Valsalva Manevrası Nedir?

Valsalva manevrası, yüksek rakımlarda ya da deniz altında kulaklarda oluşan tıkanıklığı, dış basınç ve iç basıncı dengeleyerek açmak için kullanılan basit bir yöntemdir. Bu yöntem burun ve ağız sıkıca kapatıldıktan sonra bir balonu şişiriyormuş gibi nefes vererek, ıkınarak veya sümkürme tarzı bir basınç uygulayarak orta kulağa hava gitmesini sağlayarak yapılır.

Ayrıca kalp atış hızı yükselmelerinde de normal kalp atışı hızının geri kazanılmasına yardımcı olmak için valsalva manevrası uygulanabilmektedir. Valsalva Manevrasının kullanıldığı yerler arasında spor da bulunmaktadır. Çeşitli ağırlık kaldırma gibi kuvvet antrenmanlarında, harekete başlanılmadan önce yüksek güç sağlamak için yapılmaktadır.

Uygulanması oldukça basit olsa da bu yöntemi doğru şekilde yapmak çok önemlidir. Aksi takdirde kişi bu uygulama yüzünden kendi sağlığına zarar verebilmektedir. Bu sebeple uygulama prensibi iyi bilinmektedir.

Valsalva Manevrası Nasıl Yapılır?

Bir ucu genizde diğer bir ucu da orta kulağa uzanan kanala östaki borusu denir. Burundan alınan hava östaki borusu sayesinde genizden orta kulağa geçmektedir. Orta kulaktaki sıvılarında genize akmasını sağlar. Basınç değişikliklerinde östaki borusunda geçici olarak çalışmama durumu olabilmektedir. Bu durum, kulakta tıkanıklık meydana getirmektedir. Valsalva manevrası sayesinde, östaki borusundan hava orta kulağa giderek tıkanıklık açılmış olur.

Genelde dağcı ve denizcilerde meydana gelen bu kulak tıkanıklığı durumları az da olsa gündelik hayatta da yüksek rakımlı bir yere giderken veya yüksek rakımdan alçak rakımlı bir yere giderken görülebilmektedir. Bu yöntem sayesinde kişi kolay bir şekilde bu rahatsızlığını giderebilmektedir.

Valsalva manevrası kalp rahatsızlıklarında uygulanırken ilk olarak hasta oturtulur veya masaya uzandırılır. Derin bir nefes alması istenir ve yeteri kadar nefes aldıktan sonra nefesini tutması, ağzını kapatması ve burnunu eliyle sıkıştırması istenir. Daha sonra sertçe ağzı kapalıyken üflemeye çalışması istenir. Bu işlem başarılı olana kadar yaptırılır ve yaklaşık 10-15 saniye kadar sürer.

Valsalva Manevrası İlk Aşama: Valsalva manevrası venöz dönüş yani toplar damalardan kalbe 1 dakikada gelen kan miktarı azalır. Daha basit anlatmak gerekirse üflemeye başlanıldığında, hastanın göğüs ve karnında bir basınç oluşur ve bu basınç kalpten kanı kollara doğru dışarıya doğru itmeyi sağlar. Bu aşamada hastanın tansiyonunda kısa süreli bir yükselme meydana gelebilir.

İkinci Aşama: Bu aşamada karın ve baş arasında kalan kısımda basınç hala çok yüksektir. Venöz dönüş düşük olduğu için kalbin sağ kapakçığı boştur. İlk ve ikinci aşamada kalbe ve akciğere gelen kan miktarı azaldığı için kan basıncı düşer. Bu aşamada zorlanmaya bağlı olarak kalp her seferinde daha az kan pompalayarak kalp basıncını yavaş yavaş normalleştirir.

Üçüncü Aşama: Bu aşamada ekspiryum yani hava ve kan çıkışı sonlanır. Manevranın bittiği ve düzelmenin başladığı aşamadır. Göğüs üzerindeki basınç düşer ve kalbin sağ kapakçığına dönen kan artar. Valsalva manevrası sonunda hasta gevşediğinde kalp atışı hızlanacaktır.

