Stroop Testi Nedir?

Stroop testi, 1935 yılında J. R. Stroop’un geliştirerek soyadını verdiği üç kısımdan oluşan bilişsel kontrol testidir. Stroop dikkat testi ilk aşamasında kişilere renk isimleri sunularak bu renklerin hızlı bir şekilde okunması istenir.

Örneğin yazı tipi hangi renge sahip olursa olsun “kırmızı” olarak okunacak. Testin ikinci aşamasında renkli mürekkep aracılığıyla basılan nokta kümelerinin hangi renkte olduğunu hızlı bir şekilde söylemeleri istenir. Örneğin “mavi” kelimesi yeşil yazı tipiyle yazılmışsa, “mavi” yerine “yeşil” denmesi gerekir. Testin son aşaması olan üçüncü aşamada ise rengin adından farklı renkle yazılan kelimelerin mümkün olan en hızlı şekilde yüksek bir sesle okunması istenir. Örneğin “kırmızı” kelimesi mor veya yeşil renkte mürekkep kullanılarak yazılmıştır. Bu deneylerin sonucunda kişilerin stroop etkisi meydana çıkar.

Stroop testi puanlama sistemi testin ilk zamanlardaki puanlamaya oranla daha detaylı bir hal almıştır. Karmaşık türev puanlama sistemine sahip olan stroop ile gerekli değerlendirmeler yapılarak hastaların bilişsel yönden eksik olduğu noktalar belirlenir.

Stroop Etkisi Nedir?

Stroop etkisi, kişinin beyni hakkındaki Esneklik,Dikkat ve İşlem hızı kapasitelerine ulaşılmak için yapılan testin sonucudur. Keşfedilmesinden bugüne kadar popüler bir nöropsikolojik test olarak bilinmiştir. Test içerisinde yapılan farklı varyantlarla puanlama açısından farklılık gösterebilen bir yapıya sahiptir. Bu test yöntemiyle kişinin bilişsel anlamdaki esneklik ve hızı ölçülür. Bu ölçüm sonucunda değerlendirmeler yapılarak kişinin şu bilişsel rahatsızlıkları meydana çıkabilmektedir:

• Beyinde oluşan hasarlar
• Demans (Bunama) ve diğer nörodejeneratif hastalıklar
• Dikkat eksikliği
• Hiperaktivite bozukluğu 

Stroop Testi Neyi Ölçer?

Stroop testi beyinde oluşan hasarlara bağlı olarak işlev bozuklukların değerlendirilmesine yapılan bir testtir.

Nöropsikolojik bir test olan stroop testi, genel olarak bozucu etkiyi ölçer. Bu bozucu etkide renk-kelime bozucu etkisinin ölçümü sağlanır. Renk- kelime bozucu etkisinin meydana çıkabilmesi için yazılan yazı ile yazıda kullanılan renk ifadelerinin farklı olması gerekir.

Stroop performansı ile deneğin bilişsel katılık-esneklik derecesi ortaya çıkarılmaktadır. Bozucu etki ise renk ile kelimenin aynı olması durumunda söylenen süre ile farklı olması durumundaki süre arasındaki farktan tespit edilir.

Stroop Etkisindeki Teoriler

Stroop testi uygulama genel olarak zihinsel sağlık ile ilgili kliniklerde tercih edilmektedir. Fakat kişinin bilişsel anlamdaki tespitlerinin yapılmasında da tercih edilebilecek bir test türüdür. Testin sonucunda stroop etkisi denilen analizler meydana çıkmaktadır. Stroop etkisi ile ilgili detayları ortaya seren birkaç teori mevcuttur. Teorilerin sonucuna bakıldığında, beynin hem konuyla ilgili hem de konuyla ilgisiz bilgileri paralel olacak şekilde işlediğini söyler. Bu teoriler:

İşlem Hızı: İşlem hızı teorisi, kelimenin hangi renk ile boyandığını tanımakta gecikme yaşandığını ortaya çıkarıyor. İnsan beyni renkleri tanımaya oranla çok daha hızlı bir şekilde okuma sağlayabiliyor. Sonuç olarak bu teoriden yazılı olan metnin, rengi algılamaktan daha hızlı bir şekilde işlendiği çıkıyor.

