Üre

Üre Nedir?

Üre, sindirilen proteinlerin son hali olan organik bir maddedir. Tüketilen besinler aracılığıyla vücuda alınan protein, sırasıyla mide ve ince bağırsaklarda sindirilir. Ardından ince bağırsaklar tarafından emilir ve kana karışır. Bu sayede karaciğere ulaşarak parçalanır. Tüm bu sürecin ardından, alınan protein azota dönüşmüş olur.

Vücutta sindirimi gerçekleşemeyen proteinler, dışkı aracılığı ile vücuttan atılır. Proteinden dönüşen azot ise karaciğerden kana karışır ve böbreklere iletilir. Bu sayede böbrekler tarafından süzülür ve idrar yoluyla vücuttan atılmış olur. İdrarda görülen azotlu bileşiğin büyük bir çoğunluğu üreden meydana gelmektedir. 

Böbreklerin üreyi süzmemesi ya da vücuttan atılamaması durumunda kan üre azotu miktarı yükselmektedir. Bu durum insan sağlığı için riskli ve toksik bir etkiye yol açmaktadır. Kan üre azotu (BUN) yüksekliğinden şüphelenilmesi halinde, hastaya üre tahlili yapılmaktadır.   

Üre Normal Değeri Kaçtır?

Sağlıklı bir yetişkinin vücudunda bulunan her 100 ml kanın içerisinde, 50 mg’a kadar üre bulunabilir. Normal kabul edilen referans aralığı, 10 ila 40 mg/dL olarak belirlenmiştir. 10 mg/dL altında seyreden değerler, kan üre azotu düşüklüğü habercisi olarak kabul edilir. 50 mg/dL üzeri değerler ise, üre yüksekliğini gösterir. 

Çocuklarda sağlıklı üre değerleri, 5 ila 20 mg/dL aralığında olmalıdır. Daha altı ve üstü değerler, altta yatan sağlık sorunlarının göstergesi olarak kabul edilir. Bu nedenle ilave tetkik ve tahlillerin yapılması gerekecektir. 

Üre Nasıl Ölçülür?

Vücutta bulunan üre miktarını ölçmek için, genellikle kan tahlili yapılması yeterli olmaktadır. Bunun için hastanın kol damarlarından kan örneği alınması ve laboratuvarda analiz edilmesi gerekir. Bu sayede kanda ne kadar üre bulunduğunu doğru şekilde tespit etmek mümkün olacaktır.

Üre yüksekliği, bazı durumlarda peptik ülser ve gastrit gibi sindirim sistemi hastalıklarının işaretçisi olabilir. Bu durumlarda hastaya, üre nefes testi yapılması gerekir. Ülkemizde üre nefes testi yapan devlet hastaneleri bulunmadığı için eğitim ve araştırma hastaneleri, özel hastaneler ya da özel muayenehaneler tercih edilebilir. Başvurulan merkezin ücret politikasına bağlı olarak, üre nefes testi fiyatı da değişiklik göstermektedir. 

Üre nefes testi değerleri, iki farklı numune arasında bulunan farka göre değerlendirilir. Test öncesinde hastanın bir tüp içerisine nefesini vermesi istenir. Ardından üre karıştırılmış su içirilir ve 30 dakika sonrasında yeniden tüpe nefes verilir. Her iki örnek arasındaki fark hesaplandıktan sonrasında doğru sonuçlara ulaşmak mümkün olur. 

Yapılan testin ardından üre nefes testi pozitif çıkarsa, hastanın vücudunda helikobakter pilori olduğu ve sindirim sisteminde sürekli enfeksiyona yol açtığı düşünülür. Gerekli durumlarda hastalıkları doğrulamak için ilave tetkikler yapılacaktır. 

Hamilelikte Üre Değerleri Nasıl Olmalı?

Hamilelikte üre değerleri, yetişkinler için belirlenen sağlıklı aralıktan farklı seyredebilir. İlk trimester döneminde hafif yükselmelerin görülmesi beklenen bir durumdur. Hamilelikte üre düşüklüğünün normal karşılandığı dönem ise, 2. ve 3. trimesterdir. Ancak değerler, beklenenden çok daha düşük ya da yüksek seyrediyorsa altta yatan sağlık sorununun en kısa sürede teşhis ve tedavi edilmesi gerekmektedir. Aksi halde böbrek fonksiyon kaybı gibi ciddi sağlık sorunları ilerleyebilir ve hem anne adayının hem de bebeğin hayatını tehdit edebilir.