Dördüncü aşama: Valsalva manevrasının en tehlikeli aşaması bu aşamadır. Bu aşamada önceki tüm aşamalardaki kalbin sağ kapakçığında toplanan kan birdenbire sol tarafa geçecektir. Bu durum nabzın düşmesine neden olur ve tansiyon yükselir. Son olarak kan basıncı ideal olan oranda yükselmektedir fakat kalp atış hızı normalleşmeye başlamasıyla iyileşme süreci başlar.

Valsalva Manevrası Zararları

Valsalva manevrası basit olduğu kadar aynı zamanda tehlikeli de bir yöntemdir. Yanlış yapıldığı takdirde işitme kaybına kadar gidebilen zararları olabilmektedir. Valsalva manevrası zararları aşağıdaki şekilde sıralanır;

• Burun içerisindeki iltihaplı akıntılar, yapılan basınç ile orta kulağa gönderilebilir.
• Çok aşırı şiddetli bir basınç uygulandığında kulak zarı delinebilir.
• Kalp ritmini düzenleme uygulamasında kalp krizi riskini tetikleyebilir.

Valsalva Manevrası Faydaları

Birçok kullanım alanı olan valsalva manevrası faydaları ise şu şekildedir;

• Basınç değişikliğinden kaynaklanan kulak tıkanıklığı problemlerini gidermek,
• Kalp ritmini düzenlemek,
• Postural ortostatik taşikardi sendromu (ani ayağa kalkma eylemlerinde kan basıncının düşmesi) durumlarında kan basıncını artırmak.

Valsalva Manevrası Kardiyoloji

Kardiyoloji, daha önceleri iç hastalıkları bölümünde bir alt dal olarak görülürken günümüzde artık anabilim dalı olarak kalp ve dolaşım sistemleri ile ilgili bütün hastalıkları incelemektedir. Valsalva manevrası kardiyolojide teşhisleri ayırt etmek için sıkça başvurulan bir yöntemdir.

Kalp deliklerini, ana damar darlığı problemlerini ve bu darlık sebebiyle oluşan normal kan akışındaki bozulmaları, ayrıca kan akışı bozukluklarına bağlı olarak meydana gelen titreşimlerin göğüs duvarına yansıması gibi kardiyoloji dalının içine giren çeşitli hastalıkların tanısında valsalva manevrası yardımcı yöntem olarak kullanılmaktadır.            

Valsalva Manevrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Valsalva manevrasının birçok kullanım yeri vardır. Kullanım yerlerinin değişkenliği, farklı noktalara dikkat edilmesini gerektirebilir. Valsalva manevrası dikkat edilmesi gerekenler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Kabızlık durumlarında valsalva manevrasından yararlanılmaktadır. Fakat kabızlık durumunda, anal fissürde (makat bölgesindeki deride oluşan şişlik, yırtık veya çatlaklar) veya hemoroid problemi olanlarda çok seri şekilde yapılması tavsiye edilmemektedir. Böyle durumlarda çeşitli komplikasyonlara neden olunabilmektedir.
• Valsalva manevrasının 1 ve 2. Aşamasında dikkat edilmediği takdirde yapılan basınç sebebiyle gözde ve retina bölgesi çevresinde ciddi hemoraji (damar boşluğundan kan çıkışı) olabilmektedir.
• Kalp ritim bozukluğu olan hastalarda bu yöntemi kendi başına uygulaması ciddi kalp rahatsızlıklarına ve kalp krizi geçirmelerine sebep olabilmektedir. Doktor kontrolünde uygulanması ve gerekirse doktorun talimatları ile kişinin kendi başına yapması gerekmektedir.
• İşitme kaybı, denge kaybı gibi çeşitli kulak hastalıklarından mustarip olan hastaların bu yöntemi kullanması tehlikelidir. Doktor tarafından kulak basınç testleri yapıldıktan sonra her şey normalse bu uygulama uygun görülmektedir.
• Valsalva manevrası basınç sayesinde kulak, kalp ve damarlar açılsa da her türlü kardiyovasküler (kalp ve damar hastalıkları) hastalığın tedavisinde veya teşhisinde doktor bilgisi ve kontrolü dahilinde olmadan valsalva manevrası denemek son derece tehlikelidir. Yüksek tansiyon hastaları valsalva manevrasının ilk aşamasındaki tansiyon yükselmesi nedeniyle ciddi sağlık sorunlarıyla karşılaşabilir.