Splenektomi, dalağın cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Dalak, enfeksiyonlarla savaşmak, kanı filtrelemek ve eski kan hücrelerini yenilemek gibi önemli işlevlere sahip bir organdır. Ancak bazı durumlarda bu organın alınması hayat kurtarıcı olabilir. Bu makalede, splenektominin hangi durumlarda gerektiğini, ameliyat sürecini, sonrasında dikkat edilmesi gerekenleri ve olası riskleri detaylıca ele alacağız.

Splenektomi Neden Yapılır?
Dalağın alınması genellikle aşağıdaki durumlarda gerekli hale gelir:

• Travma: Karın bölgesine alınan şiddetli darbeler sonucu dalak yırtılması (örneğin trafik kazaları).
• Hematolojik Hastalıklar: Otoimmün hemolitik anemi, talasemi veya orak hücre anemisi gibi kan hastalıklarında aşırı kan yıkımını durdurmak.
• Büyümüş Dalak (Splenomegali): Siroz, lösemi veya lenfoma gibi hastalıklarda dalağın aşırı büyümesi ve komşu organlara baskı yapması.
• Enfeksiyonlar: Tekrarlayan dalak apseleri veya paraziter enfeksiyonlar.

Ameliyat Türleri: Açık ve Laparoskopik Splenektomi
Splenektomi, açık cerrahi veya laparoskopik (kapalı) yöntemle gerçekleştirilebilir. Açık ameliyatta karın duvarına büyük bir kesi yapılarak dalağa ulaşılır. Laparoskopik yöntemde ise karına açılan küçük deliklerden kamera ve cerrahi aletlerle işlem tamamlanır. Laparoskopik splenektomi, daha az ağrı, kısa iyileşme süresi ve düşük enfeksiyon riski nedeniyle tercih edilir. Ancak dalak boyutu çok büyükse veya kanama riski yüksekse açık cerrahi zorunlu olabilir.

Ameliyat Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Dalağın alınması, vücudun enfeksiyonlarla savaşma yeteneğini etkiler. Bu nedenle splenektomi geçiren hastaların ömür boyu dikkat etmesi gereken kurallar vardır:

• Aşılanma: Ameliyattan en az 2 hafta önce pnömokok, meningokok ve Hib aşıları yapılmalıdır. Aşılar 5 yılda bir tekrarlanır.
• Enfeksiyon Belirtileri: Ateş, titreme veya halsizlik gibi semptomlarda acilen hastaneye başvurulmalıdır.
• Antibiyotik Profilaksisi: Özellikle ilk 2 yıl boyunca doktor önerisiyle düşük doz antibiyotik kullanılabilir.

Splenektominin Olası Riskleri ve Komplikasyonlar

• Erken Dönem Riskler: Kanama, enfeksiyon veya pankreas yaralanması.
• Geç Dönem Riskler: OPSI (Overwhelming Post-Splenectomy Infection): Nadir görülen ancak ölümcül olabilen sistemik enfeksiyonlar.
• Tromboemboli: Dalak alındıktan sonra kan pıhtılaşma riski artabilir.

Splenektomi Sonrası Yaşam
Dalağı alınan hastaların bağışıklık sistemi zayıfladığı için enfeksiyonlara yatkınlık artar. Ancak düzenli aşılar, hijyen kurallarına uyum ve doktor kontrolleriyle sağlıklı bir yaşam sürdürülebilir. Beslenmede protein ve demirden zengin gıdalar tercih edilmeli, alkol ve sigaradan uzak durulmalıdır.

Splenektomi ve Çocuk Hastalar
Çocuklarda dalak alınması yetişkinlere göre daha risklidir. Özellikle 5 yaş altı çocuklarda OPSI riski yüksek olduğundan, cerrahi kararı titizlikle verilmelidir. Ailelerin enfeksiyon belirtilerine karşı son derece duyarlı olması gerekir.