Temel Yaşam Desteği

Temel Yaşam Desteği Nedir?

Kalbi durmuş bir kişiye yapılan ilk müdahale esnasında solunum yollarının açılması ve dış kalp masajı ile kalbin kan pompalamasının sağlanması ile kişinin hayatta tutulması işlemine temel yaşam desteği denir. Hastaya solunum yolu açılır ve kalp masajı ile desteklenerek yapay solunum yapılır. Böylelikle tıbbi müdahale gerçekleşene kadar hastanın akciğerlerine hava gitmesi ve kalbin kan pompalamaya devam etmesi sağlanır. İlk yardım temel yaşam desteği, doğru uygulandığı takdirde bir kişinin hayatını kurtarabilir ve son derece önemlidir.

Herhangi bir kaza veya sağlık sorunu sonrasında hastanın ölüm riskinin olduğu durumlarda uygulanması gereken ilaçsız tedavi yöntemine temel yaşam desteği adı verilmektedir. Yöntemin amacı kalp masajı yaparak hastanın kalp atışlarının devam etmesini sağlarken bir yandan da solunum yollarının açılarak akciğere hava gitmesini sağlamaktır. Temel yaşam desteğinin amaçları aşağıdaki gibidir:

• Hastanın kalbinin durması durumunda kalbin kan pompalamaya devam etmesi,
• Solunum yollarının kapanması durumunda akciğerlere hava gitmesi,
• Hastanın ilk müdahaleye kadar hayatta tutulması,
• Hastanın hayati önem taşıyan organlarının çalışır vaziyette tutulması

Temel yaşam desteği, kişinin hayatını kurtarabilecek ilk müdahaledir ve tıbbi ekip gelene kadar bu alanda bilgisi olan herhangi bir vatandaş tarafından uygulanabilir. Hızlı müdahale edildiği takdirde can kaybı yaşanmasını önler ve hastanın hayatta kalmasını sağlar.

Temel Yaşam Desteği Nasıl Yapılır?

Temel yaşam desteğinin yöntemleri hastanın yaşına göre farklılık göstermektedir. Yetişkinlerde işlemler aşağıdaki yol izlenerek yapılabilir:

• Hastanın ağzı açılmalıdır,
• Ağız içerisinde herhangi bir yabancı cisim olup olmadığı kontrol edilmeli, var ise bu cisim çıkartılmalıdır,
• Hastanın dili kontrol edilmeli ve dil gerideyse öne çekilmelidir,
• Bir el hastanın alın kısmına konulur,
• Diğer el hastanın çenesine yerleştirilir ve hastanın başı geriye doğru itilir,
• Böylelikle hasta baş-çene pozisyonuna getirilir,
• Solunum yolunun açıldığından emin olunur,
• Göğüs kafesi incelenir ve kafesin iniş kalkış hareketleri gözlemlenir,
• Dinleme yolu ile hastanın ağzından ve burnun çıkan havanın sesine bakılır,
• Çok ciddi durumlarda nefes sesi duyulmuyor ise hastaya yaklaşılır ve yanak kısmı hastanın burnuna veya ağzına getirilerek hastanın nefes alıp almadığı kontrol edilir,
• Solunum gözlemlenemiyor ise direkt olarak 112 aranır ve acil tıbbi yardım talebinde bulunulur,
• Tıbbi yardım gelene kadar hastaya yapay solunum yolu ile hava verilir,
• Hastanın nabız kontrolü yapılır,
• Nabız kontrolü şah damarı üzerinden yapılmalıdır,
• Nabız 5 saniye boyunca alınamaz ise dış kalp masajına başlanır,
• Her 30 kalp masajından sonra 2 defa yapay solunum yapılmalıdır

Hastaya 5 set halinde 30 defa kalp masajı yapıldıktan sonra hastanın şah damarından nabız tekrar kontrol edilmeli ve herhangi bir düzelme olmadıysa kalp masajına devam edilmelidir. Tıbbi destek gelene kadar işlem devam etmelidir.

1-8 yaş arası çocuklarda temel yaşam desteği aşağıdaki gibi yapılmalıdır:

• Çocuğun bilinci kontrol edilir,
• Bilinç yok ise çevreden birinden 112’yi araması talep edilir,
• Çevrede başka birisi yok ise öncelikle solunum yolu açılır,
• Dil kontrol edilir ve boğazı engelleyen herhangi bir cisim görülürse bu cisim çıkartılır,
• Ağız içerisinde herhangi bir yabancı madde olmadığından emin olunur,
• Bir el alın bölgesine konulur,
• Diğer el çeneye konulur ve baş geriye doğru itilir,
• Dil tekrar kontrol edilir ve dilin geride olması durumunda dil öne çekilir,
• Solunum kontrol edilir,
• Nabız kontrol edilir,
• Solunum ve nabız olmaması durumunda direkt olarak yapay solunuma başlanır,
• Çocuk sert bir zemine yatırılır,
• Baş-Çene pozisyonunda olacak şekilde yapay solunum yapılır,
• Her 30 kalp masajında 2 defa yapay solunum uygulanır,
• Bu işlem 5 defa tekrarlanır,
• Tıbbi yardım gelene kadar işlem devam eder

Çocuklarda temel yaşam desteği sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri çocuğun kalp atışlarıdır. Nabzın olmadığından emin olunmadığı sürece kalp masajına kesinlikle başlanmamalıdır. Yapay solunum çocuğun yaşı ve yüzünün ölçüsüne bağlı olarak burundan veya ağızdan gerçekleştirilebilir. Eğer müdahalede bulunan kişi tek başına ise öncelikle 5 set halinde kalp masajı yapmalı ve daha sonrasında 112 ile irtibata geçmelidir. Aksi takdirde müdahale için zaman kaybedilir ve durum hayati risk teşkil edebilir.

