Psikoterapi Nedir?

Bireylerin, duygusal ve davranışsal birtakım sorunları olabilmektedir. Bu sorunların çözülmesinde, kişilerin ruh sağlıklarının geliştirilmesinde ve korunmasında yardımcı olan, birçok farklı tekniği bulunan prosedüre psikoterapi adı verilmektedir. 

Psikoterapi esnasında kişinin ruhsal durumu, düşünceleri ve duygusal yapısı ortaya çıkarılmaktadır. Yaşam içerisindeki sorunlarla başa çıkmak, günün ya da geçmişin getirdiği stres ve kaygıdan kurtulmak için kişilerin profesyonel bir destek alması gerekmektedir. Bu profesyonel destek; psikoterapi, konuşma terapisi, danışmanlık, psikososyal terapi ve sadece terapi isimleriyle de adlandırılmaktadır. 

Uzmanların uyguladığı pek çok farklı psikoterapi yöntemi bulunmaktadır. Bu yöntemler uygulanacak hastaya göre veya uzmanın görüşleri doğrultusunda değişiklik göstermektedir. Psikoterapi yapan her uzmanın farklı bir yaklaşım kullanması ve sorunları kendi doğru gördüğü tekniklerle çözüme kavuşturmaya çalışması oldukça olası bir durumdur.  

Psikoterapi Nasıl Yapılır?

Psikoterapi seansı, danışan ile psikoterapistin karşılıklı görüşmesi şeklinde yapılmaktadır. Bu noktada psikoterapi seansına başlamadan önce danışana şu bilgiler verilmektedir:  

• Görüşmenin mahremiyetinin korunacağı,
• Psikoterapi için ödenecek olan tutar,
• Psikoterapi sürecinin gerekli görülen durumlarda nasıl sonlandırılacağı.   

Bunların sonrasında psikoterapist ve danışan ilk seanstan itibaren karşılıklı olarak iletişim halinde bulunmaktadır. Bu aşamada temel olarak öncelikli değerlendirilecek konular şu şekildedir: 

• İlk psikoterapi seansında, danışanın problemleri masaya yatırılır ve psikoterapist tarafından genel bir yol haritası çizilir.
• Danışanın öyküsü detaylı bir şekilde dinlenir. Danışanın psikoterapiye ihtiyaç duymasındaki nedenler, hastalıklar ve kişiler ile olan ilişkileri değerlendirilir.
• Danışanın ve gerekiyorsa yakınlarının psikoterapiden beklentileri kaydedilir. 
• Terapi teknikleri ve metotlarından hangisinin kullanılacağı psikoterapist tarafından kararlaştırılır.
• Danışanlardan; varsa daha önce kullandığı psikiyatri ilaçları, sevk notları ve doktor raporları talep edilir.  

Psikoterapi Teknikleri  

Psikoterapistler, farklı psikoterapi tekniklerini benimseyerek, danışanlarını o tekniklerin getirmiş olduğu yaklaşımla tedavi etme yoluna gitmektedir. 

Psikoterapi teknikleri, kategorize edilmiştir. Psikoterapistler, danışanları ile yaptıkları görüşmeler neticesinde tekniklerden birini ve birkaçını tercih ederek kullanmaktadır. Danışan özel olarak seçilen tekniğin doğru bir tercih olması sonucunda başarı oranında artış görülmektedir. 

Bilişsel Davranışçı Psikoterapi  

Bilişsel davranışçı psikoterapi yöntemi, davranışçı psikoloji ile bilişsel psikolojinin birleşmesi ile ortaya çıkmıştır. Davranışçı psikoterapi de kişinin davranışlarının analiz edilmesi temel alınmaktadır. Bu yöntemde, insanların değişmesinin ancak davranışlarının değişmesi ile mümkün olduğu düşünülmektedir. Davranışçı terapi ve bilişsel psikolojinin birleşmesi ile oluşan yaklaşım, psikolojik rahatsızlıkların temelinde yatan sorunun kişilerin olaylara olan bakış açısı olarak değerlendirilmektedir. Böylece kişilerin olaylara yönelik olumsuz düşünceleri yerini olumlu düşüncelere bıraktığında tedavinin sağlanacağı kabul görmektedir.  

