Prurigo Nodülaris

Prurigo Nodülaris Nedir?

Prurigo nodularis; ciltte kaşıntılı lezyon oluşumu ile seyreden kronik (uzun süreli) bir deri hastalığıdır. 

Vücudumuzun en büyük organı sayılan deri; en dışta epidermis, epidermisin altında dermis, dermisin de altında hipodermis adı verilen katmanlardan oluşur. Derinin en yüzeyel katmanı olan epidermis katmanı; keratinosit adı verilen hücrelerden oluşur. Bu hücreler vücudu dış etkenlerden koruyan sert yapılardır. Epidermisin altındaki dermis katmanı; çok sayıda damar, sinir yapısı ve kıl köklerini barındıran bir katmandır. Bu katman ağrının algılanması, cilt altı dokunun beslenmesi ve kıl köklerinin hareketi gibi birçok fonksiyon için oldukça önemlidir.

Dermisin altında bulunan hipodermis katmanı ise; yoğun miktarda yağ dokusu barındıran bir katmandır. Bu katman derinin altında bulunan kas dokusu, kasları kemiklere bağlayan tendon ve sinir yapılarını koruyucu görev üstlenir. 

Prurigo nodularis; henüz etkeni bulunamamış, şiddetli kaşıntı ve lezyonlarla seyreden kronik bir deri hastalığıdır. Toplumda her yaşta ortaya çıkabilen bu hastalık; en sık 20-69 yaş arası yetişkinlerde gözlemlenir. Yapılan araştırmalar her iki cinsiyetin de eşit derecede etkilendiğini ortaya koymuştur. Prurigo nodulariste derinin her katmanı etkilenebileceği gibi en sık epidermis katmanını ilgilendiren lezyonlar görülür.

Prurigo nodularis lezyonları; vücudun her bölgesinde görülebilmekle birlikte en sık; ön kol ve bacağın dış kısımlarında, daha az sıklıkta ise boyun ve gövde bölgesinde meydana gelir. 

Prurigo Nodülaris Belirtileri Nelerdir?

Prurigo nodulariste gözlemlenen belirtiler; deriyi ilgilendiren pek çok hastalıkta görülebilen semptomlardır. Bu semptomların diğer hastalıklardan ayırt edilmesi hastalığın erken tanısı için oldukça önemlidir. Prurigo nodulariste en sık gözlemlenen belirtiler şunlardır:

• Kaşıntı: Pek çok cilt hastalığında olduğu gibi prurigo nodulariste de en sık gözlemlenen semptom kaşıntıdır. Kaşıntının nedeni; hastalığın derinin dermis katmanını etkilemesi, bunun sonucunda da dermis katmanındaki sinir hücrelerinin uyarılmasıdır. 
• Kızarıklık: Prurigo nodulariste kızarıklık; en az kaşıntı kadar sık rastlanılan, bu yüzden de tanıda önem arz eden bir semptomdur. Kızarıklık pek çok deri hastalığında rastlanılabilir. Prurigo nodulariste kızarıklık nedeni hastalığın cilt altı damarları etkilemesi sonucu bu damarların yırtılmasıyla gelişen cilt altı kanaması olabileceği gibi; hastanın yoğun kaşıntıya bağlı cildini kaşıması sonucu cilt altı damarların harabiyetine bağlı olarak da gelişebilir.
• Deride Görülen Lezyonlar: Prurigo nodulariste kaşıntıyla beraber gözlemlenen en sık semptom ciltte topak topak lezyonların oluşmasıdır. Bu lezyonlar erken dönemde kırmızı- mor renkte ve parlak iken; hastanın hastalığı ilerledikçe ve hastanın lezyonları kaşıma miktarı arttıkça lezyonlarda hiperkeratoz denen reaksiyon meydana gelir. Hiperkeratoz sonucu bu lezyonlarda kabuklanma, sertleşme ve kahverengi renk değişimi meydana gelir.
• Ağrı: Prurigo nodulariste gözlemlenen lezyonlar eğer cilt altı dokuyu etkilemişse; bu durumda hastada bu bölgenin sinirlerinin uyarımına bağlı ağrı meydana gelir. Oluşan ağrı kişide yaşam kalitesini oldukça kötü etkiler.
• Akıntı: Prurigo nodulariste normal durumda akıntı çok sık gözlemlenen bir semptom değildir. Ancak kişide lezyonların üzerine bakteri kaynaklı bir enfeksiyon binerse; bakterinin bu lezyonlarda yarattığı hasara bağlı kötü kokulu akıntı meydana gelebilir.

