Puva Tedavisi Nedir?

Puva tedavisi, Psoralen maddesi ile ultraviyole A ışınlarının birlikte kullanıldığı tedavi yöntemidir. Bu yöntem sayesinde dermatolojik hastalıklar tedavi edilebilir ve işlem fototerapi olarak da isimlendirilir. Tedavi sırasında kullanılan Psoralen maddesi deri hücrelerinin UVA ışınlarına olan duyarlılığını artırır ve vücutta savunma sisteminin işleyişinin düzenlenmesini kontrol eder.

Puva tedavisinin ismi Psoralen ve Ultraviyole A kısaltmasından gelmektedir. Bu işlemde deride bulunan hastalıklar tamamen geçmeyebilir.  Uygulanmasından sonra hastalığın bulguları iyileşir ve yeni lezyonların ortaya çıkması azalır. Yani hastalıkları kontrol altına almada etkilidir. Tedavi sırasında hastada tam düzelme sağlandığında tedavi sonlanır. Ayrıca hastanın durumuna göre giderek azalan sıklıkta bir tedavi planı da uygulanabilir.

Puva Tedavisi Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

Puva tedavisi, deriyi ve gözü güneş ışığı karşısında hassaslaştıran, savunma sisteminin işleyişini kontrol altına alan Psorale maddesinin ilaç ve suni güneş ışığı ile birlikte uygulanmasıdır. Bu tedavi şu hastalıklarda kullanılır;

• Sedef (Parapsoriasis)
• Atopik egzama (kuru ve pullu cilt, yüksek kaşıntı)
• Şiddetli liken planus (deri döküntüsü)
• Alopesi universalis (Kaş ve saçların hızla dökülmesi)
• Kronik olarak ortaya çıkan kaşıntı
• Mikozis fungoides isimli deri kanseri gibi birçok deri hastalığında uygulanabilir.

Puva tedavisi vitiligo hastalığında da kullanılmaktadır. Sedef hastalığının kronik olması durumunda ve büyük plaklı tiplerde en etkili tedavi yöntemlerinden biridir.  Bu tedavi gebelik ve emzirme dönemlerinde uygulanmaz. Ayrıca karaciğer ve böbrek yetmezliği hastalıkları ileri derecede olan kişilerde de önerilmemektedir.

Tedavinin başlangıç dozu kişinin cilt tipine göre belirlenerek uygulanır. İlerleyen süreçte doz doktor tercihine göre artabilir. Puva tedavisi birçok deri sorununda başarı oranı yüksek bir uygulamadır. Ancak hastalığı tamamen yok edemeyebilir. Tam ya da kısmi iyileşme sağlayarak hastalığın tekrarlama olasılığı süresini uzatır. Kişinin genetik yapısı, bağışıklık sisteminin durumu ve stresi hastalığın tekrarlanma süresini etkiler.

Puva Tedavisi Nasıl Yapılır?

Puva tedavisi, çok sayıda bitkide bulunan deri ve gözü güneş ışınlarına karşı hassaslaştıran bir madde olarak bilinen psoralenin ağızdan tablet ile alınmasıyla uygulanır. Tedavide bu tabletle birlikte suni güneş ışığı (UVA) uygulanır.

Tedavi süreci şu şekildedir;

• Puva tedavisi için hasta öncelikle kapalı bir kabine girer. Uzmanlar kabin içinde hastanın tam ortada durmasını ister. Bu sayede kabinde verilen suni güneş ışığının tüm vücutta eşit dağılması sağlanır.
• Tedavinin başlangıç dozu cilt tipine göre ayarlanmaktadır. İlerleyen dönemde seanslarda kademeli şekilde artırılabilir.  İnsanlar güneş ışınlarına kontrolsüz şekilde kalırsa insan sağlığı olumsuz etkilenebilir. Bu yüzden tedavide doz ve seans süresi buna göre ayarlanır.
• Tedavi ilacın harici uygulanması şeklinde de gerçekleştirilebilir. İlaçlar hastanın derisine sürülür ve sonrasında UVA ışınları uygulanır. Bu şekilde avuç içi ve ayak tabanı tutulumu olan kişilerde uygulanır.
• Puva tedavisi için gözler özel olarak korunmalıdır. Suni güneş ışınları tedavi anında gözlere ciddi zararlar verebilir. Bu yüzden hastalar kabindeyken ve ilaç aldıktan sonra dışarıda özel koruyucu gözlükleri kullanır.

