Sperm Testi Nedir?

Dünyada, çocuk sahibi olmak istediği halde kısırlık sorunu nedeniyle bu isteğini yerine getiremeyen milyonlarca çift vardır. Elde edilen verilere göre, her 7 çiftten birinde bu soruna rastlanmaktadır. Türkiye’de ise her yıl ortalama 100 bin çift, kısırlık sorunuyla karşı karşıya kalarak tıbbi çözüm yollarına başvurmaktadır. Bu noktada sperm testi, erkeklerde üreme potansiyelinin değerlendirilmesi adına yapılan inceleme sürecini kapsamaktadır.

Erkeklerin ilişki sırasında cinsel organlarından salgıladıkları meni, farklı salgı bezleri tarafından oluşturulmaktadır. Meni içinde spermler yer almaktadır. Baş ve kuyruğu olan, milyonlarca sayıda hareketli hücreler olan spermler üreme hücresi olarak nitelendirilir. Spermler kadınlarda rahime girdiğinde, olgunlaşan yumurtalara doğru ilerleyerek birleşme gerçekleştirir.

Bu işlem üreme sürecinin ilk bölümüdür. Spermlerde hareketi kolaylaştıran kayganlaştırıcı madde ve enzimler bulunmaktadır. Ayrıca bu enzimler döllenmeye de yardımcı olur. Sperm testinde tüm sıvıların miktarı ve kalitesine bakılır.

• Çocuk sahibi olmak istedikleri halde çeşitli rahatsızlıklardan kaynaklı bu istekleri gerçekleşmiyor ise çiftlerin hikayeleri uzman hekim tarafından dinlenir.
• Fiziki muayene gerçekleştirilir.
• Sperm miktarı ve kalitesinin ölçümü için sperm testi yapılır.
• Test sonucu, var olan sorunun öğrenilmesi için yol göstericidir.

Sperm Testi Hangi Durumlarda Yapılır?

Üreme ile ilgili yaşanabilecek sorun ve rahatsızlıklar için hastadan sperm testi istenebilir. Sperm testi, var olan sorunun tanılanması için önemlidir. Sperm testinin uygulandığı durumlar aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:

• Üreme sorunu olduğu yönünde bir şüphe olması,
• Kısırlık tanısı,
• Tüp bebek için başvuruda bulunulması,
• Varikosel (testislerde şişme) gibi ürolojik sorunlarda,
• Kemoterapi ya da radyoterapi gibi tedaviler görenler için üreme potansiyelini görmek adına,
• Şeker hastaları, tiroid sorunları, hipertansiyon rahatsızlıklarının üremeye olan etkisini görmek adına sperm testi başvurulmaktadır.

Sperm Testi Sonrasında Hangi Tanılar Konur?

Sperm testi sonrasında elde edilen sonuçlara göre bazı tanılar konulabilmektedir. Bu test sonrasında koyulabilecek tanılar şu şekildedir;

• Azospermi: Alınan örnekte spermin olmadığını yani hiç sperm bulunmadığını belirten teşhistir. 
• Astenospermi: Alınan örnekte sperm hareketliliğin olması gerekenden daha düşük olması durumunda konulan teşhistir.
• Teratospermi: Spermlerin şekil açısından sağlıklı olmasına rağmen az miktarda olması durumunda koyulan teşhistir.
• Normospermi: Bu durumda sperm hücreleri canlıdır, sağlıklıdır ve yeterli hareketliliğe sahiptir.
• Oligospermi: Alınan meni örneğinde sperm sayısının az olduğunu gösteren durumdur.
• Oligoastenospermi: Alınan örnekte sperm hareketliliğinin ve sperm sayısının olması gerekenden düşük olduğunu gösteren teşhistir.

Sperm Testi Nasıl Yapılır?