Bilişsel davranışçı psikoterapi için kullanılan başlıca metodlar şunlardır:  

• Radikal davranışçı terapi 
• Bilişsel davranışçı terapi
• Akılcı duygusalcı davranışçı terapi 
• Diyalektik davranışçı terapi
• Ahlaki düzenleme terapisi
• Farkındalık odaklı bilişsel davranışçı terapi 
• Şema terapi
• Kabul ve kararlılık terapisi 

Davranışçı terapi de psikoterapistler tarafından şu yöntemler kullanılarak tedavi amaçlanmaktadır: 

• Kendi kendine gözlemleme
• Pekiştireç kullanımı 
• Yeni aktivitelerin planlanması 
• Rol yapma 
• Maruz kalma 
• Maruz kalma ile tepki önleme  

Bunun yanı sıra bilişsel davranışçı psikoterapi yönteminde ise günlük tutmak, rahatlatıcı egzersizler yapmak ve sahip olunan olumsuz düşünceleri değerlendirmek gibi bir takım farklı tekniklerin eklenmesiyle, davranışçı psikoterapi desteklenmektedir. 

Psikodinamik Psikoterapi 

Psikodinamik psikoterapi tekniğinde, kişiler bir eğitim süreci içerisine alınmaktadır. Bu eğitimler sayesinde danışanların, öz farkındalık ve bireysel analiz süreci eğitimleri ile destekledikleri görülmektedir.  

Psikodinamik psikoterapi tekniğinde, psikoterapiste danışan kişinin şikayet ve talepleri son derece önem arz etmektedir. Bu yaklaşımın temelinde kişilerin bilinç dışına ulaşarak iç çatışmalarını bilinç yüzeyine çıkarmak yatmaktadır. 

Psikodinamik psikoterapide kullanılan başlıca teknikler şunlardır:  

• Serbest çağrışım
• Aktarım ve karşı aktarım 
• Rüya analizi
• Dil sürçmeleri
• Tematik algı testleri 

Psikodinamik terapi yönteminde danışanlardan rahat bir koltuğa uzanmaları istenmektedir. Bunun nedeni, kanepeye uzanan kişilerin savunma mekanizmalarının hafifleyeceği üzerine gelişmiş olan kanıdır. Bu sayede kişiler rüya haline benzer bir süreç içerisine sokularak terapi yöntemi uygulanmaktadır.  

Destekleyici psikoterapi de psikodinamik yaklaşımın temellerine dayanmaktadır. Ancak destekleyici psikoterapi yönteminde, hastanın istek ve arzuları temel alınarak, diğer psikoterapi tekniklerinden de faydalanabilmektedir. Şu an destekleyici psikoterapi yöntemi, bireysel psikoterapiler içerisinde en yaygın olarak kullanılan yöntemler arasında yer almaktadır.

Yönetimin amaçları arasında; belirtileri iyileştirmek, ruhsal, bireyin öz saygı, ego ve uyum becerilerini geliştirmek bulunmaktadır. Destekleyici psikoterapi, kişilerin günlük sorunlarla baş etmesini sağlayan büyük bir yardımcıdır. 

Varoluşçu Psikoterapi  

Bir diğer adıyla hümanistik psikoterapi yaklaşımı olarak bilinen varoluşçu psikoterapi, bilişsel davranışçı psikoterapi ile psikodinamik yaklaşıma tepki olarak doğmuştur.  

Varoluşçu psikoterapi metodları arasında şunlar bulunmaktadır: 

• Psikodrama 
• Kişi merkezli terapi
• Gestalt terapi 
• Transpersonal psikoterapi 

Varoluşçu psikoterapi tekniği, psikolojide “psikolojide 3. akım” olarak bilinmektedir.  