Prurigo Nodülaris Nedenleri (Risk Faktörleri) Nelerdir?

Prurigo nodularis hastalığının oluşmasına yol açan, bu hastalıkta görülen semptomlara neden olan etken henüz bilim dünyası bakımından açığa kavuşturulamamıştır. Ancak prurigo nodularis hastalığına sahip hastalarda görülen bazı ortak bulgular; bu bulguların prurigo nodularis hastalığı için risk faktörü olması sonucunu doğurmuştur. Buna bağlı olarak prurigo nodularis nedenleri ve risk faktörleri şöyle sıralanabilir:

• Sürekli Cildin Kaşınması: Prurigo nodularisin en sık semptomu olarak görülen cilt kaşıntısı; bu hastalığa sahip hastalarda kaşıma sonucu vücudun diğer bölgelerinde de prurigo nodularis lezyonu oluşmasına neden olur. Bu yüzden bu kişilere lezyonlarını kaşımamaları gerektiği söylenmelidir.
• Alerjik Hastalıklar: Çölyak hastalığı ya da fıstık, ceviz gibi besinlere alerjisi olan, astım gibi kronik alerjik hastalıklara sahip hastalarda prurigo nodularis görülme sıklığı artmıştır. Bu hastalığa sahip hastalar prurigo nodularis için risk altındadırlar.
• Atopik Bireyler: Atopik bireyler; dış dünyadaki pek çok alerjik etken bakımından risk altında olan bireyleri tanımlamak için kullanılan bir tabirdir. Bu alerjenlere karşı reaksiyon oluşturan kişilerde prurigo nodularis görülme sıklığı artmıştır. Bu durum prurigo nodularis için risk oluşturur.
• Demir Eksikliği Anemisi: Demir eksikliği anemisi; kan hücresi yapımında kullanılan demir elementinin alımının azalması ya da atılımının artışına(kan kaybına) bağlı olarak gelişen kansızlık durumudur. Bu durumda cildin de kanlanması bozulacağı için; prurigo nodularis görülme riski artmıştır.
• Kronik Böbrek Yetersizliği: Böbrekler; vücutta bulunan artık maddelerin idrarla atılmasını sağlayan organlardır. Bu organlarda gelişen bozukluk veya yetersizlik; kişide bu maddelerin vücutta birikmesine neden olur. Bu durum vücudun her bölümünü etkileyebildiği gibi deriyi de etkiler. Derinin etkilenmesi sonucu kişide prurigo nodularis ve diğer birçok deri hastalığı gözlemlenebilir.
• HIV Enfeksiyonu: HIV enfeksiyonu; kişide bağışıklık sisteminin çökmesine neden olan bir hastalıktır. Bu hastalıkta; kişide bağışıklık sisteminin çökmesi sonucu prurigo nodularis ve diğer birçok hastalığın görülme sıklığı artar.
• Spinal Sinirlerin Sıkışması: Spinal sinirlerin sıkışmasına bağlı gelişen prurigo nodularis oldukça nadir rastlanan bir durumdur. Spinal sinirler; omurilikten çıkan ve vücuda dağılan sinir yapılarıdır. Bu sinirlerin birinde veya birkaçında sıkışma gelişmesi; o sinirin uyardığı deri bölgesinde prurigo nodularis lezyonu oluşmasına neden olabilir.
• Stres ve Depresyon: Henüz nedeni tam olarak açıklanamamakla birlikte stres ve depresyona sahip olan hastalarda prurigo nodularis görülme sıklığı artmıştır.