Bebeklikte Üre Değerleri Nasıl Olmalı?

Bebeklik ve çocukluk dönemlerinde sağlıklı kabul edilen üre değerleri şu şekildedir:

• Erken Doğan Bebekler İçin: 3 ila 25 mg/dL,
• Yenidoğan Bebekler İçin: 4 ila 12 mg/dL,
• Ergenliğe Ulaşmamış Çocuklar İçin: 5 ila 18 mg/dL’dir.

Bebeklerde üre yüksekliği, genellikle geçirilen ateşli hastalıklar nedeniyle meydana gelir. Özellikle vücudun susuz kalması ve enfeksiyon gelişmesi, üre artışına yol açmaktadır. Ancak bu sorunlar görülmüyorsa, böbrek sağlığını korumak için gerekli tetkiklerin yapılması önem taşımaktadır.

Üre Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Üre düşüklüğü, düzensiz ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları nedeniyle görülen bir durumdur. Özellikle yetersiz beslenen kişilerde karşılaşılan bu sorun, nadiren meydana gelir. Üre düşüklüğüne yol açan sağlık sorunları ise kısaca şu şekilde sıralanabilir:

• Şeker hastalığı (diyabet),
• Pankreas yetmezliği,
• Verem (tüberküloz),
• Pankreasta tümör oluşumlarının görülmesidir.

Üre düşüklüğüne yol açan sağlık sorunlarının doğru şekilde tedavi edilmesi ve kişinin beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi, üre seviyesinin sağlıklı aralıkta seyretmesini sağlayacaktır.

Üre Düşüklüğü Belirtileri?

Üre düşüklüğü belirtileri, altta yatan sağlık sorunlarına bağlı olarak değişiklik gösterir. En sık görülen belirtiler ise şu şekilde sıralanabilir:

• Sık İdrara Çıkma İhtiyacının Duyulması: Boşaltım sisteminde meydana gelen sağlık sorunları nedeniyle görülür. Sık idrar yapma sonucunda vücuttaki üre sık sık atılır ve değerler düşük çıkabilir.
• İshal: Üre düşüklüğüne yol açan sağlık sorunları nedeniyle meydana gelir. Helikobakter pilori kaynaklı hastalıkların habercisi olarak da değerlendirilir. Sık tekrarlayan ve uzun süre devam eden ishal görülüyorsa, vakit kaybetmeden bir uzmandan yardım alınması gerekir. 
• İdrarda Köpüklenme: İdrar yaptıktan sonra köpüklü bir görüntünün oluşması, üre düşüklüğü habercisi olabilir. Bu sorunun birkaç kez tekrarladığı görülüyorsa, uzman bir hekime başvurulması önemlidir. 

Üre düşüklüğü belirtileri, genellikle dönemsel olarak meydana gelir. Ancak birkaç kez tekrarlaması, uzman bir doktorun kontrolünü gerektirecektir. 

Üre Düşüklüğü Tedavisi 

Üre düşüklüğü tedavisi, genel olarak şu şekilde gerçekleştirilir:

• Kişinin su içme alışkanlıklarının düzenlenmesi,
• Protein açısından zengin bir diyet listesinin uygulanması,
• Sağlıklı bir yaşam tarzının benimsenmesi,
• Altta yatan sağlık sorunlarının teşhis ve tedavi edilmesidir.

Üre düşüklüğüne yol açan sağlık sorunları, detaylı bir muayene ve uygun tetkiklerle teşhis edilir. Tedavi planı ise hastalığın türüne, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. 

Üre Düşüklüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Üre düşüklüğü, genel olarak ciddi sağlık sorunlarına yol açan bir sorun değildir. Ancak bu durum altta yatan hastalıklara bağlı olarak meydana geliyorsa, tedavinin ihmal edilmesi hayati tehdit yaratabilir. Özellikle pankreas yetmezliği ve tümör oluşumları, kişinin genel sağlık durumunu önemli ölçüde olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle belirtiler görülmeye başladıktan sonrasında vakit kaybetmeden tıbbi yardım alınması gerekir. 

