleyişe sahip protez tipidir. İşlevi olmadığında tamamen sarkıktır ve iki parçalı protezden daha serttir.

Testis Protezi

Testis protezi, testisler cerrahi olarak çıkarıldıktan sonra, doğum kusuru, hastalık veya travma nedeniyle yok olduktan sonra yapılabilir. Bazı kozmetik nedenlerden dolayı da testis protezi cerrahisine ihtiyaç duyulabilir. Protez, normal testise uyacak şekilde veya her iki testis de olmadığında, simetriyi yeniden sağlamak için skrotumu dolduracak biçimde boyutlandırılır.

Testis protezi cerrahisinde fizyolojik olarak bir serum, skrotum içine yerleştirilir. Gerçekçi bir görünüm ve his sağlamak için yumuşak formda tasarlanır. Testis protezi ameliyatı, ayakta tedavi şeklinde, minimal anestezi ile yapılabilir.

Protez Kirpik

Estetik amaçlı tercih edilen protez kirpik uygulamaları, mevcut olan kirpiklerin hacmini ve uzunluğunu artırmayı amaçlayan bir prosedürdür. Genellikle ipek malzemeden imal edilmiş olan protez kirpikler, göz kapağının üst bölümündeki canlı kirpiklere sırayla ve medikal yapıştırıcılar yardımıyla tutturulur. Kirpik tasarımı yapılırken, kullanıcının göz yapısı, özel talepleri ve canlı kirpiklerinin yapısı baz alınır. Protez kaş da benzer yöntemlerle vücuda entegre edilmektedir.  

Kirpik protezi uygulaması ortalama 2 saat süren bir işlemdir. Operasyondan sonraki süreçte ortalama günlük 2-3 adet kirpik dökülmesi yaşanabilir. Bu sorunun ilerlememesi adına iyi bir kirpik performansı bekleyen kullanıcılar, belirli periyotlarla kirpik bakımı yaptırarak dökülen kirpiklerin yerine yenilerini ekletmektedir.

Popo Protezi

Popoda hacim eksikliği ve sarkıklığın nedeni yaş, ciddi kilo kaybı ve genetik faktörler olabilir. Kalçaların hacmini arttırmak ve biçimini değiştirmek için tasarlanan silikon gluteal implant bu soruna bir çözüm olarak değerlendirilebilmektedir.

Kalça kasının içine yerleştirilen protez, popo görünümünü iyileştirir. Kalçaya silikon protez yerleştirilmesi epidural veya genel anestezi ile yapılır. Ameliyat yaklaşık iki saat sürmektedir. Operasyondan sonra hasta ilk hafta sırt üstü yatamaz.

Ameliyattan sonraki ilk 20 gün içinde yürümek, egzersiz yapmak ve yorucu aktivitelerden uzak durmak gerekir. İşlem sonunda ağrı hissetmek yaygın bir durumdur ve ağrı kesiciler kullanılarak bu durum kontrol altına alınabilir. Sonucun net olarak anlaşılabilmesi için bir ay süre geçmelidir.

Protez Sakal

Protez sakal uygulamaları, sakallarında ciddi oranda kayıp olan veya köselik gibi genetik ve tıbbi durumla karşı karşıya olan erkeklerin başvurduğu estetik yöntemlerden birisidir. Cerrahi tedavi yöntemlerinin işe yaramadığı durumlarda geçici yöntem olarak kullanılır. Protez sakal tıpkı protez saç ve protez kaş yöntemlerinde olduğu gibi tıbbi yapıştırıcılarla yüz cildine entegre edilen, gerçekçi bir görünüm ve uzun süreli kullanım imkanı sunan bir alternatiftir.

Protez Kulak

Protez kulak, iç kulaktaki sinirleri elektriksel olarak uyararak, ileri ve çok ileri derecede sinir problemi olan kişilerde işitme duyuları sağlamak amacıyla tasarlanmış elektronik bir cihazdır. Biyonik kulak veya koklear implant olarak da bilinir. Normal işitme cihazlarından farklı şekilde çalışır. İşitme cihazları dış ortamdaki seslerin yükseltilmesini sağlar ve böylece kulak tarafından algılanabilir. Biyonik kulak ise çok az işiten veya hiç işitmeyen bir kişiye fayda sağlar.

Koklear implant iki bölümden oluşur. Bir kısmı kulağın arkasına oturur, mikrofonla sesleri alır ve daha sonra sesi işleyerek implantın ikinci kısmına iletir. İkinci kısım ise bir ameliyat ile deri içerisinden geçirilerek iç kulağa yerleştirilir.

Silikon protez kulak ise dış kulaklarından biri veya her ikisi olmadan doğan veya dış kulaklarında travma geçirmiş kişilere uygulanır. Doğal bir görünüm sunar. Cerrahi bir operasyon değildir. İki tip protez kulak uygulaması vardır. İlki biyouyumlu yapıştırıcı kullanılarak protez kulağın cilde yapıştırılmasıyla yapılır. İkinci uygulama ise kulak etrafındaki kemiğe birkaç titanyum plak yerleştirilmesini konu alır.

Protez Göz

Ciddi göz yaralanması, göz kanseri veya diğer göz hastalıkları durumlarında, gözü kurtarmak imkansız olabilir ve göz küresi cerrahi olarak çıkarılmalıdır. Ağır hasar görmüş veya hastalıklı bir gözü çıkarmak için en yaygın prosedür enükleasyondur.

Etkilenen göz cerrahi olarak çıkarıldıktan sonra, enükleasyon prosedürü uygulanan kişiye özel yapım bir protez göz (yapay göz ve oküler protez de denir) takılır. Protez göz, görme yetisini geri kazandırmasa da daha doğal bir görünüm sağlayabilir. Modern protez gözler, özel olarak üretilir ve doğal gözle boyut ve renk bakımından çok benzerdir. Dışarıdan bakıldığında protez gözün varlığının anlaşılması oldukça güçtür.  

Çene Protezi

Çene, yüzün görsel açıdan önemli bir bölümüdür. Görünümün iyileştirilmesi ve daha belirgin bir çene konturu elde edilmesi için çene protezi uygulamaları geliştirilmiştir. Çene protezleri güvenli ve esnek malzemeden imal edilir ve bir kişinin yüz yapısına ve plastik cerrahın amacına uyacak şekilde çeşitli boyut ve şekillerde tasarlanabilir.

Çene protezi ameliyatında cerrah, kesileri çene altında veya ağız içinde yaptığından, gözle görülür yara izi miktarı minimum seviyededir. Estetik cerrahların yüzün kozmetik işlemlerine bütüncül bir şekilde yaklaşması, yüzdeki bölümler arasındaki denge ve uyumun sağlanabilmesi açısından önemlidir.