Sistemik Psikoterapi (Sistemik Aile Terapisi) 

Sistemik psikoterapi aynı zamanda sistemik aile terapisi ve aile terapisi isimleriyle de bilinmektedir. Tüm terapi teknikleri arasında, insanlar arasındaki ilişki ve iletişime en çok önem veren yaklaşım sistemik psikoterapi tekniğidir. Bu teknikte bireylerden ziyade toplumda var olan sisteme ve insanların davranışlarına odaklanılarak bir tanı ve tedavi yoluna gidilmektedir.  

Sistemik psikoterapi tekniği ile sadece aile terapisi değil; aynı zamanda bireysel terapi, grup terapisi ve çocuk terapisi uygulamalarına da yer verilmektedir.  

Sistemik psikoterapi yönteminde kullanılan metotlar şunlardır:  

• Yapısal aile terapisi
• Stratejik aile terapisi
• Yaşantısal aile terapisi
• Öyküsel terapi 
• Kısa süreli çözüm odaklı terapi

Bütüncül Psikoterapi  

Bugüne kadar geliştirilen psikoterapi ve yaklaşımları hastadan hastaya farklılık göstermektedir. Bunun yanı sıra bu yaklaşımların nasıl uygulanacağı konusunda kesin bir tanı da yoktur. Bütüncül psikoterapi, tüm psikoterapi tekniklerini bir araya getirerek standardize etmek amacıyla ortaya çıkmıştır.

Her insanın içinde yaşadığı toplumun kültürel yapısının farklı olması ve hatta her bireyin aile yapısında ve sosyal çevresinde değişiklikler olması, psikoterapide standart bir model oluşumunu engellemektedir. Bütüncül psikoterapi tekniği, tüm bu karmaşık yapıyı çözmek amacıyla hazırlanmıştır.

Pozitif Psikoterapi 

Pozitif psikoterapi yaklaşımında, insanın hümanistik kavramsallaşmasına dayanılmaktadır. Bunun yanı sıra pozitif psikoterapi kültürlerarası bir yaklaşım sunmaktadır. Yani insanların farklılıklarını minimize ederek ortaya çıkarılmış, her bireye yalnızca insan gözüyle bakılmasını esas almış bir tekniktir. 

Pozitif psikoterapi tekniği, her insanın iyi olduğunu kabul etmektedir. Bunun yanı sıra sevme ve bilme olarak iki temel kabiliyetin insanda doğuştan gelen bir özellik olduğu görüşüne dayanmaktadır.   

Kimler/ Hangi Hastalıklar Psikoterapiye İhtiyaç Duymaktadır?

Psikoterapi, psikiyatrik hastalıkların tedavilerinde kullanılan önemli bir prosedürdür. Bunun yanı sıra yalnızca ruhsal hastalığı bulunan kişiler değil, hastalık gibi zorlu olay ve durumlar ile baş etmeye çalışılan durumlarda da psikoterapi seanslarından faydalanabilmektedir. Kişinin herhangi bir fiziksel ya da ruhsal hastalığı bulunmasa da içinde bulunduğu yaşam koşulları tarafından zorlanması da psikoterapi yöntemiyle yardım alması gerekliliğini doğuran durumlar arasında yer almaktadır. Özellikle aşağıdaki rahatsızlıklara sahip olan kişilerin, psikoterapi almaları önerilmektedir:  

• Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
• Depresyon
• Alkolizm
• Anoreksiya nervoza (yeme bozukluğu) ve bulimia (aşırı derecede yemek tüketimi)
• Borderline (sınır) kişilik bozukluğu 
• Şizofreni
• Anksiyete (kaygı bozukluğu)

Bunların yanı sıra;

• Boşanma durumunu yaşayan kişiler,
• Öfke kontrol bozukluğu olan kişiler,
• Fiziksel ya da cinsel istismara uğrayan kişiler,
• Diyabet, kanser gibi kronik rahatsızlıkları olan kişiler,
• Uyku problemi yaşayan kişiler,
• Şiddete maruz kalan kişiler için mutlaka psikoterapiden faydalanmaları ve bir uzman gözetiminde sorunları çözmeye odaklanmaları önerilmektedir.