Tuvalet Eğitimi

Tuvalet Eğitimi Nedir?

Tuvalet eğitimi, çocukların ebeveynlerinden yardım almadan tuvalet ihtiyaçlarını karşılamayı öğrendikleri süreçtir. Bu eğitim genel olarak çocukların 1.5 ila 3 yaş aralığında verilir. Bu sayede çocuklar anlatılan bilgileri kavrayabilir, uygulayabilir ve alışkanlık haline getirebilir.

Tuvalet eğitimi süreci, gündüz ve gece tuvalet eğitimi olmak üzere iki aşamada ele alınır. Gündüz tuvalet eğitimi tamamlayan çocuklar, gece eğitimine daha kolay uyum sağlar ve öğrenme süreci kısalır. 

Tuvalet eğitiminin tamamlanması yalnızca gerekli bir kazanımın edinilmesi için değil; çocukların bireysellik ve yeterlilik kazanmaları için de büyük bir önem taşımaktadır. Tuvalet eğitiminin geç verilmesi, çocukların ileri dönemlerde bağımsızlık sorunları yaşamalarına neden olacaktır.  

Tuvalet Eğitimi Ne Zaman Başlamalı? Bebeklerde Tuvalet Eğitimi Ne Zaman Başlar?

Çocukların tuvalet eğitimi alabilmesi için öncelikle algılarının güçlenmiş olması, sözlü iletişim kurabiliyor olmaları ve psikolojik olarak hazır hissetmeleri gerekmektedir. Çocukların bu sürece hazır olduğunu gösteren işaretler ise şu şekilde sıralanabilir:

• İdrar yapma sırasında mesanenin tamamı bir defada boşaltılıyor; sık sık ve azar azar idrar yapma alışkanlığına son verilmişse,
• Çocuklar yardım almadan 5 dakika kadar aynı pozisyonda oturabiliyorsa,
• Bezler 3 ila 4 saat boyunca kuru kalıyorsa,
• Bez ıslak olduğunda çocuklar rahatsız olduklarını belli ediyorsa,
• Kısa cümleler anlaşılıyor ve uygulanabiliyorsa,
• Yürüme öğrenilmişse,
• Çocuklar yardım almadan pantolonlarını giyebiliyor ve çıkarabiliyorsa,
• Bağımsız ve yardımsız davranışlar sergilenmeye başlamışsa,
• Sıkıştığında belli ediyorsa,
• Tuvalet hakkında sorular soruyor ve gözlem yapıyorsa çocuklar tuvalet eğitimi almaya hazırdır. 

Erkek çocuğun tuvalet eğitimi, kız çocuklarına göre daha geç başlayabilir. Ancak çocuğun algısına ve becerilerine bağlı olarak, bebeklerde tuvalet eğitimi sürecinin erken tamamlanması da mümkün olabilir. 

Çocuklarda Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilir? Tuvalet Eğitimine Nasıl Başlanır?

Çocuklarda tuvalet eğitiminin verilmesi için en ideal zaman, yine çocuğun kendisi tarafından belirlenir. Çocuk hazır olduğunu hissettiriyorsa ya da sözlü komutları uygularken zorluk çekmiyorsa eğitim süreci başlatılır. Tuvalet eğitimine başlarken ve eğitim süreci boyunca izlenmesi gereken adımlar ise şu şekilde sıralanabilir:

• Eğitime başlamadan öncesinde çocuğun hareketleri gözlemlenmeli ve kendisini hazır hissedip hissetmediğinden emin olunmalıdır.
• Eğitime başlamadan yaklaşık bir hafta öncesinde tuvalet tanıtılmalı ve çocuğun endişeleri giderilmelidir. Tuvalet eğitiminde kaka tutma çok sık karşılaşılan bir durumdur. Tuvaletten korkan çocuğa tuvalet eğitimi verilmesi hayli zor olacak ve başarılı sonuçlar vermeyecektir. 
• Eğitim sürecinin en önemli noktalarından biri de uygun lazımlık seçimidir. Çocuğun ilgisini çekecek ve konforlu şekilde kullanabileceği bir lazımlık seçmek, daha istekli davranılmasında etkili olacaktır. 
• Eğitim öncesinde ve sürecinde, çocuğun tuvalete gitme sıklığı ile genel olarak hangi saatlerde gittiği gözlemlenmelidir. Bu sayede kazaların yaşanma oranı düşüş gösterir. 
• Eğitim sırasında yalnızca tuvalete gitmenin değil, hijyen kurallarının da doğru şekilde öğretilmesi oldukça önemlidir. Aksi halde yetişkinlik hayatını da olumsuzluk etkileyecek yanlış alışkanlıklar edinilir. 
• Tüm eğitim süresince övgülerin, pozitif tepkilerin ve ödüllerin verilmesi önemlidir. Bu sayede çocuklar daha istekli ve öğrenmeye açık olacaktır. 

