Endodonti Nedir?

Endodonti bölümü, diş hekimliği anabilim dalları arasında önemli yer tutan bir tıp branşıdır. Dişin pulpa dokusuna yansıyan her türlü sağlık probleminin teşhis ve tedavisini üstlenir. 

Temel diş hekimliği eğitimi sonrasında 3 senelik endodonti uzmanlığı alındıktan sonrasında, tüm endodontik tedaviler uygulanabilir. Endodonti bölümünde görev yapan diş hekimlerinin ünvanı, endodontist ya da endodonti uzmanıdır. 

Endodonti uzmanı devlet hastanesi olarak hizmet veren şehir ağız ve diş sağlığı hastaneleri, özel ağız ve diş sağlığı hastaneleri ya da özel kliniklerde görev alır. Endodonti tedavisi ise diş sinirleri ve damarlarını ilgilendiren her türlü sağlık problemini kapsamaktadır.

Endodonti Nedir? Nasıl Yapılır?

Endodonti kelimesi, Yunanca asıllı diş (endo) ve içi (odont) sözcüklerinin birleşmesi ile türetilmiştir. Diş kökü, sinirleri ve damarları ilgilendiren her türlü diş probleminin teşhis ve tedavisi endodonti bölümünde sağlanır. 

Aynı zamanda ısı hassasiyetleri, dişlerdeki renk değişimleri, apse oluşumları ve diş kırılması gibi sorunlar da bu bölümde tedavi edilmektedir.

Endodonti tedavisi, halk arasında kanal tedavisi olarak da bilinir. Sağlık probleminin görüldüğü alandaki tahribata, tedavinin uygulanma şekline ve benzeri etmenlere bağlı olarak birden fazla kez kanal tedavisi yapılabilir. Ancak hastaların %90’ında, tek uygulama ile olumlu sonuçlar alınmaktadır.

Kanal tedavisi temel olarak dişlerin pulpa dokusunda bulunan damar-sinir ağının uzaklaştırılması prensibine dayanır. Ardından pulpada oluşan boşluk, bakterilerden ve diğer zararlı maddelerden arındırılır. 

Kanallar uygun şekilde genişletildikten sonrasında uygun dolgu maddeleri kullanılır ve bu dolgu işlemi ile operasyon sonlandırılır. Ortalama bir endodonti tedavisi seansı 60 dakika kadardır. 

İşlem öncesinde uygulama yapılacak alan ve çevresi uyuşturulduğu için herhangi bir acı duyumu oluşmaz. Ancak tedavi sonrası dönemde geçici olarak baskı ve hafif diş ağrıları görülebilir. 

Bu durum en sık çiğneme sırasında kendini göstermekle birlikte, tedaviden bir süre sonrasında kendiliğinden yok olacaktır. Operasyondan etkilenen dokular iyileştikten sonrasında devam eden hassasiyet ya da ağrı şikayeti içinse mutlaka bir uzmana danışılması gerekir. 

Endodontik tedavi yapılan dişler, farklı sağlık sorunları görülmemesi halinde sağlıklı bir dişin tüm işlevlerini yerine getirebilir. Aynı zamanda tüm dişlerde olduğu gibi enfeksiyon, çürüme, iltihaplanma, kırılma, renk değişimi ve benzeri şikayetler de görülebilir. 

Bu durumu önlemek için dişlerin uygun bir fırça ve macun ile günde 2 kez fırçalanması, doğru diş fırçalama tekniklerinin ve süresinin öğrenilmesi, sigara kullanımının azaltılması ve mümkünse bırakılması, asitli ve şekerli besinlerin tüketilmemesi, çay ve kahve tüketiminin kontrol altına alınması, aşırı sıcak ya da soğuk gıdaların tüketilmemesi, düzenli olarak diş ipi ya da arayüz fırçası kullanılması büyük önem taşır. 

Ağız ve diş sağlığının en önemli noktası, doğru hijyen kurallarına uymaktır.

Kanal tedavisi yapıldıktan sonrasında beklenen iyileşme görülmüyorsa, farklı sağlık sorunları ile karşı karşıya geliniyorsa ya da tedavi edilen sağlık sorunu kendini yineliyorsa işlem tekrarlanabilir. 