Bebeklerde temel yaşam desteği aşağıdaki gibi yapılmalıdır:

• Bebek başı geriye doğru itilerek baş-çene pozisyonuna getirilir,
• Solunum yolu açılır,
• Ağız için kontrol edilir,
• Başın çok geri itilmemesi gerekir, işlem hafif bir şekilde uygulanmalıdır,
• Bebeğin omuzlarının altına var ise ıslak ve 3cm kalınlığında bir havlu yerleştirilir,
• 5 saniye boyunca bebeğin solunum yolları incelenir,
• Öncelikle bebeğin göğüs kafesine bakılmalı ve solunum hareketleri gözlemlenmelidir,
• Ardından bebeğin nefesi dinlenmelidir,
• Herhangi bir ses duyulmadığı takdirde yanak bebeğe doğru yaklaştırılır ve nefes hissedilir,
• Solunum yok ise yapay solunuma başlanır,
• Bebeğin ağzı ve burun kökü ilk yardımcının ağzına yerleştirilir,
• Başlangıç olarak her biri 1 saniyeden daha uzun olacak şekilde ve bebeğin göğüs kafesinin havaya kalkmasını sağlayacak güçte 5 adet kurtarıcı nefes verilir,
• 2 parmak birleştirilerek kalp masajına başlanır,
• Kalp masajı esnasında gerekenden fazla baskı uygulanmamalıdır,
• 1 dakika başına 100 bası şeklinde kalp masajı uygulanabilir,
• Her 30 basıdan sonra 2 defa yapay solunum yapılmalıdır,
• Tıbbi destek gelene kadar işleme devam edilir

Bebeklerde işlem esnasında aşırı nefes verilmemeli ve her solunumda bir ağız dolusu nefes verildiğinden emin olunmalıdır. Bebeklerde hayati organlar tam olarak güçlenmediğinden dolayı fazla nefes verilmesi durumunda akciğerler hasar görebilir. Bebek baş-çene pozisyonuna getirildiği esnada başın çok geriye atılması bebeğin tüm solunum yollarının tıkanmasına sebebiyet verebilir. Bu sebeple işlem esnasında başın hafif eğimli olacak şekilde ayarlanması hayati önem taşımaktadır.

Temel Yaşam Desteği Hangi Durumlarda Uygulanır?

Temel yaşam desteği, hastanın kalbinin durması veya akciğerlerine hava gitmemesi durumunda uygulanan bir yöntemdir. Amaç hastanın hayatta tutulması ve tıbbi müdahale yapılana kadar hastanın hayati organlarının çalışmaya devam etmesini sağlamaktır. Temel yaşam desteği şu durumlarda uygulanır:

• Tıbbi ekibin olmadığı yerlerde,
• Kaza anlarında,
• Ani bir kalp durması anında,
• Hastanın nefes almaması durumunda,
• Kalp atışlarının yavaşlaması ve hastanın acil müdahaleye ihtiyacı olan durumlarda

Temel yaşam desteği yapacak olan kişinin hastanın yaşına ve vücut ölçülerine dikkat etmesi ve bu konuda bilinçli olması gerekir. Hastanın herhangi bir bölgesinde kırık olma ihtimaline karşı hastanın hareket ettirilmemesi son derece önemlidir. Hastaya yapılacak olan müdahalenin tıbbi ekip gelene dek sürmesi ve müdahale öncesinde tıbbi ekibin mutlaka bilgilendirilmesi gerekir.

Temel Yaşam Desteği Basamakları

Temel yaşam desteğinde en önemli ve ilk amaç hastanın hayatta tutulması veya hayata döndürülmesidir. Bu her işlem ayrı bir önem taşırken hastaya zaman kaybının yaşatılmaması gerekir. Temel yaşam desteği sıralaması aşağıdaki gibidir:

• 112 aranır,
• Hasta sert zemine yatırılır,
• Baş-Çene pozisyonu verilir,
• Nabız kontrol edilir,
• Solunum kontrol edilir,
• Yapay solunuma başlanır,
• Kalp masajına başlanır,
• Tıbbi yardım gelene kadar kalp masajı ve yapay solunuma devam edilir.

Tıbbi yardım gelene kadar hastanın başından ayrılmamak ve gerekli uygulamalara devam etmek gerekir. Hastada nabız görüldüğü an kalp masajı durdurulmalı ve sadece yapay solunum devam etmelidir. Aksi takdirde hastaya zarar verilebilir. Pediatrik yaşam desteği esnasında çocuğun vücuduna 5 defa bası uygulanır. Amaç çocuğun vücudunu sıkıştırmaktır. Fakat bu durum herhangi bir kırık olması durumunda risk taşıyabilir. Bu sebeple çocuktan yanıt alınmaz ise direkt olarak temel yaşam desteğine geçilmelidir.