Seçici Dikkat: Seçici dikkat teorisinde, deneğe verilen hangi uyarının daha önemli olduğunun seçimi yapılmaktadır. “Kırmızı” yazan fakat mor renkte olan bir yazıda dikkat teorisi ortaya çıkmaktadır. Yazan “kırmızı” yazısının mı okunacağı yoksa mor renge sahip olduğu için “mor” mu söyleneceği sırasında daha fazla odaklanma ihtiyacı yaşanır. Bu odaklanma esnasında, verilen komuta göre hareket etmesi ve doğru cevap vermesi için beynin engelleyici fonksiyonları devreye girer.

Otomatisite: Stroop etkisi açıklanmasında en yaygın kullanılan teori türüdür. Bu teoride amaçlanan okuma alışkanlığının gerçekliği sağlanır. Yetişkin kişiler yazılı bir kelime gördüğünde, beyin otomatik bir şekilde anladığı biçimde meydana çıkarır.

Buna örnek olarak araba kullanmak, bisiklet sürmek gösterilebilir. Belirli bir süre sonra her araba kullanırken veya bisiklet sürerken kimse tekrar ne yapacağını düşünmez ve bu faaliyetleri gerçekleştirmek otomatik bir hale gelir. Otomatikleştiğinde ise daha az enerji ve kaynak harcayarak gerekli faaliyet yerine getirilmeye başlanıyor.

Stroop etkisi ise bu noktada devreye girer. Mor renkte olan fakat “kırmızı” olarak yazılmış bir yazıyı beyin otomatik olarak mor olarak okumaya çalışır. Bu arada doğru olmadığı için engellenmeye çalışılır ve bu kararın verilmesi sırasında da ister istemez gecikme yaşanır.

Stroop Testi Araç ve Gereçleri

Stroop testi, bilgisayar üzerinden uygulanan bir testtir. Testte 24 adet rengi ifade eden kelime bulunur. Testte 45 punto büyüklüğünde uyarıcı kelimeler hazırlanır. Uyarıcı kelimeler siyah bir zemin üzerinde ve bilgisayar ekranından yaklaşık olarak 1 metre yani 100 cm mesafeden sunulur. Stroop testinde iki tür uyarıcı kelime kullanılır. Bu kelimeler eşit sayıdadır ve ifade edilen renk ile kelimenin yazımında kullanılan rengin aynı olduğu (U+) ve aynı olmadığı (U-) kelimelerdir.

Kelimelerin okunması sırasında deneklerin tepkileri bir cihaz kullanılarak ölçüm yapılır. Test sırasında deneklerden rengin aynı olması durumunda 1 numaralı tuşa, rengin aynı olmaması durumunda ise 2 numaralı tuşa mümkün olan en hızlı şekilde basmaları istenir. Bu sayede deneklerin geri bildirimleri yani tepki zamanları ölçülür. Tepki zamanları, ekranda görünen uyarıcı ile birlikte deneklerin tuşa bastığı zaman arasındaki geçen süreyle ölçülmektedir. Bu sayede doğru tepki zamanı ve yanlış tepki zamanı ölçülerek buna göre stroop testi puanlama sonucu çıkarılır. Stroop testi puanlaması yapılırken uyuşan ve uyuşmayan tüm uyarıcı koşullar ele alınarak davranışsal verilere varyans analizi uygulanır.

Sonuç itibari ile stroop testi performansı ile elde edilen OİP( Olayla İlgili Potansiyeller)   zirveleri yalnızca uyarıcının denek ile uyuşma durumuna bakılarak değil, uyarıcıya verilen tepkinin doğruluk ve yanlışlık durumuna göre de değişiklik gösteren bir yapıdadır. Yani sadece uyarıcının etkisi değil, deneğin verdiği tepkiler de stroop testinin sonuçlanmasında oldukça büyük bir öneme sahiptir.