Üre Fazlalığı Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Üre yüksekliği, genel olarak böbreklerde meydana gelen fonksiyon kayıpları nedeniyle meydana gelir. Ancak şu durumlar ve hastalıklar da üre fazlalığına yol açmaktadır:

• Yoğun stres,
• Tiroid sorunları,
• Uzun bir süre boyunca aç kalmak,
• Sağlıksız ve düzensiz beslenme alışkanlıkları,
• Sindirim sistemi hastalıklarının görülmesi,
• Yoğun egzersiz programlarının uygulanması,
• Kalp krizi geçirilmesi,
• Kalp yetmezliğinin görülmesi,
• Diyabet,
• Enfeksiyon ve iltihaplanma görülmesi,
• Böbreklerde gelişen sorunlar,
• Sindirim yolunda kanamaların görülmesi,
• Yoğun protein tüketimi,
• Yüksek ateş,
• İleri yaş grubunda bulunulması,
• Tansiyon yüksekliği,
• Ciddi yanıklar nedeniyle meydana gelen doku deformasyonu,
• Vücudun susuz kalması,
• Prostat büyümesi,
• Boşaltım sisteminde tümör ya da taş oluşumlarının görülmesi,
• Mental şok geçirilmesi,
• Kullanılan ilaçların etkileri,
• Dolaşım sistemi sorunları,
• Yetersiz büyüme hormonu salınımı,
• Kortizon içerikli ilaçların kullanımı,
• Gut kanamasıdır.

Yaşlılarda üre yükselmesi, genel olarak yaşa bağlı gelişen tansiyon ve şeker hastalıkları ile doğrudan alakalıdır. Bu hastalıkların ilerlemesi, böbrek fonksiyonlarında kayıplara yol açarak üre yüksekliğine neden olabilir. 

Üre Yüksekliği Belirtileri

Üre yüksekliği, altta yatan hastalıklara ya da alışkanlıklara bağlı olarak değişiklik gösterir. En sık karşılaşılan belirtiler ise şu şekildedir:

• Ağız içinde yanma ve kuruluk hissi,
• İştahın azalması,
• Bitkin ve halsiz hissedilmesi,
• Mide bulantısı ve kusma isteği,
• Kansızlık,
• Uyku düzeninin bozulması,
• Beklenmeyen kilo kaybı,
• Solunumun düzensizleşmesi,
• Hıçkırık nöbetleri,
• Solukta amonyak kokusunun alınmasıdır.

Belirtiler görülmeye başladıktan hemen sonrasında bir uzmana danışılması ve gerekli tıbbi yardımın alınması gerekir.

Üre Yüksekliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

Üre yüksekliğinde beslenmenin düzenlenmesi, en önemli tedavidir. Tedavide izlenen diğer adımlar ise kısaca şu şekilde sıralanabilir:

• Altta yatan sağlık sorunlarının doğru şekilde teşhis ve tedavi edilmesi,
• Protein ağırlıklı beslenme yerine dengeli beslenmenin benimsenmesi,
• Kullanılan ilaçların düzenlenmesi,
• Uzun süre aç kalmaktan kaçınılması,
• Uyku düzeninin sağlanması,
• Stres seviyesinin kontrol altına alınması,
• Yoğun egzersiz programlarından kaçınılması,
• Vücudun susuz bırakılmaması ve yeterli su tüketiminin sağlanmasıdır.

Üre yüksekliğine yol açan sağlık sorunları tedavi edildikten ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları benimsendikten sonrasında üre düzeyi sağlıklı aralıkta seyredecektir.

Üre Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Üre yüksekliği tedavi edilmezse;

• Enfeksiyon ve iltihaplanma,
• Stres seviyesinin artması,
• Yüksek ateş,
• Vücudun susuz kalması,
• Böbrek fonksiyonlarında kayıp gibi ciddi sağlık sorunları meydana gelebilir.

Üre yüksekliğine yol açan sağlık sorunları ne kadar erken teşhis edilirse, tedavi imkanı da o kadar yüksek olacaktır. Aksi halde sağlık sorunları ilerleyebilir ve hayatı tehdit edecek vakalar ortaya çıkabilir.