SCL 90 Testi Nedir?

SCL 90-R testi, bireydeki psikolojik sorunları ve bu sorunların seviyesini belirlemek üzere uygulanan bir ölçme aracıdır. 9 adet alt test ve 1 adet ek skala olmak üzere toplam 10 adet alt testi içermektedir. 13 yaş ve üzerindeki herkese uygulanabilir. SCL 90-R testi grup olarak veya bireysel olarak yapılabilir. "SCL" İngilizce bir kelime grubu olan "Symptom Checklist" kelime grubunun kısaltılmasıdır. Türkçe karşılığı ise "Belirti Kontrol Listesi"dir. Fakat Türkçe kaynakların çoğunda "Psikolojik Belirti Tarama Testi" olarak ifade edilmektedir.

SCL 90-R Testi İçeriği

Psikiyatrik bir tarama aracı olan SCL 90-R, kişideki psikolojik ve ruhsal belirtileri, içerisinde bulunduğu zorlamanın veya yaşamış olduğu olumsuz stres durumunun seviyesini ölçme amacıyla, 5 dereceli olarak uygulanır. Bu dereceler: hiç, çok az, orta derecede, oldukça fazla, ileri derecede şeklinde gruplanır. Likert tipi bir değerlendirmeyi temel alan 90 farklı maddeden oluşmaktadır. SCL 90-R'nin bir diğer özelliği ise kendini bildirime dayanan bir test özelliği taşımasıdır.

SCL 90 R testinin 9 farklı belirti grubunu içeren, 9 alt ölçeği mevcuttur.

1- Somazitasyon: Vücudun mide, damar, kalp, solunum ve bağırsak sistemleri gibi fonksiyon bozuklarıyla ilgili sorunları ortaya çıkarır. Çözümlenmemiş engelleme ya da çatışma neticesinde meydana gelen fiziksel bozuklukları ve işlevsel özelliklerin tespit edilmesini sağlar.

2- Obsesif-Kompulsif: İstenmeyen fakat karşı konulmaz ve sürekli bir biçimde meydana gelen düşünce yapılarıdır. Suçlamayla ve tekrarı olan düşüncelerle tanımlanan obsesif-kompulsif sorunların tespit edilmesini sağlar.

3- Kişilerarası Duyarlılık: Bireyin sosyal ilişkilerinde kendisini küçük görmesi, ilişkilerinde zorluk çekmesi ve bu durumdan rahatsızlık duyması gibi olumsuz duyguları ortaya çıkarır.  

4- Depresyon: Ümitsizlik, güdülenme eksikliği, genel karamsarlık, somatik ve bilişsel belirtiler ve intihar düşünceleri gibi olguların tespit edilmesini sağlar.

5- Kaygı: Klinik kaygının neden olduğu davranışları ve belirtileri gösterir. Buna örnek olarak sinirlilik, gerginlik, yorgunluk ve rahatsızlık verilebilir. Kaygı, bireyin sürekli kötü bir haber gelecekmiş hissine kapılması olarak da ifade edilebilir. Çoğunlukla sebebi belli değildir ve birey uyanıkken kabuslar görebilir.

6- Düşmanlık: Bireyin sinirlilik, saldırganlık, karşı koyma, huzursuz olma, öfkeli ve küskün olma gibi özelliklerini yansıtır.

7- Fobik Kaygı: Bu test, kişinin herhangi bir nesneye ya da duruma karşı sürekli olarak korku tepkisini ortaya koyar.

8- Paranoid Düşünce: Bireyin düşmanlık, büyüklük, yansıtıcı ve merkeziyetçi düşüncelerle bağımsızlığı kaybetme korkusu gibi düşüncelerini ortaya çıkarır.

9- Psikotizm: Kişinin kendini yalnızlığa mahkum etme ve içe kapanma gibi bir hayat benimseyip benimsemediğini yansıtır.

Testin belirli sorunları değerlendirmek için kullanılan 3 ayrı ölçeği bulunur:

• GSI (Genel Belirti Düzeyi)
• PST (Pozitif Belirti Toplamı)
• PSDI (Pozitif Belirti Düzeyi)

Ayrıca SCL 90 R testinde; yemek yeme alışkanlığı sorunları, suçluluk duyguları ve uygu problemleri ile ilgili çeşitli sorunların değerlendirilmesine yardımcı bir ek ölçeği bulunur. Bu ölçeğin Türkçe formuyla ilgili yapılan akademik çalışmalar, SCL 90-R'nin güvenir ve geçerli olduğunu ortaya koymaktadır. Ülkemizde birçok çalışmada kullanılmaktadır.

SCL 90 Testi Nasıl Yapılır?

90 maddeden oluşan ve likert tipi cevaplanabilen soru formu uygulayıcıya verilir ve formda mevcut olan yönergelere uyulması istenir. Testi yapan kişinin aldığı puan dağılımına göre bir yol belirlenir ve ne tür bir psikolojik yaklaşımın uygulanacağı planlanır. Psikolojik tedavi yöntemlerinde tek bir metot kullanılmadığından dolayı, tedavi yöntemi de kişinin durumuna göre belirlenir.

Psikiyatr, öncelikle danışanın yaşam öyküsünü dinler. Bu öykü içerisinde bireyin yaşadığı ve kendisini etkileyen olaylar yer almalıdır. Test uygulanan kişinin kendi kimlik bilgilerinin yanında, aile fertlerinin de kimlik bilgileri alınmalıdır. Ayrıca danışanın yetiştiği kültürel, sosyal, ekonomik ve toplumsal ortamın genel bir değerlendirmesi yapılmalıdır. Ebeveynlerinin kişilik özellikleri, çocuklarını yetiştirme biçimleri, ekonomik ve kültürel durumları detaylıca analiz edilmelidir. Danışan ile kurulan bu ilişkide, özen gösterilmesi gereken en önemi konulardan birisi beden dilinin iyi analiz edilmesidir. Ayrıca normal özellikler, karşıt değerli duygulanım, uygunsuzluk gibi kavramlara da dikkat edilmelidir.

Danışan tarafından dışa vurulan tüm davranışlar özenle değerlendirilmelidir. Herhangi bir psikolojik rahatsızlığın tespiti, 1-2 görüşme ile neticelenmeyebilir. Bu tür testlerin ve değerlendirmelerin kişiden kişiye farklılıklar gösterebileceği de unutulmamalıdır. Danışanın durumu hakkında kesin bir kanıya varılabilmesi için görüşme sayısının en az 4 olması önerilmektedir. SCL 90 değerlendirme aşamasında etkili sonuçlar elde edilebilmesi, danışan-danışman arasındaki ilişkiye bağlıdır.

SCL 90-R Testinin Değerlendirilmesi

Test sonucu elde edilen analizlerin değerlendirilmesi için çeşitli programlar kullanılmaktadır. Testin içeriğinde uygulanan her madde için 1-5 arası puanlama verilirken, Genel Düzeyi'ndeki (GSI) artış, kişideki psikiyatrik sorunlardan duyulan problemlerin artışını ifade eder. GSI, değerlendirmenin en iyi endeksi olarak kabul edilir. Testte uygulanan her bir alt test puanı için SCL 90 hesaplama neticesinde:

• 0,00- 1,50 aralığındaki puanlar normal olarak nitelendirilir.
• 1,51- 2,50 aralığındaki puanlar belirti düzeyi yüksek olarak nitelendirilir. 
• 2,50- 4,00 aralığındaki puanlar belirti düzeyi çok yüksek olarak nitelendirilir.