Buna rağmen iyileşme sağlanamıyorsa kök ucu rezeksiyonu adı verilen cerrahi operasyon uygulanabilir. Bu operasyon ile kök uçlarının kemik içerisine kadar ilerleyen iltihaplı kısımları kesilerek çıkarılır. 

Özellikle kendini tekrarlayan ya da dirençli enfeksiyonlar karşısında uygulanan bir cerrahi operasyondur. Bu sayede kemik yıkımı ya da iltihaplanmanın yayılması gibi komplikasyonlar engellenmiş olur.

Kök ucu rezeksiyonu uygulanamayacak kadar tahrip olan ya da canlılığını kaybeden dişler için genellikle implant tedavileri önerilir. Sorunlu diş çekildikten sonrasında uygun implantlar ile yeni diş oluşturulur. 

Ancak diş çekimi, endodontik tedavide son çare olarak uygulanan bir işlemdir. Öncelik her zaman diş ve diş dokularının sağlığını yeniden kazandırmak olacaktır.

Endodonti Neye Bakar? Hangi Hastalıklarla İlgilenir?

Endodonti bölümü, dişin pulpa dokusuna kadar ilerleyen ve kanal tedavisi gerektiren tüm hastalıkların teşhisi ile tedavisini üstlenir. 

Bu hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Diş Köklerinde Kırık: Genellikle sert gıdaların ısırılması ya da fiziksel darbeler sonucunda oluşur. Köklerde meydana gelen kırıklara dolgu yapılmadan önce endodontik tedavi uygulanmalıdır. Aksi halde enfeksiyon ve iltihaplanma gibi komplikasyonların görülme riski artış gösterecektir.
  
• 20 Yaş Dişi Çekimi: Yirmilik diş olarak da bilinen bu dişler genellikle sağlıksız ve işlevsiz olduğu için çekilir. Ancak çekim işlemi sırasında diğer dişler zarar görebilir. Bu durumlarda endodontik tedaviler ile oluşan hasar giderilmelidir.
  
• Pulpa Dokusunu Etkileyen Durumlar: Diş kırıkları, çürükleri, bakterilerin diş dokusunu aşındırması, dişlerin çatlaması, pulpa dokusunda enfeksiyon gelişmesi ve benzeri durumlarda endodontik tedavi uygulanmalıdır. Bu sayede diş sağlığı ve işlevleri korunabilir.  
  
• Isı Hassasiyeti: Özellikle çok soğuk ya da sıcak yiyecek/ içeceklerin tüketilmesi sırasında acı duyumu hissediliyorsa endodonti tedavisi gerekebilir. Dişte hassasiyet oluşması, pulpa dokusunda meydana gelen tahribatın habercisidir.
  
• Uykuda Görülen Ağrı Hissi: Uyku sırasında dişler kullanılmadığı için, gün içerisinde hissedilen ağrının şiddetlenmesi halidir. Pulpa dokusuna ilerleyen sağlık sorunlarının habercisi olarak kabul edilir.
  
• Diş Fistülü: Diş merkezine doğru ilerleyen oyuklardır. Mine dokusunun aşınması nedeniyle hastalıkların pulpaya ilerlemesi daha kolay olur. Bu nedenle endodontik tedavi uygulanmalıdır.
  
• Diş Eti Şişmesi: Diş köklerine kadar ilerleyen ya da pulpa dokusuna yayılan enfeksiyon oluşumları diş etlerinde şişliğe yol açar. Yoğun acı duyumu ile kendini gösteren bu durum, ciddi hastalıkların habercisi olarak kabul edilir.
  
• Ciddi Enfeksiyonlar: Diş dokusunun canlılığını yitirmesine yol açacak kadar şiddetli bir şekilde enfekte olmasıdır. Kısa süre içerisinde tedavi edilmezse, enfeksiyonunun diğer organlara yayılma ve kişinin sağlığını olumsuz etkileme riski bulunur.
  
• Diş Eti Hastalıkları: Diş eti hastalıkları, pulpa dokusunda ya da diş köklerinde enfeksiyona yol açıyorsa kanal tedavisi uygulanmalıdır. Bu sayede diş kökleri bakterilerden arındırılabilir ve diş sağlığı korunabilir.