Prurigo Nodülaris Teşhisi

Prurigo nodularis; deride gözlemlenen pek çok hastalığa benzer semptomlar barındırdığı için, tanısı ve tedavisi oldukça zor olan bir hastalıktır. Hastalığın teşhisinde esas olarak şu yöntemler kullanılır:

• Anamnez: Anamnez; hastanın hastalığı hakkında yaşadığı şikayetleri dile getirmesidir. Prurigo nodularise sahip hastalar sıklıkla ön kol, bacak, gövde ya da boyun bölgesinde var olan kaşıntılı lezyonlara ek olarak kızarıklık, ağrı ve yanma semptomlarından yakınırlar. Hekim hastanın bu şikayetlerini dinler; bu şikayetlere yol açabilecek hastalıkları ve hastada depresyon, stres gibi risk faktörlerinin bulunup bulunmadığını sorgular. Ardından fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede hekim hastanın lezyonlarını, var olan kızarıklık semptomlarını inceler. Eğer hastada uzun süredir prurigo nodularis varsa; sürekli kaşımaya bağlı lezyonlar daha sert yapıdadır. Ancak hastada yeni oluşan semptomlar varsa, bu durum pek çok cilt hastalığı ile karışabilir.
• Biyopsi: Biyopsi; deride görülen pek çok hastalığın tanısında kullanılan oldukça etkili bir teşhis yöntemidir. Bu yöntem; kişide var olan lezyonlardan parça alınması ve bu parçanın mikroskop altında incelenerek tanı konulmasını sağlar. Bu yöntemle mikroskop altında incelenen prurigo nodularis lezyonu artmış hücresel aktivite ile birlikte keratinleşmenin artışı gözlemlenir.
• Kan Tahlili: Kan tahlili prurigo nodularis tanısı alan hastalarda; hastada var olan ek hastalıkların belirlenmesini sağlayan bir teşhis yöntemidir. Bu yöntemle; kişide var olan karaciğer, bağırsak ya da böbrek hastalıklarına tanı konulabilir. 

Prurigo Nodülaris Tedavisi

Prurigo nodularis; tanısı ve tedavisi oldukça zor olan kronik bir deri hastalığıdır. Hastalığın tedavisinde genellikle semptomları iyileştirmeye yönelik tedaviler uygulanır. Ancak bu tedavilerin hiçbiri, hastalığı kesin olarak sonlandırmaz. 

Prurigo nodularisli hastalarda kaşıntı çok sık rastlanılan ve yaşam kalitesini bozan bir semptomdur. Bu semptomu geçirmek için hastalara cildi soğuk tutma önerilebilir. Ayrıca kaşıntılı bölgelere uygulanan fenol adlı kimyasal madde uygulaması da kaşıntının yatışmasını sağlar.

Hastalarda var olan kaşıntıyı azaltmak için ve lezyonların yatışmasını sağlamak için medikal tedavi uygulamalarına başvurulabilir.

Hastalarda var olan lezyonlar hastanın yaşam kalitesini ciddi derecede düşürüyor, hastanın toplumdan soyutlanmasına neden oluyorsa bu durumda son çare olarak lezyonları lazerle yakma tedavisi denenebilir. Bu tedavi lazer ışınlarının deriye temas etmesiyle lezyonun kökündeki hücrelerde hasar oluşumuna neden okur. Bu hasar lezyonların baskılanmasına neden olur.  