Tuvalet eğitimi verilirken çocukların mümkün oldukça eğlenmeleri ve ilgi çekici nesnelere yönelmeleri tavsiye edilir. Bunun için tuvalette söylenebilecek şarkılar, renkli ve kokulu sabunlar, desenli lazımlıklardan yardım alınabilir. 

Gece Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilir?

Gece tuvalet eğitiminin başarılı şekilde verilebilmesi için, öncelikle gündüz saatleri içerisinde lazımlık kullanmanın öğrenilmiş olması gerekir. Aynı zamanda yeterli fizyolojik gelişimin tamamlanmış olması gerekir. Aksi halde uyku sırasında dışkı ya da idrarın tutulması mümkün olmayacaktır. 

Gece tuvalet eğitimi, gündüz eğitimine oranla daha uzun zaman alabilir. Bu süreçte sabırlı ve anlayışlı bir yaklaşım göstermek önem taşısa da kararlı bir tutum sergilenmesi gerekir. Yaşanan kazalar nedeniyle tuvalet eğitimine ara vermek, tüm ilerlemelerin yok olması ve sonraki eğitim sürecinin daha zorlu geçmesine neden olacaktır. 

Çocuğun tuvalet ihtiyacı duyduğu saatleri takip etmek, altına kaçırmasını önlemekte etkilidir. Uyku sırasında bez kullanmak istemeyen ebeveynler, bu saatlerde çocukları uyandırıp tuvalete götürme yöntemine başvurabilir. Böylece çocuklar sıkıştıklarında uyanmaya ve tuvalete gitmeye alışmış olurlar. 

Gece tuvalet eğitiminin ilk dönemlerinde çocuk bezlerinin kullanılması normaldir. Fakat çocukların daha kısa sürede alışmaları ve öğrenmeleri için, tuvalet eğitiminde 3 gün kuralının uygulanması tavsiye edilmektedir. Bu kural dahilinde çocuklar lazımlık eğitimlerini tamamladıktan sonraki ilk 3 gece bez kullanılır. Bu süre içerisinde çocuklar tuvaletlerini tutmayı ve çok sıkıştıklarında uykudan uyanmayı öğrenirler. Sonraki gecelerde ise bez kullanımı tamamen bırakılır ve bu alışkanlığın pekiştirilmesi sağlanır.    

Tuvalet Eğitiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Tuvalet eğitimi, karşılıklı olarak sabır ve anlayış gerektiren bir süreçtir. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken noktalar ise şu şekilde sıralanabilir:

• Çocukların ilgisini çekmek için bez yerine desenli iç çamaşırları gösterilmeli ve hangisini giyeceğini kendisinin seçmesine izin verilmelidir,
• Çocukların tuvalet korkusunu yenmek için rol model olunmalı ve tuvaletin nasıl kullanılacağı gösterilmelidir,
• Lazımlık seçimi sırasında konfora dikkat edilmeli ve renk/desen gibi seçimler çocuğa bırakılmalıdır,
• Çocukların bu süreci stres yerine istekle geçirmesi için motivasyonun ihmal edilmemesi ve uygun ödüller verilmesi gerekir,
• Çocukların altına kaçırmaması için 2 ila 3 saatte bir olacak şekilde ve yaklaşık 5 dakika süreyle tuvalette oturmaları sağlanmalıdır,
• Tuvalet eğitiminde çocuğun çişini tutması gibi problemlerle karşılaşılabilir. Böyle bir durumda çocuğa kızmak sorunu kötüleştireceği için, sakin ve sabırla yaklaşılmalıdır.
• Tuvalet eğitimi verilirken bez kullanımının tamamen bırakılması gerektiği için uzun süre ev ortamından uzak kalınmaması gerekir,
• Tuvalet eğitiminde kaka yapmaktan korkma gibi sorunlar yaşandığında çocuk rahatlatılmalı ve sabırlı yaklaşarak tuvaletini yapması sağlanmalıdır,
• Hijyen eğitimi konusunda hassas olunmalıdır,
• Gece eğitimi başlamadan önce çocuğun tuvalete gitme saatleri ve sıklığı gözlemlenerek not alınmalı, uygun saatlerde uyandırılarak tuvalete gitmesi sağlanmalıdır.

Uyku öncesinde yoğun sıvı tüketimi, gece yatağın ıslatılmasına yol açar. Bu nedenle sıvı tüketimi kontrollü bir şekilde sağlanmalı; gerek görülmesi halinde sıvı geçirmez alezler kullanılmalıdır.