Sperm testi, erkek bireylerin direkt olarak başvurusu sonrasında yapılabileceği gibi çeşitli rahatsızlıklar sırasında üreme hücrelerine olan etkiyi ölçmek adına da kullanılabilir. Sperm testinin yapılma aşaması aşağıdaki şekildedir:

• Başvuru yapan çiftlerden, daha önce yaşadıkları rahatsızlıklar, cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve kronik rahatsızlıkları hakkında bilgiler istenir. 
• Kadınlarda yumurtlama ve ideal üreme tarihinin belirlenebilmesi için adet düzenine bakılır. Bu süreçte sperm testinin yapılması da istenebilir. 
• Spermiogram testi yaptıracak erkeğin 3-5 gün kadar cinsel perhiz uygulaması gerekmektedir.  
• Test sırasında erkek birey, ayrı bir odaya alınmaktadır. 
• Erkeğin steril bir kap içine menisini koyması istenir.  
• Daha sonra alınan örnek incelenmek adına laboratuvara gönderilmektedir.  
• Sperm örneği laboratuvarda özel cihazlarla ve modern tekniklerle incelenmektedir.  
• Bazı durumlarda ilerleyen süreçte test tekrarlanabilir. 
• Test sonuçlarının güvenilir olabilmesi adına örneğin hastanede alınması önemlidir.  
• Bazı hastalar hastanede örnek verme konusunda sorunlar yaşayabilirler. Bu durumda meniyi hastalar kendileri de getirebilir. Ancak örneği vücut ısısında tutmaları gerekir. Ayrıca 45-60 dakika içinde örneğin hastaneye gelmesi gerekir.

Sperm Testi Verirken Nelere Dikkat Edilmeli?

Sperm testi sonuçlarına bakılırken sperm örneğinin yanlış verilmesi güvenilirliği etkiler. Sperm testi verirken dikkat edilmesi gerekenler şöyledir;

• Örnek vermeden önce hasta idrarını tamamen yapmış olmalıdır.
• Kabın içine dışarıdan hiçbir temas olmamalıdır. Steril olan kabın bu durumu korunmalıdır.
• Meni verilirken jel, sabun ya da kayganlaştırıcı gibi ürünler kullanılmamalıdır. Bu ürünler sperm hücrelerinin yapısını ve canlı sperm miktarını olumsuz etkileyebilir.
• Alınan örneğin tamamı kapta bırakılmalıdır. Doğru sonuçlar için ilk kısımda daha fazla sperm olduğu için bu bölüm kapta bırakılmalıdır.
• Hastane ortamında örnek veremeyecek hastalar bu durumu hekimlere bildirmelidir. Böylece yapılacak örnek verme işlemine ait yöntem belirlenir.

Sperm Testi Sonuçları Nasıl Olmalıdır?

Sperm testi sonuçları için alınan örneğin miktarı ve diğer özellikleri önemlidir.  

• Hastane ortamında erkekten alınmış olan meni 2-6 ml arasında olmalıdır. Daha az oranda alınan menide sperm azlığı durumuna bağlı olarak üreme değerlendirmesi yapılamaz. Daha fazla olması durumunda ise sıvıya oranla sperm miktarı az olmaktadır. 
• Test sonuçlarının güvenilir olabilmesi için semen örneğinin yoğun kıvamda olması gerekmektedir. Yoğun kıvam, ortalama 20 dakika sonra sıvılaşmaya başlar.  Sıvılaşma olmadıysa sperm hareketlidir. Bu yüzden yumurta birleşmesi engellenebilir.
• Alınan örnekte sperm sayısı mililitre başına 15 milyonun üzerinde olmalıdır. Ayrıca Ph oranı da 7.2-8.0 arasında ölçülmelidir.  Test sonuçları değerlendirirken 0 sonucu hareketsiz olduğunu gösterirken 4 değeri hareketliliği belirtmektedir. 
• Sperm testi sonuçları değerlendirilirken şekli, boyutu ve görünümü değerlendirilir. Sperm örneği her açıdan hasarsız ve üremeye uygun yapıda olmalıdır.  Değerlendirmede kötü şekilli olan sperm sayısı %85’ten az olmalıdır.