Prurigo Nodülaris Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Prurigo nodularis deride kaşıntılı lezyon oluşumu ile seyreden kronik bir deri hastalığıdır. Bu lezyonlar tedavi edilmediğinde hastada dış görünüşte değişime; bunun sonucunda da hastanın toplumdan uzaklaşmasına sebep olur. Ayrıca hastada bulunan lezyonlar bakteriyel enfeksiyonlar için de oldukça elverişlidir.

Prurigo nodulariste görülen lezyonlar; oldukça kaşıntılı ve ağrılıdır. Bu hastalık tedavi edilmediğinde var olan semptomlar hastanın yaşam kalitesini oldukça kötü yönde etkiler.

Prurigo Nodülariste Kullanılan İlaçlar

Prurigo nodularisin tedavisi oldukça zordur ve bu tedavi hastalarda hastalığı kesin olarak sonlandıramaz. Prurigo nodularise sahip hastalarda var olan semptomları gidermeye yönelik medikal tedavi uygulamalarına başvurulur. Bu uygulamalar;

• Oral Antihistaminikler: Bu ilaçlar; hastada var olan kaşıntı semptomunun azaltılmasında rol oynar. İçerik olarak doksilamin, prometazin, trimeprazin, dimenhidrinat, bamipin, klorfeniramin gibi maddeleri barındıran bu ilaçların yan etkileri arasında uyuşukluk, baygınlık, bulantı, kusma gibi semptomlara yol açarlar. Bu yan etkiler hastada ciddi semptomlara yol açıyorsa hekime başvurulmalıdır.
• Topikal Steroidli Kremler: Topikal steroidli kremler; hastada var olan lezyon bölgesine uygulanan, bu sayede o bölgedeki kaşıntı ve kızarıklığı gideren kremlerdir. İçerik olarak kortizon barındıran bu ilaçlar topikal (sadece o bölgeye uygulandığı için ) nadiren de olsa kaşıntı ve kızarıklık oluşturabilir. Ancak çoğunlukla herhangi bir semptoma yol açmaz.
• Kortikosteroid Enjeksiyonları: Topikal steroidli kreme yanıt alınamayan hastalarda; var olan lezyonların baskılanmasını sağlamak amacıyla lezyonun üzerine kortikosteroid(kortizon) enjeksiyonu yapılabilir. Bu enjeksiyon sonucu hastada var olan kaşıntı ve kızarıklık azalır, lezyondaki kabarıklık söner.
• Antibiyotik İlaçlar: Bu ilaçlar hastada var olan lezyonların üzerine bakteriyel enfeksiyon bindiğinde kullanılır. İçerik olarak amoksisilin, klavulanik asit, siprofloksasin, ofloksasin, moksifloksasin, amitriptilin gibi maddeleri barındıran bu ilaçların sık görülen yan etkileri arasında bulantı, kusma, ishal, kabızlık, baş dönmesi gibi semptomlar bulunur. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında hekime başvurulmalıdır. 

Prurigo Nodülariste Hangi Doktora Gidilir?

Prurigo nodularis ile esas olarak ilgilenen, hastalığa tanı koyan ve gerekli tedaviyi uygulayan bölüm Deri ve Zührevi Hastalıkları (Dermatoloji) bölümüdür. Dermatoloji hekimi hastayı muayene eder, gerekli tetkikleri uygular ve hastalığa tanı koyar.

Prurigo nodularise sahip hastalar bazen çok şiddetli kaşıntı ve kollarda oluşan lezyonlar ile Dahiliye (İç Hastalıkları) ya da Acil servise başvurabilirler. Bu bölümlerin hekimleri hastaları muayene eder. Hastada prurigo nodularisten şüphelendikleri durumlarda hastayı Deri ve Zührevi Hastalıkları bölümüne sevk ederler.

Prurigo nodularise sahip hastalar; şiddetli kaşıntı, deride lezyon oluşumu, deride ağrılı döküntüler ve kızarıklık oluşumu varlığında vakit kaybetmeden hekime başvurmalıdır.