Puva Tedavisi Yan Etkileri

Puva tedavisi yan etkileri olabilecek bir işlemdir. Tüm işlemlerde olduğu gibi ne kadar profesyonel bir alanda yapılsa da bazı yan etkiler görülebilir;

• Tedavinin uzun sürmesi durumunda deri kuruluğu, deri lekeleri ve deride yaşlanma etkisi
• Ten renginde çillenme ve koyulaşma sorunları
• Ciltte kaşıntı başlaması
• Baş ağrıları
• Karaciğer enzimlerinde ani yükselme
• Mide bulantısı ve kusma şikayetleri
• Kıllanmada artma
• Tırnak bozulmaları
• Baş ağrısıyla birlikte uçuk enfeksiyonları, ağız içi aftlar, ayak bileğinde şişmeler görülebilir.

Operasyon sırasında şiddetli kızarıklık ya da deride su dolu kabarcıklar da görülebilir. Bu yan etkiler olduğunda tedaviye ara verilmesi istenebilir. Görevli hekimin alacağı önlemler sayesinde yan etkilerin ortaya çıkması en aza inecektir.

Tedavide görülen ten rengi koyulaşması, tedaviye ara verildiğinde kısa bir süre sonra eski haline döner.  Genel olarak puva tedavisi zararları incelendiğinde bunlar geçici yan etkiler olarak bilinmektedir.

Puva Tedavisinin Uygulanamayacağı Durumlar

• Puva tedavisinin gebelik ve emzirme döneminde yapılması doğru olmaz. Hamilelik dönemindeki anne adaylarında emzirme durumu sona erdikten sonra yapılmaya başlanır. Gebelik bulgusu ortaya çıktığı andan itibaren yapılması uygun değildir.
• Hastalarda ciddi oranda böbrek yetmezliği ve karaciğer sorunları varsa yapılması önerilmemekte ancak çok zorunlu olan durumlarda yapılabilir. 
• Bu uygulama çocuklarda da yapılabilir ancak çocuklarda uygulanmasına doktorların değerlendirmeleri sonrasında karar verilmektedir.

Puva Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Puva tedavisi sonrası doktorun belirttiği kural ve önerilere dikkat edilirse son derece konforlu bir uygulamadır. Tedavide dikkat edilmesi gerekenler şu şekildedir;

• Deri kuruluğu, yanma ve batma gibi şikayetlerin ortadan kalkması için kişilerin haftada 2-3 defa duş alması önemlidir.
• Tedavi gerçekleştirilirken üst solunum yolu enfeksiyonu, idrar yolu enfeksiyonu ve grip rahatsızlıkları hekimlere haber verilmelidir.
• Hasta tedavi günlerinde kolonya, parfüm gibi kozmetik ürünlerini kullanmamalıdır. Kullanılması durumunda deri ışığa karşı daha hassas hale gelebilir.
• Hasta tedavi sırasında güneş ışığına çok fazla maruz kalmamalıdır. Dışarıda hasta vücudunun açık kalan bölümlerini bir süre güneşten korumalıdır.
• Solaryum ve güneşlenme gibi aktivitelerden tedavi süresince uzak durulması gerekir.
• Tedavi devam ederken cildin zarar görmemesi için duş sırasında kullanılan lifler yumuşak olarak seçilmelidir.
• Puva tedavisi devam ederken kullanılan nemlendirici krem ve losyonlar doktor izniyle kullanılmalıdır.
• Kişinin vücudunda doğuştan yada sonradan ortaya çıkan benler tedavi öncesi kapatılmalıdır.
• Tedavi boyunca alkole ara verilmesi istenir. Tedavi sürecinde alkol kullanımı vücuda daha fazla zarar verir.
• Tedavi sürerken doktorun belirttiği yara izleri flaster kullanılarak kapatılmalı ve tedaviye böyle girilmelidir.
• Tedavi sırasında doktorun tüm belirttiği noktalara dikkat edilmelidir. Bu noktalara dikkat edilmesi başarı oranını artıracaktır.