Üst çene ameliyatı (maksiller osteotomi), çene yapısındaki bozuklukları düzeltmek veya fonksiyonel iyileşme sağlamak amacıyla yapılan cerrahi bir işlemdir. Bu ameliyat, genellikle ortognatik cerrahi kapsamında alt çene ameliyatıyla birlikte planlanır. Üst çenede darlık, asimetri, kapanış bozuklukları veya travma sonrası deformiteler gibi durumlarda tercih edilir. İşlem, hem estetik hem de solunum, çiğneme gibi fonksiyonel iyileştirmeler sunar.
Üst Çene Ameliyatı Hangi Durumlarda Gereklidir?
Üst çene ameliyatı, aşağıdaki problemlerin varlığında önerilir:
- Maloklüzyon (Kapanış Bozukluğu): Üst ve alt dişlerin birbiriyle temas etmemesi.
- Yüz Asimetrisi: Üst çenenin aşırı önde veya geride olması.
- Konuşma ve Çiğneme Güçlüğü: Anatomik bozukluklar nedeniyle oluşan fonksiyon kayıpları.
- Uyku Apnesi: Üst solunum yolundaki darlığın cerrahi ile genişletilmesi.
- Travma Sonrası Deformiteler: Kaza veya yaralanmalara bağlı kemik kaymaları.
Ameliyat Öncesi Hazırlık Süreci
Ameliyat öncesinde detaylı bir planlama yapılır. Ortodontist ve cerrah iş birliğiyle dişler ideal pozisyona getirilir. 3D tomografi ve dijital modellemelerle kemik kesi hatları belirlenir. Hastanın genel sağlık durumu değerlendirilerek kan sulandırıcı ilaçlar geçici olarak kesilir.
Üst Çene Ameliyatı Türleri
- Le Fort I Osteotomi: En sık uygulanan tekniktir. Üst çene kemiği yatay olarak kesilerek pozisyonu ayarlanır. Burun tabanına yakın bölgeden yapılan kesi ile çene öne, arkaya veya yanlara kaydırılır.
- Le Fort II ve III Osteotomi: Ağır travma veya doğumsal anomalilerde uygulanır. Kemik kesileri göz çukuru ve burun köküne kadar uzar.
- Segmenter Osteotomi: Üst çenenin belirli bölümlerinin (örn. ön bölge) konumunu düzeltmek için kullanılır.
Ameliyat Süreci ve İyileşme
Ameliyat genel anestezi altında 2-4 saat sürer. Kemikler sabitlendikten sonra titanyum plak ve vidalarla stabilize edilir. İlk 48 saat yüzde şişlik, morluk ve hafif ağrı normal kabul edilir. Hastalar 1-2 gece hastanede gözetim altında tutulur.
İyileşme Döneminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Beslenme: İlk 2 hafta sıvı ve püre gıdalarla beslenilmeli. Çorba, yoğurt ve meyve suları tercih edilmeli.
- Ağız Hijyeni: Yumuşak diş fırçası ve antibakteriyel gargara kullanımı önemlidir.
- Fiziksel Aktivite: İlk 3 hafta ağır egzersizlerden kaçınılmalı.
- Kontrol Randevuları: 1. hafta, 1. ay ve 3. ayda cerrah tarafından muayene edilmeli.
Riskler ve Olası Komplikasyonlar
Üst çene ameliyatı deneyimli cerrahlar tarafından yapıldığında riskler minimize edilse de bazı komplikasyonlar görülebilir:
- Enfeksiyon: Ameliyat sonrası %3-5 oranında antibiyotik gerektiren enfeksiyon gelişebilir.
- Sinir Hasarı: Üst dudak ve diş etlerinde geçici his kaybı oluşabilir.
- Kanama: Nadiren ikinci bir müdahale gerektirecek kanamalar olabilir.
- Kemik Kaynamasında Gecikme: Sigara kullanımı veya beslenme yetersizliği bu riski artırır.
Ameliyat Sonrası Estetik ve Fonksiyonel Sonuçlar
Ameliyatın başarısı, cerrahi planlamanın doğruluğuna bağlıdır. Çoğu hasta 6 ay içinde tam iyileşme sağlar. Yüz simetrisi düzelir, çiğneme ve konuşma fonksiyonları iyileşir. Burun şeklinde hafif değişiklikler oluşabilse de bu genellikle olumlu yöndedir.
Sık Sorulan Sorular
- Ameliyat iz kalır mı? Le Fort I osteotomide kesiler ağız içinden yapıldığı için dışarıda iz kalmaz.
- Diş telleri ne zaman çıkar? Ortodontik tedavi genellikle ameliyattan 6-12 ay sonra tamamlanır.
- Tam iyileşme ne kadar sürer? Kemik kaynama süreci 3-6 ay arasında değişir.