Rektoskopi Nedir?

Rektoskopi, kalın bağırsağın rektum adı verilen son kısmının rektoskop ile görsel olarak incelenmesidir. Rektumda oluşabilecek birçok hastalık söz konusudur. Bu incelemede ana amaç, rektumda bu hastalıkların var olup olmadığını incelemek ve gerekirse bölgeden doku örneği alarak biyopsi uygulamaktır.

Rektoskopi yardımıyla rektumda gözlemlenebilen bazı hastalıklar şöyledir;

• Rektum kanseri
• Bağırsak enfeksiyonları
• Hemoroid (basur)
• Çatlaklar
• Damar anormallikleri
• Apseler (irin birikimi)
• Anal fissürler (çatlaklar, şişlikler)
• Bel soğukluğu, makat siğili, frengi (cinsel yollarla bulaşan hastalıklar)

Rektoskopi yapılması istenen durumların bazıları şöyledir;

• Makatta yanma ve ağrı 
• Makat bölgesinde kendiliğinden oluşan ıslaklık
• Makat şişlikleri
• Makatta kaşınma ve kanama
• Makatta çatlak görülmesi
• Makat bölgesinde bağırsak iltihabından kaynaklı gelen koku
• Kaza yolu ile veya cinsel tatmin isteğiyle rektuma sıkışan objeler
• Çeşitli kabızlık problemleri
• Bağırsak düğümlenmesi

Rektoskopi yapılmaması gereken durumlar aşağıdaki gibidir;

• Anal Stenoz (makat darlığı): Makat kanalının çapının küçülmesi ve elastikiyet yeteneğinin kaybedildiği durumlarda rektoskopi, bağırsağı delebilme ihtimaline karşın yapılmamalıdır.
• Peritonit (karın zarı iltihaplanması)
• Nekroz (bağırsak çürümesi)

Rektoskopi Nasıl Yapılır?

Rektoskopi, muayenede kullanılan rektoskopi aleti ile yapılır. Rektoskopi aleti 25 cm uzunluğunda, ışıklı ve üzerinde hava kaynağı olan kullanım amacına göre metal ya da flexible (esnek, eğilip bükülebilen) olarak tercih edilebilen bir alettir.

Rektoskopi doktor muayenehanesinde, ameliyat öncesi ameliyathanelerde, özel kliniklerde yapılan bir işlemdir. İşlem öncesinde hastaya lavman yapılması gerekmektedir. Lavman yapımı hastanın makat yolundan kimyasal bir sıvı verilmesi işlemidir. Lavman yapılmasının sebebi, kalın bağırsaktaki gaitanın (dışkının), sıvıların ve sıvılar içerisinde yer alan zararlı toksinlerin uzaklaştırılarak bağırsak yolunun temizlenmesi ve daha iyi görüntülenmesidir.

Bu işlemden sonra hasta muayene masasına yatırılır. Buradaki yatış pozisyonu doktor seçimine ve muayenehanedeki masaya göre değişmektedir. Secde pozisyonunda ya da hasta sol tarafına yatırılarak işleme başlanır.

İlk olarak doktor makat bölgesini detaylı bir şekilde gözlem yoluyla inceleyerek bölgede herhangi bir yabancı cisim, tümör, kan, şişlik, kızarıklık vb. bulguya rastlanıp rastlanılmadığını tespit eder. Daha sonra hastanın makat bölgesine lokal anestezi sağlayan bir krem sürer ve parmakla anüsün içerisini kontrol eder. Burada küçük yapılı tümör, hemoroid (basur) ya da herhangi bir kitlenin oluşma riskini öngörerek incelemeler yapar.

Parmak muayenesinden sonra rektoskop ile muayeneye geçilir. İlk önce rektoskopa kayganlaştırıcı jel sürülür ve makat içerisine yerleştirilir. Burada dikkat etmek gereken en önemli husus metal rektoskop kullanımı tercih edildiyse hafif şekilde ilerletme yapılmasıdır. Aksi takdirde bağırsaklarda delinme yapılabilir.

Rektoskopun makata yerleştirilmesinin ardından hem hastanın yatış şekline göre hem de kanalın açısına göre alet ilerletilir. Işıktan daha iyi yararlanmak ve incelemeyi daha kolay yapabilmek adına cihazdaki hava kaynağı ile rektumdaki boşluk şişirilmeye başlanır. Rektum boşluğu şişirilmesi ile hastada gaita yapma hissi oluşabilir bu his tamamen hava ile bölgenin şişirilmesinden kaynaklıdır. Aslında hastanın bu ihtiyacı gelmemiştir.

Rektumdaki boşluğun şişirilmesinin ardından cihaz bağlantısı kesilir ve görsel olarak incelemek adına rektoskopa göz merceği takılır ve ışık sayesinde de çok net bir biçimde gözlemleme yapılabilir. Burada yapılan incelemelerin görüntüleri monitöre yansıtılmaktadır. Rektum, rektum ile anal kenar arasındaki 4-5cm’lik bölge ve sigmoid (rektum ve anüsten önceki kısım) incelenir. Bu işlem esnasında hastalar, verilen hava basıncının etkisiyle küçük çaplı huzursuzluk hissi yaşayabilir fakat işlem ağrılı bir işlem değildir.

Hastanın durumuna göre gerekirse sakinleştirmek adına hastaya sedasyon (sakinleştirici) ilaçları da verilebilmektedir. Sedasyonlar genel olarak anestezi kullanılmadan hastayı sakinleştirmek ve hastada bilinçli bir şekilde uyku hali yaratmak adına yapılan işlemlerdir.

Rektoskopi Esnasına Gelişebilecek Komplikasyonlar

Rektoskopi muayenesinde de birkaç çeşit komplikasyon görülebilmektedir. Bu komplikasyonlar muayene işlemine bağlı oluşan komplikasyonlardır ve aşağıdaki gibidir;

Enfeksiyon

Sterilizasyon ihmali kaynaklı oluşabilecek bir durumdur. Rektoskop aletinin yeterince sterilize edilmesi gerekir ve her 100 hastadan 5 tanesinde görülebilmektedir.

Kanama

Rektoskopun makata sertçe yerleştirilmesi ve ilerletilmesinde yeterince dikkat edilmemesinden kaynaklı olarak bağırsak yüzeyine zarar vermesiyle oluşan hafif kanama durumu.

Delinmeler

Oldukça nadir olarak görülen bu istenmeyen durum rektum bölgesinin rektoskop aleti ile delinmesi ile oluşur. Bu sebeple işlemler, tecrübeli uzmanlar tarafından yaptırılmalıdır.

Rektoskopi Öncesi Neler Yapılması Gerekir?

Rektoskopi öncesi yapılması gerekenlerden ilki kullanılan ilaçlara dikkat edilmesidir. Tansiyon ve kalp ilaçları işlem öncesi kullanılabiliyor olsa da kan sulandırıcı ilaçlar kullanılmamalı ya da doktora danışarak kullanılmalıdır.

İkinci dikkat edilmesi gereken durum rektoskopi öncesi beslenmedir. Doktorlar hastalara ve duruma göre hastadan işlemden birkaç saat önceye kadar hiçbir şey yememesini isteyebilir. Hatta birkaç gün öncesinden başlanmak üzere bir diyet uygulamasını da isteyebilir. Alkol, çay, kahve ve gazlı içecek tüketimini kesmesini isteyebilir. Bu durumların tamamı doktor yönlendirilmesiyle netlik kazanmaktadır.